Eduardo Jàuregi: «Είναι εποχή προκλήσεων για το ταπεινό βιβλίο»

Ο Εντουάρντο Χάουρεγκι (Eduardo Jàuregi) γεννήθηκε στην Οξφόρδη το 1971 και πέρασε τα παιδικά του χρόνια μεταξύ Οξφόρδης, Μαδρίτης και Λος Άντζελες. Εκτός από συγγραφέας, είναι ψυχολόγος ειδικευμένος στη θετική ψυχολογία και το χιούμορ. Με τον Πιερντομένικο Μπακαλάριο δημιούργησαν τη σειρά βιβλίων «Η ωραιότερη ιστορία που γράφτηκε ποτέ» −κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο− σε εικονογράφηση του Στέφανο Τουρκόνι, και συναρπάζουν μικρούς και μεγάλους με τις ευφάνταστες και ανατρεπτικές ιστορίες τους.

Με αφορμή την επίσκεψή του στη χώρα μας μάς μίλησε για τις σπουδές του, τη συγγραφή, το παιδικό βιβλίο, τις τεχνολογικές προκλήσεις της εποχής, την επίδραση του χιούμορ στην καθημερινότητά μας αλλά και γιατί η μητέρα του τον θεωρεί ακόμη παιδί.

Πώς θα συστήνατε τον εαυτό σας σε όσους δεν σας γνωρίζουν;
Για πολλά χρόνια ήταν εξαιρετικά περίπλοκο να εξηγήσω στους ανθρώπους τι έκανα. Στον ακαδημαϊκό κόσμο ήμουν ένα παράξενο ψάρι που έγραφα μια διδακτορική διατριβή με θέμα το γέλιο. Αργότερα εργάστηκα ως «αρχιτέκτονας πληροφορίας» παρέχοντας διαδικτυακές συμβουλές και ούτε καν η μητέρα μου δεν μπορούσε να καταλάβει τι σήμαινε αυτό. Αργότερα ακόμα, έγινα σύμβουλος κατάρτισης εφαρμόζοντας το χιούμορ στον χώρο εργασίας − μια πολύ περίεργη δουλειά που οι άνθρωποι δυσκολεύονται να φανταστούν. Αυτές τις μέρες είναι πολύ πιο εύκολο. Απλώς λέω ότι είμαι συγγραφέας και ότι αγαπώ να γράφω, ειδικότερα, παιδική λογοτεχνία.

Τι θέλατε να γίνετε όταν ήσασταν νέος;
Ο Λουκ Σκαϊγουώκερ [χαρακτήρας από τον Πόλεμο των Άστρων]. Αλλά κάποτε ανακάλυψα ότι κάτι τέτοιο ήταν αδύνατο, γι' αυτό αποφάσισα να γίνω αστροναύτης. Και αυτό αποδείχτηκε εξωπραγματικό, οπότε προσπάθησα να γυρίσω ταινίες. Αλλά αυτό ήταν τρομερά ακριβό, οπότε η γραφή έγινε η επόμενη καλύτερη επιλογή. Μου πήρε περίπου τριάντα χρόνια αφού προσπάθησα να γράψω το πρώτο μου μυθιστόρημα στη γραφομηχανή του πατέρα μου, για να δημοσιεύσω ένα βιβλίο μυθοπλασίας.

Γιατί επιλέξατε να σπουδάσετε Κοινωνική Ψυχολογία και να εστιάσετε στο θέμα του γέλιου;
Στην πραγματικότητα αποφάσισα να σπουδάσω Αγγλική Λογοτεχνία. Αλλά στα έντυπα υποψηφιότητάς μου για τα πανεπιστήμια του Ηνωμένου Βασιλείου υπήρχε μια εξαίρεση η οποία ήταν για το London School of Economics, για ένα γενικό πτυχίο Κοινωνικών Επιστημών που είναι πολύ ευέλικτο και θα μου επέτρεπε να διαλέξω και να επιλέξω από πολλά θέματα και κλάδους. Στο τελευταίο δευτερόλεπτο αποφάσισα να πάω εκεί, όχι λόγω του πτυχίου αλλά επειδή ήταν το μοναδικό πανεπιστήμιο −από όσα οποία υπέβαλα αίτηση−  που ήταν στο Λονδίνο. Και ο πειρασμός να ζήσεις σε μια τέτοια συναρπαστική πόλη αποδείχτηκε πολύ μεγάλος.

Ποια ήταν η πρώτη σας επαφή με τη συγγραφή;
Ο πατέρας μου ήταν ανθρωπολόγος και έγραψε πολλά λαϊκά επιστημονικά βιβλία όταν ήμουν παιδί. Ήταν επίσης ένας τέλειος αφηγητής, όπως και ο παππούς μου. Έτσι, όταν ήμουν επτά ή οκτώ, προσπαθούσα ήδη να γράψω το πρώτο μυθιστόρημά μου, μια ιστορία εγκλήματος που ξεκινούσε με μια δολοφονία σε μπανιέρα. Το ξεκίνησα πολλές φορές αλλά ποτέ δεν κατάφερα να προχωρήσω πέρα από το πρώτο κεφάλαιο.

