15 αρετές στα «Ελαφρά ελληνικά τραγούδια» του Αλέξη Πανσέληνου
«Η χαμένη άνοιξη» συναντιέται με τα «Shortcuts», στην Αθήνα του ’50
![befunky-collage_1.jpg befunky-collage_1.jpg](/images/1074x600/3/jpg/sites/default/files/article/2018/07/01/befunky-collage_1.jpg)
Χορταστικό, πρωτότυπο, αρκούντως μοντερνιστικό, με «βιτριολικά» αυτοϋπονομευτικό τίτλο, θελκτικό εξώφυλλο και συνολικά αξιοδιάβαστο, το καινούργιο μυθιστόρημα του Αλέξη Πανσέληνου, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από το «Μεταίχμιο», αποτελεί βήμα μπροστά σε σύγκριση με την ήδη πολύ καλή «Κρυφή πόρτα», δυο χρόνια πριν.
Αντί να επιχειρήσω παρουσίαση κατά τους συνήθεις τρόπους, προτιμώ να προβάλω επιγραμματικά 15 αρετές του βιβλίου:
Α. Τοποθετείται κατά κύριο λόγο στην Αθήνα, τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’50, μια περίοδο μη κορεσμένη στα μετέπειτα χρόνια από καλή λογοτεχνία, αναπαράγοντας τα δεδομένα της εποχής (ακριβής τοποθέτηση στο Λεκανοπέδιο, πολεοδομία, σινεμά, νυχτερινά κέντρα, ντύσιμο, παραγκομαχαλάδες, περιοδικά, υπηρέτριες, κεντρικοί δρόμοι ακόμα διπλής κατεύθυνσης, ραδιοφωνικοί σταθμοί, κουτσομπολιά κλπ).
Β. Έχει αφομοιώσει δημιουργικά τη «Χαμένη άνοιξη» του Τσίρκα.
Γ. Διαθέτει εξαιρετικούς τίτλους για τα 38 του κεφάλαια, επαρκείς Επισημειώσεις και –ευτυχώς– Πίνακα Περιεχομένων.
Δ. Εισάγει τα περισσότερα από τα κεφάλαιά του δίνοντας συνοπτικά τα βασικά αφηγηματικά στοιχεία που θα τον απασχολήσουν στη συνέχεια, τ’ αναπτύσσει και τα ολοκληρώνει με τέτοιο τρόπο, ώστε σχεδόν το καθένα θα μπορούσε να είναι ένα ολοκληρωμένο διήγημα (υπό μια έννοια, «χωρίς εκάστω των ειδών εν τοις μορίοις»).
Ε. Χρησιμοποιεί τον Ενεστώτα χρόνο με άριστο τρόπο.
ΣΤ. Έχει αφομοιώσει παραπάνω από δημιουργικά πλείστες κινηματογραφικές τεχνικές, σημαντικότερη από τις οποίες θεωρώ τον τρόπο που ένας ήρωας κάποιου κεφαλαίου κάνει μια φευγαλέα ή λιγότερο φευγαλέα εμφάνιση σε άλλο κεφάλαιο, με τον τρόπο της αλληλοδιαπλοκής π.χ. του Ρόμπερτ Όλτμαν στα «Στιγμιότυπα» ειδικά.
Ζ. Το διακαλλιτεχνικό στοιχείο έχει κεντρικό ρόλο. Πέρα από τη Μουσική (που κυριαρχεί στον τίτλο, σε πολλά μότο, στο «ψαχνό» των κεφαλαίων και στις πραγματολογικές Επισημειώσεις), εμφανίζονται η Ζωγραφική, η Ποίηση, το Θέατρο, η Γλυπτική, ο Κινηματογράφος κ.λπ.
Η. Οι χαρακτήρες έχουν ονόματα που «κολλάνε» πάνω τους, ο λόγος τους είναι πειστικός ανάλογα με το ποιόν τους, και η δράση τους το ίδιο – κι αυτό με λίγα σταράτα λόγια, είτε πρόκειται για υπηρέτριες, είτε για στρατιωτικούς, είτε για παράνομους, είτε για αδέρφια που διατηρούν υπερβολική, ας το πω έτσι, προσέγγιση μεταξύ τους, είτε για δημοσιογράφους που μεταδίδουν ζωντανά, είτε για ένα αγόρι που προσπαθεί να μεγαλώσει, είτε για έναν χαροκαμένο ζευγάρι επαρχιωτών, είτε για κάποιον πρώην ΟΠΛΑΤζή.
Θ. Αφηγητής είναι συνήθως ο παντογνώστης συγγραφέας –με την αρκετή αποστασιοποίηση που του αρμόζει– αλλά όπου αυτό αλλάζει, αλλάζει μαεστρικά.
Ι. Η τρέχουσα πολιτική της εποχής (Παπάγος, Παύλος, Φρειδερίκη, Μπελογιάννης, Πλαστήρας, Σοφ. Βενιζέλος, Μαρκεζίνης, ξένοι πράκτορες που μιλάνε αγγλικά- υπάρχει μετάφραση κ.λπ.) και η Ιστορία (Κατοχή, Αντίσταση, Εμφύλιος, Κορέα κ.λπ.) έχουν έντονη παρουσία, χωρίς όμως να βαραίνουν το βιβλίο (μέγιστη αρετή).
