Στη μνήμη του Πέτρου Σταθάτου

Ο Γιώργος ο Σορολοπίδης, παλιός φίλος από τα χρόνια του ΚΚΕ, μού είπε όταν πήγα μια βόλτα απ΄ τον «Καστανιώτη» ότι πέθανε από καρκίνο ο φίλος μας ο Πέτρος Σταθάτος, ο καλός εκδότης, και είδα στο ίντερνετ ότι η κηδεία έγινε στο νεκροταφείο Ζωγράφου.

Λυπάμαι που δεν πήγα στην κηδεία, δε βρέθηκε ένας να με ειδοποιήσει. Κολλητοί δεν ήμασταν, αλλά ήμασταν δεκαετίες φίλοι και υπήρξε ο πρώτος μου εκδότης.

Γνωριστήκαμε το 1976 ως μέλη του ΚΚΕ στα Πατήσια (δεν υπήρχαν ακόμα κομματικές οργανώσεις στη Σπουδάζουσα). Ήταν λίγα χρόνια μεγαλύτερός μου, είχε σπουδάσει στη Ιταλία και είχε αντιδικτατορική δράση. Ταιριάξαμε γιατί κάναμε πολλά σχόλια για γκόμενες και πολλή πλάκα προς τους άλλους αλλά και μεταξύ μας, αφού ήμασταν αντίπαλα ποδοσφαιρόφιλοι (εκείνος γάβρος, εγώ βάζελος). Ψιλοπαγορευμένα στοιχεία για την κουλτούρα του ΚΚΕ. Όταν εγώ βρέθηκα, πιτσιρικάς, να δουλεύω σε βιβλιοπωλείο, εκείνος βρέθηκε διευθυντής στο εκδοτικό του ΚΚΕ, τη «Σύγχρονη Εποχή».

Αργότερα φύγαμε από το ΚΚΕ. Εκείνος έγινε εκδότης στο «Δελφίνι» του, εγώ φροντιστής έκθεσης. Τον ξαναβρήκα για να βγάλω τα πρώτα μου βιβλία. Τη «Γενιά του Πολυτεχνείου» (Βγήκε το 1993. Είναι αυτό που λέει- έχει και κάμποσα λάθη, δεν πρόκειται να το ξαναβγάλω ποτέ, παρόλο που εξαντλήθηκε. Γελάω που διάφοροι το κατακλέβουνε -μαζί με τα λάθη του- κάθε 17 Νοέμβρη) ) και το «Αυστηρώς ακατάλληλον» (Βγήκε το 1994. Φωτογραφημένα προγράμματα τσοντάδικων που είχα κρατήσει / συλλέξει, μαζί με μια πλακατζίδικη εισαγωγή μου. Πήγε πολύ καλά και σύντομα εξαντλήθηκε).

Δεν υπογράψαμε συμβόλαια, δε ζήτησα ποτέ ποσοστά. Δεν είχα σκεφτεί ποτέ, τότε, ότι θα κατέληγα να ζω από το γράψιμο. Τσίμπαγα όμως ωραία βιβλία απ΄ αυτά που έβγαζε, τι άλλο θέλει ένας αναγνώστης κι επίδοξος συγγραφέας; Ειδικά όταν μετακόμισε στην Πανεπιστημίου, όπου δέσποζε το κασκόλ του Ολυμπιακού, οι ντάνες των βιβλίων ήταν εκεί και μου ‘λεγε: «Πάρε ό,τι θες»

Το «Δελφίνι» έβγαλε πάρα πολλά ωραία πράγματα, από τα οποία ξεχωρίζω τα βιβλία του Μονταλμπάν, το «Κώδηξ Ερωτολογίας» και τα «Άπαντα του Βουτυρά». Του σύστησα και μια φίλη, που έκανε δυο εξώφυλλα εκεί, στο πρώτο βιβλίο του Στέφανου Δάνδολου και σ΄ άλλο ένα, με μια φωτό με γυναικείο παπαούτσι στο εξώφυλλο, δεν θυμάμαι τον τίτλο. Όταν, αργότερα, έκλεισε το «Δελφίνι» κι έμεινε ξέμπαρκος, έμεινα και γω ξέμπαρκος και άρχισα να βγάζω τα βιβλία μου στην «Εστία». Είχε έρεθε και στην παρουσίαση της «Πλατείας Λένιν» στο υπόγειο της παλιάς «Εστίας», στη Σόλωνος.

Τότε βρεθήκαμε και τα είπαμε στο κλασικό εστιατόριο στην Ιπποκράτους και Διδότου, όπου ήταν τακτικός. Εκεί ανέπτυσσε διάφορα εκδοτικά σχέδια, όταν θα ορθοποδούσε οικονομικά, και πειραζόμασταν για τον Ολυμπιακό και τον Παναθηναϊκό. Όταν έκανε το «Πολύτροπον» δεν είχαμε επαφή, τα λέγαμε μονάχα τηλεφωνικά και αραιά. Καμιά φορά οι άνθρωποι χάνονται όχι εσκεμμένα, μα από αμέλεια- όχι από αδιαφορία.

Ξαναβρεθήκαμε πέρυσι το καλοκαίρι στον πεζόδρομο της Μεσολογγίου, στην καρδιά της εκδοτικής πιάτσας, κοντά το καινούργιο γραφείο του. Μου είπε ότι είχε πλέον άλλο εκδοτικό, το «Νόβολι». Ρώτησα για το περίεργο όνομα, μου απάντησε «συνοικία της Φλωρεντίας»- εκεί είχε σπουδάσει. Μου έδωσε και τον τιμοκατάλογο των εκδόσεων, σαν ακριβού εστιατορίου μού φάνηκε. Φινετσάτος.

«Δίνω πολλή βάση στα δοκίμια», μου λέει.

«Να τα χαίρεσαι», του λέω. «Τα βαριέμαι»

«Έχεις μείνει κνίτης, γι΄ αυτό»

«Ρε συ, μου ζητάει ο κόσμος το ‘Αυστηρώς ακατάλληλον’, έχεις φυλάξει τα αρχεία;»

«Τα πάντα έχω φυλάξει»

«Θέλω να το ξαναβγάλουμε»

«Φυσικά και θα το ξαναβγάλουμε, βρομοβάζελε με τη βρομο-ομάδα και το βρομο-Γουέμπλεϊ της χούντας»

«Τα λέμε λοιπόν μετά το φθινόπωρο, κωλόγαβρε καθεστωτικέ, ομάδα του κράτους, τσιράκι του Κόκκαλη»

«Τώρα όμως θα κάνουμε συμβόλαια»

«Θα κάνουμε, τώρα είμαστε επαγγελματίες»

Και βάλαμε τα γέλια, σιγά μη ήμασταν

Ε, μετά έμαθα στην πιάτσα για την αρρώστια, δεν μπορούσα να του κολλήσω για μαλακίες. Κι έτσι δεν ξαναβγάλαμε το «Αυστηρώς ακατάλληλον», που θα ήταν πλέον έκδοση «Νόβολι». Κι ούτε στην κηδεία πήγα, να πω μια λέξη στη Ν., ξεσπάω γράφοντας μονάχα τούτο δω.

d.fyssas@gmail.com