Πώς προέκυψε η ιδέα για τη σειρά «Η ωραιότερη ιστορία που γράφτηκε ποτέ»;
Αρχικά, η ιδέα της σειράς προτάθηκε από τον εκδοτικό οίκο της Ισπανίας La Galera. Η εκδότρια, η Iolanda Batallé, μας ζήτησε να γράψουμε μια σειρά περιπέτειας όπου κάθε ιστορία θα λάμβανε χώρα μέσα σε ένα ανεξάρτητο βιβλιοπωλείο, ένα από αυτά τα ιδιαίτερα και μαγευτικά μέρη με πραγματική ατμόσφαιρα. Ο Pierdomenico σκέφτηκε ότι θα ήταν διασκεδαστικό αν τη νύχτα άρχιζαν να συμβαίνουν παράξενα πράγματα μέσα στα βιβλία και αν οι ιστορίες έπρεπε να σωθούν μετά από περίεργες αλλαγές που είχαν υποστεί. Πρόσθεσα την ιδέα όλες οι αλλαγές να γίνονται ταυτόχρονα, σε ΟΛΑ τα αντίγραφα των βιβλίων −υποδεικνύοντας μια τρομερή συνωμοσία από κάποιον ισχυρό κακοποιό− και ότι τα πρόσθετα στοιχεία θα προέρχονταν από μια ιστορία που είχε εξαφανιστεί.

Ποιο πιστεύετε ότι είναι το πιο δυνατό σημείο αυτής της σειράς;
Θα έλεγα ότι είναι η ιδέα της πραγματικής αλληλεπίδρασης με τους χαρακτήρες και τους τόπους των κλασσικών μυθιστορημάτων, όπως ο Πήτερ Παν ή οι Τρεις Σωματοφύλακες. Και ότι οι ιστορίες αλλάζουν με περίεργους τρόπους. Τόσο ως συγγραφείς όσο και ως αναγνώστες, είναι τόσο διασκεδαστικό να σκεφτόμαστε μια μούμια που προσγειώνεται στην «Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων» και απαγάγει το λευκό κουνέλι, έτσι ώστε η Αλίκη να μη φτάνει ποτέ στη χώρα των θαυμάτων και να βαριέται!

Πείτε μας λίγα λόγια για τη φιλία σας και τη συνεργασία σας με τον Pierdomenico Baccalario;
Συναντηθήκαμε τυχαία, μέσω ενός κοινού φίλου, αλλά σχεδόν αμέσως αρχίσαμε να δημιουργούμε ιστορίες μαζί. Θα μπορούσα να πω ότι είναι ένας θαυμάσιος δημιουργικός συνεργάτης. Η συνδημιουργία μιας ιστορίας απαιτεί μια ορισμένη στάση, μια μεγάλη γενναιοδωρία, μια ικανότητα να δεχτείς τις ιδέες του άλλου. Δεν έχουν πολλοί άνθρωποι αυτά τα στοιχεία − και εκείνος σίγουρα τα διαθέτει. Επιπλέον, έχει καταπληκτική κατανόηση των παιδικών ιστοριών και του κόσμου τους. Είναι πάντα χαρά να συνεργάζομαι μαζί του.

Θεωρείτε πως το παιδικό βιβλίο μπορεί να διαμορφώσει προσωπικότητες και να διδάξει στην εποχή της τεχνολογικής επανάστασης;
Είναι εποχή προκλήσεων για το ταπεινό βιβλίο. Πολλοί γονείς σήμερα αγωνίζονται να πείσουν τα παιδιά τους να διαβάσουν και την ίδια στιγμή συλλαμβάνουν και οι ίδιοι τους εαυτούς τους να είναι διαρκώς συνδεδεμένοι με τα διάφορα gadget τους. Έχει ήδη γίνει σαφές στους ψυχολόγους ότι οι επιπτώσεις των ψηφιακών μας συνηθειών είναι αρκετά σοβαρές. Μεταξύ άλλων, η έρευνα δείχνει ότι τα παιδιά δεν αναπτύσσουν ενσυναίσθηση, όπως συνήθιζαν, επειδή δεν έχουν επαρκή αλληλεπίδραση πρόσωπο με πρόσωπο. Η ανάγνωση μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο από αυτή την άποψη, καθώς είναι ένας άλλος τρόπος για την ανάπτυξη της ενσυναίσθησης. Έτσι τώρα, περισσότερο από ποτέ, πρέπει να διαβάζουμε.
Από την άλλη πλευρά, πρέπει να παραδεχτούμε ότι αυτές οι ψηφιακές τεχνολογίες είναι θαυμάσιες, πρακτικά μαγικές. Δεν έχει νόημα να τις δαιμονοποιούμε. Ως άτομα, και ως κοινωνία, απλώς πρέπει να μάθουμε πώς να τις χρησιμοποιούμε και να αποφεύγουμε να μας χρησιμοποιούν.