ΙΑ. Το στοιχείο του χιούμορ είναι πανταχού παρόν στις διάφορες εκφάνσεις; του: ελάχιστο γκροτέσκο, λίγη πλάκα, πολλή λεπτή ειρωνεία, πολύς σαρκασμός (ειδικά του αφηγητή προς τους ήρωές του).
ΙΒ. Ο τρόπος που δίνεται ειδικά η εκτέλεση του Μπελογιάννη (κεφάλαιο 33), εντελώς πλάγια και δίχως να αναφέρεται ρητά, είναι μόνος του ένα συγγραφικό μάθημα.
![dc6a1c4a-a440-456e-bb86-79448e174d51_1.jpg dc6a1c4a-a440-456e-bb86-79448e174d51_1.jpg](/images/w250/3/jpg/sites/default/files/dc6a1c4a-a440-456e-bb86-79448e174d51_1.jpg)
ΙΔ. Σε σύγκριση με την αξία της περιγραφής, τις έξυπνες αφηγηματικές εναλλαγές, το υπαινικτικό κατά περιόδους γράψιμο, το σαρκασμό, τη «σκιαγράφηση» των χαρακτήρων, το δουλεμένο κείμενο, την αλληλοδιαπλοκή των πλάνων κλπ, η καθαυτό πλοκή (ή μάλλον οι παράλληλες πλοκές) του βιβλίου έχουν κατά τη γνώμη μου, δευτερεύουσα σημασία.
ΙΕ. Τα δυο τελευταία κεφάλαια οδηγούν σε υπέροχη κορύφωση, μέσω των Καλλιστείων του 1952, ενώ ειδικά οι δύο τελευταίες παράγραφοι φέρνουν ένα τέλος με μαριονέτες, μαζικούς φόνους και τσολιάδες -κατοχικούς και σύγχρονους (του Άγνωστου Στρατιώτη)- να κυριαρχούν, ένα τέλος όχι απλά ανοιχτό, αλλά ονειρικό, αντιιστορικό, σχεδόν σουρεαλιστικό, που φέρνει στο νου μια μυρωδιά από τη νεανική «Μεγάλη Πομπή» του συγγραφέα.
Ο νοών νοείτω, περισσότερα στο βιβλίο.
ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ
ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Μάθε απο το παρελθόν σου, αγάπησε τον εαυτό σου, ζήσε τη ζωή που σου αξίζει
Γράφοντας για αυτά που έχουν σημασία, με τον πιο συναρπαστικό τρόπο
Μιλήσαμε με αφορμή το νέο της βιβλίο «Η φωνή στα χέρια της» που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ίκαρος
Βιβλία για ένα μακρύ, καυτό και διαβαστερό καλοκαίρι!
Τι τη συγκινεί, τι τη θυμώνει, τι νοσταλγεί στην καθημερινή της ζωή και τι της λείπει από το παρελθόν; Μιλήσαμε μαζί της με αφορμή το πρώτο της βιβλίο με ποιήματα
Πώς η επιμονή, η αφοσίωση στη δημιουργική σου φωνή και μια σειρά από ευφάνταστα σωματικά τελετουργικά μπορούν να δώσουν φτερά στην καλλιτεχνική δημιουργία
Διαβάστε δύο ποιήματα από τη νέα συλλογή που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη
Η ψυχαναλύτρια Galit Atlas φωτίζει τη σκοτεινή επικράτεια του ασυνείδητου, αυτή που μας στοιχειώνει εν αγνοία μας
Τα λημέρια των συγγραφέων - πεζογράφων, ποιητών, δοκιμιογράφων. Γιατί γράφουν εκεί που γράφουν; Τι φετίχ έχουν; Πώς εμπνέονται σ’ αυτόν τον χώρο;
Tι μας ενδιαφέρει η πεισιθάνατη αναζήτηση ενός μετανάστη Ιρανού που μέσα σε όλα τα άλλα είναι και ορφανός από μητέρα, ενώ ο πατέρας του δουλεύει σε εκτροφείο ορνίθων;
Μια συζήτηση για το βιβλίο της «Πρόσωπα του μύθου, του θρύλου, της μουσικής» και το πώς οι μύθοι και οι θρύλοι εικονογραφούν ένα είδος πρωτόγονης ψυχολογίας
«Η ζωή με το δικό σου φως» του Abdellah Taïa είναι μια γοητευτική καταβύθιση σ’ έναν κόσμο άγνωστο, σκληρό και ανθρώπινο, όπου οι κατηγοριοποιήσεις και οι κανόνες της Δύσης δεν χωρούν
Μια συζήτηση με τους συγγραφείς για τον ρόλο του επιχειρείν στη δημοκρατία
Ο υδράργυρος ανεβαίνει και τα συναισθήματα στις σελίδες κορυφώνονται
Τα βιβλία που θα προσθέσουμε στις καλοκαιρινές μας αναγνώσεις
Σπουδή εφηβικής αφύπνισης, παραμένει ένα από τα πιο αγαπημένα βιβλία του 20ού αιώνα
«Το τρίτο στεφάνι», οι περιπέτειες του λογοτέχνη με τον νόμο στην Αυστραλία και η οριστική επιστροφή του στην Ελλάδα καταγράφονται στο βιβλίο «Το Τέρας και ο Κολοσσός»
Βιβλία για ένα μακρύ, καυτό και διαβαστερό καλοκαίρι!
Βιβλία για ένα μακρύ, καυτό και διαβαστερό καλοκαίρι!
Έχετε δει 20 από 200 άρθρα.