Celeste Ng, οι επιθυμίες των γονέων πόσο καταστροφικές μπορεί να είναι για ένα παιδί;

Η Αμερικανίδα Celeste Ng (Σελέστ Ινγκ) γνώρισε διεθνή επιτυχία με το πρώτο της μυθιστόρημα με τίτλο «Όσα δεν σου είπα ποτέ» (εκδ. Μεταίχμιο) το οποίο μεταφράστηκε σε περισσότερες από είκοσι γλώσσες σε όλο τον κόσμο. Το δεύτερο βιβλίο της «Μικρές φωτιές παντού» (εκδ. Μεταίχμιο) θεωρείται ένα παγκόσμιο εκδοτικό φαινόμενο, έχει σαρώσει στις ψηφοφορίες των αναγνωστών (Goodreads) και έχει συμπεριληφθεί σε όλες τις λίστες με τα καλύτερα βιβλία της χρονιάς για το 2017 (Amazon, Barnes and Noble, Guardian, LA Times, Washington Post, Esquire).

Η συγγραφέας, αφοπλιστικά ειλικρινής και άμεση, μας μίλησε για τα βιβλία της, για τα χρόνια τις εφηβείας, για τα στερεότυπα των σύγχρονων κοινωνιών, για τις ανησυχίες της και την ικανότητά της να κινείται πάντα με δεξιοτεχνία στις γκρίζες ζώνες των ιστοριών της.

Πείτε μας λίγα λόγια για τα παιδικά και εφηβικά σας χρόνια στο Σέικερ Χάιτς. Γιατί αποφασίσατε και τα δύο βιβλία σας, «Όσα δεν σου είπα ποτέ» και «Μικρές φωτιές παντού», να λάβουν χώρα στο Οχάιο;
Και τα δύο μου μυθιστορήματα πραγματοποιούνται στο Οχάιο. Για το «Όσα δεν σου είπα ποτέ» χρειάστηκα μια μικρή, σχεδόν κλειστοφοβική πόλη, όπου η οικογένεια θα αισθανόταν παγιδευμένη, γι’ αυτό εφηύρα την πόλη του Middlewood. Αλλά για τις «Μικρές φωτιές παντού» ήθελα να γράψω για την πατρίδα μου, το Σέικερ Χάιτς, γιατί είναι ένα ασυνήθιστο μέρος. Πρόκειται για μια πόλη που είναι προγραμματισμένη, επομένως είναι απόλυτα προσανατολισμένη προς τον κανόνα, αλλά είναι επίσης εξαιρετικά φιλελεύθερη, φυλετικά και ιδεολογικά ανοιχτή και γοητεύτηκα από αυτήν την αντίφαση. Σε γενικές γραμμές, τα προάστια είναι ιδιαίτερα ενδιαφέροντα για μένα επειδή είναι η επιτομή του αμερικανικού ονείρου. Είναι ο τόπος όπου πιστεύουμε ότι μπορούμε να τα έχουμε όλα: όλα τα οφέλη της πόλης, όλα τα οφέλη της χώρας και κανένα από τα μειονεκτήματα. Αλλά, φυσικά, δεν μπορούμε ποτέ να τα έχουμε όλα.

Οι ιστορίες σας έχουν πάντα μια εκρηκτική εισαγωγή. Πιστεύω ότι είναι ένα εντυπωσιακό και έξυπνο εύρημα. Αλλά δεν ανησυχείτε ότι η αποκάλυψη πολλών στοιχείων, σχεδόν από την αρχή της πλοκής, μπορεί να μειώσει την αγωνία του αναγνώστη;
Όταν διαβάζω ένα βιβλίο, μου αρέσει να έχω μια ιδέα για το πού συμβαίνουν τα πράγματα. Γι’ αυτό, στα δικά μου μυθιστορήματα, θέλω να εισάγω τον αναγνώστη στην υπόθεση, δίνοντάς του μια αίσθηση για το πού κατευθύνεται η ιστορία. Η αγωνία του μυθιστορήματος δεν προέρχεται από το να αναρωτιέται ο αναγνώστης τι θα συμβεί, αλλά στο πώς φτάσαμε σε αυτή την κατάσταση. Στη δουλειά μου, ενδιαφέρομαι πάντα περισσότερο για το γιατί συμβαίνουν τα πράγματα από ό,τι για το τι συμβαίνει. Η ιστορία πίσω από την ιστορία είναι πάντα πιο ελκυστική.

