Τα σινεμά της Αθήνας

Όποιος μπαίνει στην πρώτη σελίδα του σάιτ της ATHENS VOICE μπορεί να διαβάσει το βιβλίο του Δημήτρη Φύσσα «Τα σινεμά της Αθήνας» (β' μέρος). Ο city lover της εφημερίδας είναι και cine lover και η συγκεκριμένη δουλειά έχει τυπωμένη την αγάπη του για τις κινηματογραφικές αίθουσες. Πόσα χρόνια του πήρε να το γράψει; Ρωτήσαμε τον ίδιο... 

«Δέκα χρόνια το δούλευα το βιβλίο. Πήγα παντού, σε κάθε σινεμά που λειτούργησε ή λειτουργεί στον Δήμο Αθηναίων, μίλησα με εκατοντάδες ανθρώπους, ιδίως γέρους σε καφενεία και γιαγιάδες σε κομμωτήρια, με πολλούς ανθρώπους του σινεμά βέβαια (αιθουσάρχες, ταξιθέτριες, προβολατζήδες κ.λπ.), καθώς και περαστικούς (τους αναφέρω όλους), έψαξα σε βιβλιοθήκες, μάζεψα προγράμματα, είδα παλιές εφημερίδες...».

Όλοι αυτοί οι άνθρωπου θα σου έχουν διηγηθεί απίστευτες ιστορίες. Ποια σε συγκίνησε περισσότερο;

Μεταφέρω αυτούσιο ένα από τα λήμματα «Λαού» του βιβλίου. Μιλάει ο κ. Παναγιώτης Ραυτόπουλος «1963. Είμαι στο “Λαού” μπροστά και κοιτάω τις ρεκλάμες, δεν θυμάμαι ποιας ταινίας. Κοιτάω και τις μέσα και τις έξω. Υπάρχει μια κοπέλα κοντά μου που κάνει το ίδιο με μένα. Την κοιτάω πλαγίως, να μην είμαι προκλητικός, αν μ’ αρέσει. Νομίζω πως με κοιτάει κι αυτή. Λέω: “Ποιος απ’ τους δυο μας θα κάνει τα εισιτήρια του άλλου, να δούμε την ταινία;” Να μη σ’ τα πολυλογώ, μπήκαμε στο έργο, χαρήκαμε, ακολούθησε ειδύλλιο. Και τελικά παντρευτήκαμε. Είναι η κυρία Ελένη. Κάναμε τρία παιδιά και είμαστε πάντα μαζί. Έτσι, καθώς συνηθίζω να λέω, “του Λαού εγέννησε λαόν”».

Η δική σου πρώτη ανάμνηση από κινηματογράφο ποια είναι;

Είναι από την ταινία «Αννίβας», ψευδοϊστορικό έγχρωμο με τον Βίκτορ Ματσιούρ, το ’60 ή ’61. Δεν είχα πάει σχολείο ακόμα. Θυμάμαι τη μελαχρινή φάτσα του πρωταγωνιστή, ήταν και βαμμένος έντονα. Το είδα με τους γονείς μου μάλλον στην «Αγάπη», καλοκαιρινό συνοικιακό στη Λαμπρινή.

Πότε έγινε η πρώτη προβολή στην Αθήνα;

Νοέμβρης 1896, από φορητό μηχάνημα Έντισον, σ’ ένα σφαιριστήριο ιδοκτησίας Ιφιγένειας Συγγρού, στην οδό Κολοκοτρώνη.

Και ο μεγαλύτερος αριθμός κινηματογραφικών αιθουσών ποιος ήταν και πότε;

Γύρω στις 600 σε όλη την Αττική, περί το 1969.

Υπήρξε κάποιος «μεγιστάνας» με πολλές κινηματογραφικές αίθουσες;

Οι μεγάλες εταιρείες, τύπου Δαμασκηνός-Μιχαηλίδης ή Καραγιάννης-Καρατζόπουλος.

Βάση ποιας λογικής έκλειναν τα κινηματογραφικά προγράμματα οι αίθουσες παλιά;

Οι λαϊκές του κέντρου λαϊκά b-movies, οι συνοικιακές κυρίως ελληνικά, τα τσοντάδικα τσόντες, οι κυριλέ πρώτης προβολής γενικά, τα μεγαλοαστικά («Αττικόν», «Μαξίμ», «Βρετάνια») πολλά αισθηματικά κ.λπ. Επίσης τα γραφεία εισαγωγής είχαν δικές τους αίθουσες απευθείας ή είχαν αποκλειστική συνεργασία.

Από την έκθεση φωτογραφίας του Τάσου Βρεττού «Αθήνα: Πόλη & Κινηματογράφος»

(Μουσείο Μπενάκη, κτίριο Οδού Πειραιώς, 2009)

Υπάρχουν και κινηματογράφοι συνδεδεμένοι με μεγάλα ιστορικά γεγονότα...

