Ξανακυκλοφορεί η εξαντλημένη «Νεοελληνική Αθυροστομία» της Μαίρης Κουκουλέ

Το από δεκαετίες εξαντλημένο και διπλά συλλεκτικό τρίτομο βιβλίο της κ. Μαίρης Κουκουλέ κυκλοφορεί στις αρχές του 2019 σε καινούργια έκδοση, ξανά από τον αρχικό του εκδότη, τη «Νεφέλη». Έγραψα «διπλά συλλεκτικό» γιατί, από τη μια το περιεχόμενό του είναι μοναδικό κι από την άλλη η τιμή της παλιάς έκδοσης στα παλαιοβλιοπωλεία έχει φτάσει στα ύψη. 

Μοναδική αλλαγή στη νέα έκδοση είναι το διαφορετικό χρώμα στα εξώφυλλα (ο πρώτος τόμος είναι –όπως και παλιά– άσπρος, οι άλλοι όμως είναι κίτρινος και κόκκινος) και τη διπλή χρονολογία έκδοσης πάνω στον κάθε τόμο (το παλιό 1984 σβησμένο, έτσι όμως  που να φαίνεται, και πλάι του η τωρινή χρονολογία, 2019). Κατά τα άλλα, τόσο το σχέδιο στο εξώφυλλο, όσο και το περιεχόμενο, είναι ίδια κι απαράλλαχτα με τα πριν 35 χρόνια βιβλία.

Ποιο είναι όμως το περιεχόμενο; Αυτό που λέει ο τίτλος: νεοελληνική αθυροστομία. Δηλαδή όλων των ειδών τα μπινελίκια, βρισιές, σεξουαλικά υπονοούμενα ή χοντράδες, σκωπτικές παραλλαγές υπαρκτών κειμένων, τραγουδιών  ή ανακοινώσεων, βωμολοχικές παροιμίες  και όλα τα συναφή. Προέλευση: προφορική παράδοση, μαθητικά τετράδια, προσωπικά ημερολόγια, καταγραφή από γήπεδα / στρατώνες / πανεπιστήμια / σχολεία / παρέες  και ελάχιστα προϋπάρχοντα έντυπα, μια και το θέμα ήταν –και είναι ακόμα–  παρθένο. Η κ. Κουκουλέ είναι, απ’ όσο ξέρω, η μοναδική λαογράφος μας που έκανε τόσο συστηματική έρευνα σ΄ ένα πεδίο που οι επιστήμονές μας αγνοούν ή υποτιμούν ή ασχολούνται μαζί του ακροθιγώς. Γιατί είναι άλλο πράγμα να γράψεις άρθρο η έστω μελέτη για το θέμα κι άλλο να συλλέξεις χιλιάδες  καταγραφές.

Στη συλλογή αυτή προτάσσεται το χαροποιό σεξουαλικό στοιχείο στην ανθρώπινη ζωή, φαίνεται το λαϊκό (και ενίοτε λόγιο) χιουμοριστικό στοιχείο,  ενώ ταυτόχρονα αγνοείται η  κρατική λογοκρισία, ενώ η επίσημη εκκλησία (που θέλει να έχει γνώμη για όλα) μπαίνει στη γωνία που της αξίζει.

Για να γράψει το τρίτομο αυτό έργο, η ίδια η κ. Κουκουλέ μού είπε ότι δούλεψε δέκα χρόνια ταξιδεύοντας σε όλη την Ελλάδα και συλλέγοντας το υλικό της. Αυτό φαίνεται από τη συστηματική καταγραφή των πληροφορητών  και των πηγών της, σε εποχή που δεν υπήρχε διαδίκτυο για να μπορεί να βρίσκει καν ένα μέρος του υλικού της. Η δε λογοκρισία είχε ξεπεραστεί, τότε, με την εξής  νομική «ντρίπλα»: ένα μέρος του υλικού βγήκε στο εξωτερικό, από αγγλόφωνο εκδοτικό οίκο, πέρασαν τρεις μήνες δίχως κανένα πρόβλημα,  και μετά ακολούθησε η ελληνική έκδοση.

Γενικά, το βιβλίο είναι ανίερο –με την ευρύτερη έννοια, dάσκαλοι, παπάδες, αστυνομικοί, γονείς, πολιτικοί ή ποδοσφαιρικοί αντίπαλοι, θείοι και θείες, οι αρχαίοι Έλληνες (εδώ θα βρείτε πλήρη και σε διαφορετικές παραλλαγές τη  σεξουαλική «Ιλιάδα»), διάφοροι σοφοί και σοφίες, το έθνος, η πατρίδα, το κόμμα, η θρησκεία, η πορνεία, οι επαρχιώτες, οι αστοί, οι ξένες γλώσσες, η ερωτική πράξη στις διάφορες εκφάνσεις της, η ιεραρχία, ποικίλοι θεσμοί, η κοινωνία συνολικά, όλα διακωμωδούνται, χλευάζονται ή βρίζονται ασύστολα, αλλά με τρόπο ευρηματικό και, γιατί όχι, καλλιτεχνικό.

Είναι προφανές ότι όσοι αναγνώστες και όσες αναγνώστριες επιμένουν στο ανέγγιχτο οποιουδήποτε «ιερού στοιχείου» δεn θα ευχαριστηθούν τη θηριώδη  λαογραφική της κ. Κουκουλέ, θα κοκκινίσουν από ντροπή, θα αγανακτήσουν. Όλοι οι άλλοι όμως, που ξέρουμε πόση κρυμμένη δυναμική ενέχει ο αχτύπητος, διαβρωτικός συνδυασμός βωμολοχία + χιούμορ (θα) το εκτιμάμε δεόντως.