Η παιδική σας ηλικία επηρέασε τις ιστορίες σας;
Δεν έχω ιδέα. Ίσως θα πρέπει να συμβουλευτώ έναν ψυχολόγο για να απαντήσω σε αυτή την ερώτηση. Ωχ, εγώ είμαι ψυχολόγος... Σοβαρά, δεν ξέρω. Η μητέρα μου λέει ότι είμαι ακόμα ένα παιδί, ηλικίας 47 ετών.

Βιβλία για ενήλικες, βιβλία για παιδιά. Ποιο αναγνωστικό κοινό πιστεύετε πως είναι πιο απαιτητικό;
Δεν είμαι σίγουρος, αλλά νομίζω ότι συνδέομαι πιο εύκολα με τους νεότερους αναγνώστες μου. Αν και έχω εκδώσει τρία μυθιστορήματα και τρία βιβλία για τους ενήλικες, δυσκολεύομαι περισσότερο να τα γράψω. Οι ιστορίες μου για τα παιδιά μοιάζουν να ρέουν από την πένα μου − που περιέργως ονομάζεται Καλλιόπη, από την ελληνίδα μούσα της ποίησης.

Ασχολείστε με πολλούς διαφορετικούς τομείς: τη συγγραφή, το θέατρο, την ταινία και τη διαφήμιση. Τι σας γοητεύει σε κάθε έναν από αυτούς; Υπάρχει κάποιο σημείο επαφής;
Το σημείο επαφής είναι η δημιουργικότητα, που είναι ένας άλλος τρόπος να μιλάμε για το παιχνίδι. Οποιοδήποτε είδος εφεύρεσης απαιτεί μια παιχνιδιάρικη στάση. Είναι μια διαδικασία δοκιμής και σφάλματος, και στην πραγματικότητα, ως επί το πλείστον λάθος. Γι' αυτό χρειάζεστε μια μεγάλη αίσθηση του χιούμορ για να επιμείνετε. Σε κάθε περίπτωση, είναι πάντα μια συναρπαστική και, θα έλεγα, μυστηριώδη διαδικασία. Στο τέλος κάθε μυθιστορήματος, κάθομαι πίσω και σκέφτομαι: από πού προέκυψε αυτό; Ίσως η Καλλιόπη να υπάρχει πραγματικά...

Η διασκέδαση και το χιούμορ έχουν μια θέση στον «πραγματικό κόσμο»;
Το χιούμορ είναι πολλά πράγματα εκτός από ασήμαντο. Διαδραματίζει ζωτικό ρόλο, σχεδόν σε κάθε ανθρώπινη αλληλεπίδραση. Το χρησιμοποιούμε συνεχώς, κυρίως χωρίς να το γνωρίζουμε, για να διαπραγματευόμαστε την οικειότητα, για να διαχειριζόμαστε τα συναισθήματά μας, για να ελέγξουμε τη συμπεριφορά του άλλου και για πολλούς άλλους σκοπούς. Μας βοηθά να ξεπεράσουμε τις δυσκολίες και να μειώσουμε τις εντάσεις ενώ δημιουργεί την τέλεια ατμόσφαιρα για παραγωγική δουλειά. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί ως ισχυρό όπλο, τόσο για κοινωνική αλλαγή όσο και για τρομερά εγκλήματα.

Υπάρχει κάποιο όνειρο που θέλετε διακαώς να εκπληρώσετε άμεσα;
Ναι! Να περπατήσω ανάμεσα στα μνημεία της Ακρόπολης στην Αθήνα. Αισθάνομαι ότι αυτό το όνειρο πρόκειται να εκπληρωθεί επιτέλους!

Ο Εντουάρντο Χάουρεγκι βρίσκεται στη χώρα μας στο πλαίσιο του 10ου Ιβηροαμερικανικού Φεστιβάλ ΛΕΑ (Λογοτεχνία Εν Αθήναις). Θα  βρεθεί το Σάββατο 16 Ιουνίου 2018, στις 11 το πρωί, στην αίθουσα εκδηλώσεων του Ινστιτούτου Θερβάντες της Αθήνας (Σκουφά 31), και την Κυριακή 17 Ιουνίου 2018, στις 7:30 το απόγευμα, στο Κηποθέατρο «Άγγελος Σικελιανός», στη Λευκάδα. Και οι δύο εκδηλώσεις πραγματοποιούνται με την υποστήριξη της Acción Cultural Española, της Πρεσβείας της Ισπανίας, του Ινστιτούτου Θερβάντες και των εκδόσεων ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ.