- CITY GUIDE
- PODCAST
-
31°
Ο Δημήτρης Μαστώρος μιλά για το βιβλίο «Εξάρχεια, το πικρό νεράντζι»
Ο σχεδιαστής του «L’Orange Αmère» για το graphic novel που έμαθε τα Εξάρχεια στο γαλλικό κοινό και το επόμενό του βιβλίο
![Ο Δημήτρης Μαστώρος μιλά για το βιβλίο «Εξάρχεια, Το πικρό νεράντζι» Ο Δημήτρης Μαστώρος μιλά για το βιβλίο «Εξάρχεια, Το πικρό νεράντζι»](/images/1074x600/3/jpg/sites/default/files/article/2019/04/20/befunky-collage.jpg)
Ο κομίστας Δημήτρης Μαστώρος περιπλανιέται στους δρόμους των Εξαρχείων μέσα από τα καρέ του graphic novel «L’Orange Αmère»
Ο τριαντάχρονος σχεδιαστής Δημήτρης Μαστώρος που γεννήθηκε και σπούδασε στις Βρυξέλλες αλλά μεγάλωσε στην Αθήνα λέει τις ιστορίες πίσω από το graphic novel «L’Orange Αmère», σε δικά του σχέδια με βάση ένα σενάριο που ἐγραψε ο ίδιος σε συνεργασία με τον Nicolas Wouters.
![Δημήτρης Μαστώρος Δημήτρης Μαστώρος](/images/w734/3/jpeg/sites/default/files/numeriser_9.jpeg)
Με τον Nicolas Wouters ήμασταν φίλοι από τη σχολή comics στις Βρυξέλλες. Έφερε τη σεναριακή δομή στις ιστορίες και αναμνήσεις μου. Έπρεπε να βρεθεί και η δικιά μου θέση, σε ένα κόμιξ που ήταν πολύ προσωπική μου υπόθεση. Αρκετές φορές η συνεργασία μας φάνηκε δύσκολη, έπρεπε να επιμείνουμε στις ιδέες μας και να ξεπεράσουμε ο καθένας τα κολλήματά του, να βρούμε μια χρυσή τομή ανάμεσα στην πλοκή μας και στον ρεαλισμό του τόπου. Το παλέψαμε πολύ και πιστεύω πως το βιβλίο είναι μια εξέλιξη της συνεργασίας μας που έγινε ολοένα και πιο κοντινή. Οι τελευταίες σελίδες είναι σχεδόν βουβές, γιατί βρήκαμε τον ρυθμό μας, τη γλώσσα μας. Και το πράγμα απλώς ρέει. Προτιμότερο να έχει γίνει νωρίτερα βέβαια, αλλά αν και όταν ξανασυνεργαστούμε θα είμαστε προετοιμασμένοι.
Ο αρχικός στόχος ήταν να εκφράσουμε τη θέση μας σε μια αγωνιστικότητα σήμερα. Η περιοχή μπορεί να συμβολίσει χονδρικά το τι αποφάσεις πρέπει να ληφθούν σε μια διαρκή κοινωνική πάλη. Που μπορείς να εστιάσεις κλείνοντας προς μια κατεύθυνση το τι παγίδες υπάρχουν στην εποχή όπου χάνονται σημεία αναφοράς μέσα στις πολλές κατευθύνσεις, στο lifestyle, στην αγανάκτηση.
Καταλήξαμε να βάλουμε και οι δύο αρκετά προσωπικά μας στοιχεία, μέσα από τις δύσκολες στιγμές όπου παλέψαμε για κάτι, στα Εξάρχεια ή μακριά από αυτά. Η ιστορία μας είναι ένα καλοκαίρι. Θα μπορούσε να ήταν οποιοδήποτε. Δεν μιλήσαμε ξεκάθαρα για κρίση, για τον Γρηγορόπουλο, όχι από φόβο των κλισέ αλλά για να πιάσουμε μια πιο γενική εικόνα. Μπορούν τα Εξάρχεια να είναι για κάποιον που έρχεται έτσι περαστικά πλέον μια αφορμή για να ταυτιστεί με κάτι. Από αυτό ξεκινήσαμε. Μπορεί να χαθήκαμε κάπως στα σοκάκια, όμως αφήνουμε ένα ανοιχτό τέλος. Ακόμη και αν φεύγουμε κάτι έχει αλλάξει. Για αυτό το κάτι μιλάμε μάλλον.