Η μητρότητα είναι ένα θέμα που θίγετε και στα δύο σας μυθιστορήματα. Ο ρόλος της μητέρας έχει αλλάξει με την πάροδο των ετών, αλλά ακόμα και σήμερα υπάρχει ένα στερεότυπο μοντέλο της τέλειας μητέρας. Ποια είναι η γνώμη σας και ποιο είναι το μήνυμα που θέλετε να περάσετε μέσα από τα βιβλία σας;
Δεν νομίζω ότι υπάρχει τέλεια μητέρα. Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να μεγαλώνεις παιδιά και να είσαι γονιός και είναι διαφορετικοί ανάλογα με τον γονέα, το παιδί και την κατάσταση. Δεν νομίζω ότι είναι ο ρόλος μου ως συγγραφέα να δώσω μια συνταγή στον αναγνώστη για το πώς να ζήσει – η δουλειά μου είναι να του θέσω ερωτήσεις. Βασικά, ένα μυθιστόρημα θα πρέπει να σας επιτρέψει να κάνετε ερωτήσεις που δεν είχατε σκεφτεί πριν. Θα πρέπει να σας κάνει να σκεφτείτε τη δική σας ζωή και τι θα κάνατε στην κατάσταση των χαρακτήρων. Ελπίζω, λοιπόν, οι αναγνώστες να τελειώνουν τα μυθιστορήματά μου σκεφτόμενοι τις σχέσεις τους με τους γονείς τους και τα παιδιά τους, και τι είδους γονείς θέλουν να είναι – ή δεν θέλουν να είναι.

Ένα άλλο ζήτημα είναι οι διακρίσεις. Ως κινεζο-αμερικανική οικογένεια, έχετε βιώσει οποιαδήποτε μορφή διάκρισης στη ζωή σας;
Έχω βιώσει διακρίσεις πολλών ειδών στη ζωή μου – εξαιτίας της φυλής μου, επειδή οι γονείς μου είναι μετανάστες, επειδή είμαι γυναίκα ... ο κατάλογος συνεχίζεται. Το «Όσα δεν σου είπα ποτέ» δεν βασίζεται στη δική μου ζωή, αλλά κάθε περιστατικό φυλετικής διάκρισης στο βιβλίο αυτό (εκτός από ένα) είναι κάτι που συνέβη σε εμένα ή σε κάποιον που γνωρίζω προσωπικά. Δεν νομίζω ότι υπάρχουν άνθρωποι με χρώμα (μη λευκοί άνθρωποι) στις Η.Π.Α. που δεν έχουν υποστεί κάποιο είδος διάκρισης, όπως ακριβώς υπάρχουν πολύ λίγες γυναίκες που δεν έχουν αντιμετωπίσει κακουχίες εξαιτίας του φύλου τους.

Οι διαφορετικές αποχρώσεις της εφηβικής συμπεριφοράς εμφανίζονται στις ιστορίες σας. Πώς βιώσατε την εφηβεία και ποιες είναι οι ανησυχίες σας για αυτή την κρίσιμη περίοδο στη ζωή του γιου σας;
Μερικές φορές κάθομαι στη δημόσια βιβλιοθήκη για να γράψω και είναι ακριβώς δίπλα σε ένα γυμνάσιο. Γι’ αυτό βλέπω συχνά μαθητές να πηγαίνουν προς και από τάξεις, να τρώνε γεύματα. Και πάντα σκέφτομαι πόσο δύσκολο είναι να είσαι έφηβος. Ως έφηβος, αισθάνθηκα αμήχανη και σαν μια ξένη για πολύ καιρός, αλλά είχα φίλους και εισάπρξα πολλή αγάπη. Με αυτή την έννοια, ήταν καλύτερα από την πλειονότητα των εφηβικών εμπειριών.  Όποιος επιβιώνει στην εφηβεία, πρέπει να κερδίζει ένα βραβείο. Νομίζω ότι θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως η πιο σκληρή περίοδος της ζωής ενός ανθρώπου.

Τα ανεκπλήρωτα όνειρα και οι επιθυμίες των γονέων, πόσο καταστροφικά μπορεί να είναι για ένα παιδί;
Όταν είστε γονιός, έχετε πάντα ελπίδες και όνειρα για το παιδί σας. Είναι αδύνατο να μην. Αλλά είναι επίσης πολύ εύκολο να επιβάλλετε αυτές τις προσδοκίες στο παιδί σας, χωρίς να έχετε την πρόθεση. Είναι πολύ πιο δύσκολο να καθοδηγήσετε τα παιδιά σας στη ζωή που θέλουν, αντί στη τη ζωή που θέλετε εσείς γι’ αυτούς - και αυτό είναι ίσως η πηγή των περισσότερων συγκρούσεων μεταξύ γονέων και παιδιών.

Μέσα από την ιστορία της υιοθεσίας της μικρής Μιραμπέλ στο «Μικρές φωτιές παντού» παρουσιάζονται στερεότυπα που κυριαρχούν, ακόμα και στα παιδικά παιχνίδια. Πόσο επικίνδυνα είναι αυτά στη διαμόρφωση της συνείδησης και της συμπεριφοράς των παιδιών;
Πρόσφατα, μια φίλη μου εκμυστηρεύτηκε ότι η κόρη της (που είναι λευκή και Κινέζα - Αμερικάνα) της είπε πως δεν θα έπαιζε ποτέ με σκούρες κούκλες και πιστεύει ότι μόνο οι ξανθιές κούκλες είναι όμορφες. Η φίλη σίγουρα δεν έχει πει ποτέ κάτι τέτοιο –και η ίδια και η κόρη της έχουν σκούρα μαλλιά!– αλλά τα παιδιά μας ακούν αυτά τα μηνύματα από παντού, ακόμη και όταν δεν το συνειδητοποιούμε. Όταν κάθε πριγκίπισσα στις ταινίες, στα βιβλία ιστοριών και στην τηλεόραση έχει χρυσά μαλλιά και μπλε μάτια, τα παιδιά τείνουν να το εσωτερικεύσουν αυτό το στερεότυπο. Είναι σημαντικό να αφήσουμε τα παιδιά να δουν τον εαυτό τους στον κόσμο και αυτό σημαίνει ότι χρειαζόμαστε διάφορα βιβλία, παιχνίδια, ταινίες, εκπομπές και πρότυπα ρόλων.

Τα βιβλία σας δεν παίρνουν θέση σχετικά με τα θέματα που γράφετε. Μετακινείστε στις γκρίζες ζώνες, τις οποίες θεωρώ καταπληκτικές. Πώς καταφέρνετε να κρατήσετε τη γνώμη σας για τον εαυτό σας και να μην κουνήσετε το δάχτυλο στον αναγνώστη, όπως πολλοί συγγραφείς κάνουν συχνά;
Χαίρομαι που φαίνεται έτσι, γιατί αυτό είναι σημαντικό για μένα! Έχω τις δικές μου απόψεις για αυτά τα ζητήματα, αλλά όπως ανέφερα παραπάνω, θέλω τα βιβλία μου να θέτουν ερωτήματα και όχι να παρέχουν συνταγές. Ένα πράγμα που βοηθά, είναι η ομάδα συγγραφέων μου. Τους έδειξα πρώιμα σχέδια σκηνών για το «Μικρές φωτιές παντού» και μου επισήμαναν πού ακριβώς κουνούσα το δάχτυλο – με άλλα λόγια, τα σημεία που θα μπορούσε κανείς να δει τις δικές μου απόψεις. Τότε ήξερα ότι έπρεπε να γράψω ξανά αυτά τα σημεία και να δείξω την πολυπλοκότητα της κατάστασης, συμπεριλαμβανομένων όλων των άλλων απόψεων που θα μπορούσαν ενδεχομένως να δουν διαφορετικά την κατάσταση. Αν μια κατάσταση φαίνεται απλή σε ένα μυθιστόρημα, τότε ίσως έχει αφήσει απέξω κάτι σημαντικό.