Πολλοί. Αναφέρω στο κάθε λήμμα αναλόγως. Στο «Αττικό» η αθηναϊκή νεολαία το ’50 πρώτη φορά ξεφάντωσε με ροκ εν ρολ. Στην «Αντινέα» (σημερινό «Gagarin 205»), η ΟΠΛΑ είχε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Στο παλιό «Στούντιο» της Τρικόρφων είχαν γίνει μεγάλες πολιτικές συγκεντρώσεις το 1974, για ψήφο στα 18. Το «Αττικόν» επί κατοχής ήταν αίθουσα για Γερμανούς στρατιώτες και το «Πάνθεον» για Ιταλούς. Την ίδια περίοδο στον «Κρόνο» (πρώην «Κοτοπούλη»), στην Ομόνοια, προβάλλονταν ενημερωτικά φιλμ για τους εθελοντές εργάτες που θα πήγαιναν να δουλέψουν στη Γερμανία.

Ποιο όνομα αίθουσας κρύβει την πιο ενδιαφέρουσα ιστορία;

Φαντάζομαι η «Ααβόρα», που βρήκε σε λεξικό ένα τρελό όνομα (είδος φοίνικα της Δυτικής Αφρικής), ώστε να μπει πρώτο απ’ όλα στην αλφαβητική σειρά των εφημερίδων.

Τσοντάδικα υπάρχουν ακόμα;

Ναι, Ορφέο (Ζαχία, πλατεία Αττικής), «Αθηναϊκόν» (Κρατίνου, Δημαρχείο Αθηνάς), «Κοσμοπολίτ» (Κοτοπούλη, Ομόνοια) και «Αβέρωφ» (Λυκούργου, Ομόνοια).

Οι κινηματογραφικές αίθουσες στην Αθήνα πέρασαν κρίση. Ποια είναι η χειρότερη χρονιά, που να έκλεισαν οι περισσότερες;

Δεν το έχω μετρήσει, γιατί δεν έχω κάνει γενικευμένες παρατηρήσεις, το βιβλίο είναι Λεξικό. Θα πρέπει όμως να είναι κάποια του ’70, όταν κορυφώθηκε η κρίση του σινεμά λόγω τηλεόρασης. Το ’80 ακολούθησε άλλο μαζικό κλείσιμο, λόγω βίντεο. Αργότερα το τρίτο κύμα, λόγω ντιβιντί και μούλτιπλεξ (αλλά τα τελευταία, παράλληλα, πρόσθεταν αίθουσες).

Σίγουρα πονάς όταν κλείνει ένας κινηματογράφος. Παίζει σημαντικό ρόλο το να έχει κάνει ανακαίνιση;

Εξαρτάται από τα γούστα των θεατών· το «Παλάς» στο Παγκράτι διατηρείται χωρίς καμιά ανακαίνιση, ενώ άλλα ανακαινισμένα κλείσανε (φέτος, τελευταίο, το «Πτι παλαί»). Γενικά, πάντως, όσα δεν ανακαινίστηκαν κλείσανε πιο γρήγορα απ’ όσα ανακαινίστηκαν.

Τι γίνεται με τα διατηρητέα;

Αδιέξοδο. Τα περισσότερα ούτε λειτουργούν (γιατί δεν θα ήταν προσοδοφόρα), ούτε γκρεμίζονται για να αποκτήσουν άλλη χρήση (ακριβώς γιατί είναι διατηρητέα). Απομένουν κουφάρια, ενώ μερικά θερινά έχουν γίνει πάρκινγκ.

Μήπως ξέρεις σε ποια φάση βρίσκεται το Αττικόν/Απόλλων;

Έχει κολλήσει στη χρηματοδότηση. Τα χρήματα από την ασφάλεια πυρός καταβλήθηκαν, αλλά και πάλι λείπουν γύρω στις 250.000.

Θα μας πεις το tοp 5 των αγαπημένων σου κινηματογράφων;

Κι ας έχουν κλείσει... «Άστυ», «Γκλόρια» (Κυπριάδη), «Αλκυονίδα» (ξανανοίγει τον ερχόμενο μήνα), «Σταρ», «Δεξαμενή».

Αν έκανες ταινία για μια κινηματογραφική αίθουσα, για ποια θα ήταν;

Ο «Ορφεύς» του Σκλάβου στην οδό Βουλιαγμένης από καλοκαιρινά και το «Άστυ» από χειμωνιάτικα. Είναι η ζωντανή ιστορία της πόλης μας.

Γιατί δεν έβγαλες κανονικό βιβλίο;

Επειδή δεν βρήκα εκδότη. 960 σελίδες word, με 3.500 υποσημειώσεις, θα ήταν πανάκριβο. Προσέγγισα δημόσιους και ημιδημόσιους φορείς, απευθύνθηκα και σε ιδιωτικά ιδρύματα. Οι πρώτοι δεν απάντησαν καν, οι δεύτεροι δεν υποστηρίζουν φυσικά πρόσωπα, μου λέγανε «φτιάξε εταιρεία». Δεν πειράζει όμως, στο ίντερνετ έχει πολύ μεγαλύτερη απήχηση, παίρνω δεκάδες μέιλ από άγνωστο κόσμο. Έτσι κι αλλιώς, δεν το έκανα για να βγάλω λεφτά.

Κεντρική Φωτό: Λουκία Μητσάκου