![Εξάρχεια- Το πικρό νεράντζι Εξάρχεια- Το πικρό νεράντζι](/images/w734/3/jpg/sites/default/files/annonce2.jpg)
Στο βιβλίο προσπάθησα να περιγράψω τα δικά μου Εξάρχεια. Μια αλλόκοτη καθημερινότητα. Μπορεί να διαφέρουν πολύ από τα Εξάρχεια κάποιου άλλου καθώς βρίσκονται σε διαρκή αλλαγή. Προσπάθησα να εντάξω στη γειτονιά της παιδικής μου ηλικίας περιστατικά και προβλήματα που αντιμετωπίζονται τώρα, όλο αυτό σε ένα αρκετά λογικό πλαίσιο για να δημιουργηθεί μια ιστορία. Και για αυτό χρειαζόντουσαν απλοποιήσεις, συμβολισμοί, πολλοί χαρακτήρες, πολλές φωνές δηλαδή που μπλέκονται και απεικονίζουν αυτήν την μυρμηγκοφωλιά. Το θέμα είναι η κάθε απλοποίηση μπορεί να βλάψει, και να μην πάει στις ρίζες ενός θέματος.
Ένα πράγμα είναι να δείξεις π.χ. πρέζα στην πλατεία, άλλο το τι νταλαβέρια υπάρχουν από πίσω, το πώς μπορεί να καταπολεμηθεί από πρωτοβουλίες κατοίκων, το τι βία ασκεί μια κοινωνία και από τι αδράνεια μπορεί να χειροτερέψει μια κατάσταση.
Έπρεπε να κρατήσω μια απόσταση γιατί το βιβλίο βγήκε πρώτα στα γαλλικά. Με μερικές πτυχές της γειτονιάς από τη ματιά του παρατηρητή και όχι να πάρω ξεκάθαρα θέση, κάτι που θα έβγαινε πιο αυθόρμητα αν ήταν μια ιστορία στα ελληνικά. Δεν θα χρειαζόταν να δώσω χώρο σε μια εξήγηση, σε μια κάπως πιο εξερευνητική δουλειά όπως κάναμε εδώ που μιλάγαμε ανά κεφάλαια, π.χ. η ιστορία του τόπου με το Πολυτεχνείο, οι αγώνες σήμερα με το πάρκο, οι εντάσεις μεταξύ μεταναστών, ντόπιων, αστυνομικών. Νομίζω ότι όλο αυτό επηρεάζει την ελληνική εκδοχή.
Είναι τα Εξάρχεια παρεξημένα; Δεν υπάρχουν εδώ σωστές απαντήσεις. Κρίνουμε αυστηρά τα Εξάρχεια πλέον, γιατί γίνονται καρικατούρα του ευατού τους. Πολύ βία, ποζεριά, αναρχοτουρισμός. Όμως πρέπει να υπάρχουν και για μην βάζουμε επιχειρήματα στο στόμα των επικριτών πρέπει να είμαστε απαιτητικοί, να κρίνουμε τον ευατό μας και το τι προσφέρουμε στον τόπο. Είναι μεγάλη ευθύνη να πρέπει να συνεισφέρεις σε αυτή την γειτονιά όπου μπλέκονται τόσες δυνάμεις και αντιθέσεις. Μία φίλη από το Βέλγιο, που γνώρισα μέσα από το βιβλίο έκανε ένα Μάστερ ανθρωπολογίας πάνω στα Εξάρχεια. Ενώ ξεκίνησε θέλοντας να επισημάνει τη σημασία της περιοχής για τον αντιεξουσιαστικό χώρο στο εξωτερικό, κατέληξε να χαρτογραφήσει τα διάφορα παράδοξα, καταπιέσεις και τις ιεραρχίες που αναπαράγει ο ίδιος ο χώρος σε μικρότερη κλίμακα. Αυτό σημαίνει ότι για ένα μέρος σαν τα Εξάρχεια, πρέπει να είσαι επιφυλακτικός και να αποφεύγεις τους δογματισμούς που σε ωθούν σε δυναμικές κούφιες, και όχι στην συσπείρωση και στην αλληλεγγύη. Και προσωπικά όντας σε απόσταση δεν μπορώ πλέον να τα κρίνω.
![Εξάρχεια- Το πικρό νεράντζι Εξάρχεια- Το πικρό νεράντζι](/images/w734/3/jpg/sites/default/files/annonce1_0.jpg)
Αυτό που διαφοροποιεί την περιοχή είναι οι δυνατότητες που παρουσιάζει και το τι μπορεί να σου προσφέρει προσωπικά. Ένα μεγάλο μείγμα, όπου πιθανόν να βρεις κάτι, κάπου να ανήκεις, αλλά που μπορεί το ίδιο εύκολα να σε απογοητεύσει. Όταν μιλούσα με έναν άνθρωπο που είχε ξεκινήσει τις διαδικασίες για το πάρκο Ναυαρίνου, μου είπε ότι στο τέλος της ημέρας δεν ξέρει γιατί κάνει αυτό που κάνει, ίσως μόνο και μόνο για ένα αίσθημα αδελφοσύνης. Και η περιοχή δύσκολα ή εύκολα μπορεί να το προσφέρει.
Συνάντησα πολλά άτομα σε εκθέσεις και αφιερώματα. Συνήθως στην Γαλλία μας έλεγαν ότι χάθηκαν λίγο στον τόπο και στον χρόνο, ενώ στη Ελλάδα ότι έπρεπε να βάλουμε περισσότερα στοιχεία. Παραπάνω καταλήψεις, τυπογραφεία, ό,τι φαινόταν σημαντικό για τον καθένα, ήταν ζόρικο να ικανοποιηθούν οι πολλοί, για αυτό και ήταν τόσο σημαντικό όταν κάποιος μας έλεγε ότι συγκινήθηκε. Στις κριτικές υπήρξαν δύο απόψεις. Ένας συγγραφέας στη Γαλλία μας αφιέρωσε ένα όμορφο άρθρο σε εφημερίδα πάνω στο ταξίδι που έκανε διαβάζοντας το βιβλίο και την σκληρότητα που απεικονίζουμε. Εκεί που άλλοι μας έκραζαν πάνω στην αλλόκοτη δομή μας, αυτός είδε κάτι που νομίζω προσπαθήσαμε να εκφράσουμε. Αυτή την βουβή μελαγχολία που δημιουργεί η αναθεώρηση, μπροστά σε κάθε αποτυχία, μπροστά σε κάθε συγκινητική στιγμή ως την επόμενη.
![Εξάρχεια- Το πικρό νεράντζι Εξάρχεια- Το πικρό νεράντζι](/images/w734/3/jpg/sites/default/files/annonce3.jpg)
Μου αρέσουν γενικά τα graffiti στους δρόμους της Αθήνας. Διατηρούν μια ιδιαίτερη θέση στο βιβλίο σαν φόρος τιμής και γιατί είναι κάτι που σε τραβάει με τη μία όταν μπαίνεις στη γειτονιά. Έχει γίνει τέτοια η κατάσταση που οτιδήποτε δημιουργικό θα «πατηθεί» βέβαια από οποιονδήποτε. Τελευταία το έβλεπα σε διάφορα μεγάλα έργα, κρίμα να πας να βάλεις το όνομα ενός ηλίθιου crew πάνω σε μια τοιχογραφία, κάντο παραδίπλα ρε μεγάλε.
Για καιρό δούλευα μια μεγάλη ιστορία εμπνευσμένη και αυτή από την Ελλάδα και συγκεκριμένα από το χουντικό παραλθόν της. Προσπάθησα να φανταστώ μια πόλη δικιά μου, σε κατάσταση πολιορκίας και μέσα σε αυτή να συνεχίσω να μιλάω για τα θέματα που με τραβούν: Oι εμπειρίες και τα τραύματα της παιδικής ηλικίας, οι πρώτες φορές. Πως μπλέκονται με την πολιτική κατάσταση ενός τόπου που καθορίζει λίγο πολύ την πορεία σου. Τελικά αυτή η ιστορία άλλαξε μορφή αυτή τη στιγμή την δουλεύω σε νουβέλες, κόμικς πάντα αλλά σε μικρές ιστορίες. Είναι κάτι που με έχει απελευθερώσει, γιατί μπορώ να επικεντρωθώ στον διάλογο και όχι τόσο στο σενάριο. Θα δούμε. Πάντως για τα Εξάρχεια δεν μιλήσω άλλο προς το παρών.