Οι χαρακτήρες των βιβλίων σας δεν είναι ήρωες, είναι συνηθισμένοι άνθρωποι. Και επιλέγετε κυρίως να εμβαθύνετε στους γυναικείους χαρακτήρες, σαν να τους δίνετε τα ηνία της πλοκής. Πιστεύετε ότι η γυναικεία ψυχολογία έχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον για έναν συγγραφέα και έχει τη δύναμη να δώσει μια άλλη ορμή σε μια ιστορία;
Για πολύ καιρό, οι ιστορίες από και για τις γυναίκες θεωρούνταν «λιγότερο σημαντικές» από τις ιστορίες για τους άνδρες. Αυτό εξακολουθεί να συμβαίνει, αλλά αρχίζουμε να βλέπουμε ότι οι ιστορίες για την οικογενειακή ζωή μπορούν να έχουν τόσο πολύ δράμα –και να λένε τόσα για τις ανθρώπινες καταστάσεις– όπως οι ιστορίες για τον πόλεμο και ούτω καθεξής. Γράφω κυρίως για τις γυναίκες, επειδή αυτές είναι οι καταστάσεις που με ενδιαφέρουν και που βρίσκω πως έχουν πιο πολύ νόημα, γι’ αυτό χαίρομαι που πολλοί αναγνώστες βρίσκουν τις ιστορίες αυτές εξίσου συναρπαστικές και σημαντικές.

Τι νομίζετε ότι είναι σημαντικό για την προώθηση ενός βιβλίου: οι σωστές στρατηγικές του εκδότη ή η διαφήμισή από στόμα σε στόμα από τους αναγνώστες;
Και τα δύο είναι πραγματικά απαραίτητα. Ο εκδότης μπορεί να κάνει πολλά για να προωθήσει ένα βιβλίο, αλλά οι συστάσεις από έναν αναγνώστη σε έναν άλλο μπορούν να διαδώσουν ένα βιβλίο. Έχουν υπάρξει επιτυχημένα παραδείγματα και των δύο παραγόντων –το ένα ή το άλλο μπορεί να εκτοξεύσει ένα βιβλίο σε μια εξέχουσα θέση– και υπάρχει μια κάποια ποσότητα τύχης που απαιτείται επίσης.

Είστε ενεργό μέλος της κοινότητας Goodreads. Τι βρίσκετε ενδιαφέρον στο Goodreads;
Εγγράφηκα στο Goodreads όταν ξεκίνησε, ως ένας τρόπος να παρακολουθώ τι διάβασα και να βλέπω τι διαβάζουν οι φίλοι μου. Πολλές από τις καλύτερες συστάσεις βιβλίων προέρχονται από τους φίλους μου συγγραφείς, οπότε το Goodreads ήταν ένας ωραίος τρόπος να ρίχνω μια ματιά στα ράφια τους! Γι’ αυτό ακριβώς εξακολουθώ να χρησιμοποιώ αυτόν τον ιστότοπο.

Πώς επιλέγετε να διαβάσετε ένα βιβλίο: από την ενδιαφέρουσα περίληψη στο οπισθόφυλλο, από τις κριτικές που έχετε διαβάσει, από σχόλια φίλων ή απλά από τον τίτλο και το εντυπωσιακό εξώφυλλό του;
Όλα τα παραπάνω. Οποιοσδήποτε από αυτούς τους παράγοντες μπορεί να προκαλέσει το ενδιαφέρον μου και να με πείσει να διαλέξω το βιβλίο. Τότε θα διαβάσω τις πρώτες 10-20 σελίδες και θα δω αν με αρπάξει, και όλα εξαρτώνται από τη γραφή από εκεί κι έπειτα.

Πείτε μας τρία βιβλία που ξεχωρίσατε το 2018.
«Red Clocks» της Leni Zumas, «Good and Mad» της Rebecca Traister και το «All You Can Ever Know της Nicole Chung.

Ποιοι είναι οι φόβοι σας για την πολιτική και κοινωνική κατάσταση στις ΗΠΑ;
Ανησυχώ ότι ξεχνάμε πώς να δείχνουμε κατανόηση, να προσπαθούμε να φανταστούμε τις ζωές των άλλων και να αισθανόμαστε συμπόνια για όσους είναι διαφορετικοί από εμάς. Πρέπει να προχωρήσουμε προς έναν τόπο όπου θα βλέπουμε τις διαφορές ως πολύτιμες και  ουσιαστικές, και να βρούμε τρόπους να συμπεριλάβουμε περισσότερες φωνές από ολόκληρη την κοινωνία μας. Για μένα, σε αυτό ακριβώς βασίζεται στην πραγματικότητα αυτή τη χώρα: όχι σε κάποια μυθική ιδέα για «μεγαλείο» αλλά στην αξία της αγκαλιάς, της εκτίμησης και της μάθησης μέσα από μια ποικιλία εμπειριών.