![cover_exarxeia-final_2.jpg cover_exarxeia-final_2.jpg](/images/w734/3/jpg/sites/default/files/cover_exarxeia-final_2.jpg)
Το Graphic Novel «Εξάρχεια: L' Orange Amère» των Δημήτρη Μαστώρου και Nicolas Wouters που βγήκε στα γαλλικά από τις Éditions Futuropolis κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Xαραμάδα.
ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ
![](/images/w400/3/jpg/files/2024-02-02/final-voice-choice4.jpg)
ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Μια ομάδα σχεδιαστών συγκέντρωσε στο βιβλίο «Travelogue» πρωτότυπες πατέντες από κάθε γωνιά της Ελλάδας
Οικολογία: Γιατί χρειαζόμαστε την άγρια φύση — και γιατί αυτό μάς αφορά όλους
«Τότε έγραφα για πράγματα που δεν είχαμε βρει ακόμα λέξεις να τα περιγράψουν, όπως η τοξική αρρενωπότητα, τα fake news), η κουλτούρα της επαγρύπνησης εναντίον φυλετικών προκαταλήψεων και διακρίσεων»
Ένα βιβλίο γεμάτο χαριτωμένες παρατηρήσεις
Τα λημέρια των συγγραφέων - πεζογράφων, ποιητών, δοκιμιογράφων. Γιατί γράφουν εκεί που γράφουν; Τι φετίχ έχουν; Πώς εμπνέονται σ’ αυτόν τον χώρο;
Το βιβλίο του Σέρχιο Πιτόλ «Η τέχνη της φυγής» (Δώμα, μετ. Αγγελική Βασιλάκου) είναι ο πρώτος τόμος της «Τριλογίας της μνήμης» του Μεξικανού συγγραφέα. Το ξεκίνησα και δεν μπορούσα να το αφήσω από τα χέρια μου.
Αυτή την εβδομάδα ασχολούμαστε με το πώς μπορεί να μιλήσει κανείς για κουίρ υποκείμενα στην ιστορία, μέσα από το δοκίμιο «Can and should we queer the past» του Justin Bengry
Μια συζήτηση με τον μεταφραστή του βιβλίου, Χαράλαμπο Γιαννακόπουλο
Το επάγγελμα του συγγραφέα είναι πολύ μοναχικό
Τρεις μικροί εκδοτικοί οίκοι, με παιδικά βιβλία που ξεχωρίζουν
Τι σημαίνει να «νιώθεις ότι πεθαίνεις στη θέση ενός άλλου»;
Ένα συλλεκτικό τεκμήριο από τον Θανάση Κ. Κάππο για τον σπουδαίο τραγουδιστή, μέσα από αφηγήσεις ανθρώπων που τον έζησαν από κοντά
Μια ιστορία αγάπης, απώλειας και συμφιλίωσης σε καιρούς ανησυχητικών αλλαγών
Greekling, όπως Γραικύλος, εκ του Graeculus: φράση υποτιμητική που χρησιμοποιούνταν από τους Ρωμαίους για συμπολίτες τους που ήθελαν να το παίζουν Έλληνες. Κατά (μειωτική) επέκταση: ο υποταγμένος Έλληνας
Τα λημέρια των συγγραφέων - πεζογράφων, ποιητών, δοκιμιογράφων. Γιατί γράφουν εκεί που γράφουν; Τι φετίχ έχουν; Πώς εμπνέονται σ’ αυτόν τον χώρο;
Τρεις μικροί εκδοτικοί οίκοι, με παιδικά βιβλία που ξεχωρίζουν
Ο γνωστός συγγραφέας και διαφημιστής μάς μιλάει για το νέο του βιβλίο «Το Φωτόδεντρο»
Πιστεύεται ότι γράφτηκε γύρω στον Απρίλιο-Ιούνιο του 1920 από ένα σανατόριο
Μια συζήτηση με τον μεταφραστή του βιβλίου του Douglas Murray
Έχετε δει 20 από 200 άρθρα.