Μια τοιχογραφία της σύγχρονης Αμερικής

Μία από τις πιο προικισμένες συγγραφείς των τελευταίων δεκαπέντε χρόνων, η Λόρι Μουρ γεννήθηκε το 1957 στη Νέα Υόρκη. Σπούδασε στα Πανεπιστήμια St. Lawrence και Cornell και σήμερα διδάσκει δημιουργική γραφή στο Πανεπιστήμιο του Wisconsin. Από το 1985 και μέχρι σήμερα έχει δημοσιεύσει τέσσερις συλλογές διηγημάτων («Self Help», «Like Life», «Birds of America», «The Collected Stories») και τρία μυθιστορήματα («Anagrams», «Who Will Run the Frog Hospital» και το πρόσφατο «Η πόρτα στη σκάλα» που ήταν υποψήφιο για τα βραβεία PEN/Faulkner και Orange).

Τα βιβλία της Λόρι Μουρ, τόσο τα διηγήματα όσο και τα μυθιστορήματα, συνήθως καταπιάνονται με τις μικρές ή και μεγάλες τραγωδίες της καθημερινότητας και αναδεικνύουν το κωμικοτραγικό στοιχείο που ενυπάρχει σε αυτή. Συγγραφέας με σπουδαία αίσθηση του χιούμορ και με θαυμαστή άνεση στη χρήση της γλώσσας, με τη διεισδυτική ματιά της τονίζει την πολυπλοκότητα της ζωής και των ανθρωπίνων σχέσεων.

Το τελευταίο μυθιστόρημα της Λόρι Μουρ με τον τίτλο «Η πόρτα στη σκάλα» τοποθετείται στα Μεσοδυτικά των ΗΠΑ λίγο μετά την αμερικανική εισβολή στο Ιράκ. Κεντρική ηρωίδα είναι η Τάσι, μια 20χρονη φοιτήτρια η οποία προσλαμβάνεται ως μπέιμπι σίτερ από μια οικογένεια που προσπαθεί να υιοθετήσει ένα κοριτσάκι, που είναι μιγάδα – κάτι που προκαλεί συζητήσεις στον περίγυρό της. Το ζήτημα των συνεχιζόμενων φυλετικών προκαταλήψεων απασχολεί έντονα τη συγγραφέα. Μέσα από τα μάτια της ηρωίδας της, η Μουρ βλέπει με ανησυχία τη συντηρητική στροφή της Αμερικής στα χρόνια μετά το χτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου. Συγχρόνως η Τάσι βιώνει με δραματικό τρόπο τις παράπλευρες συνέπειες των πολέμων στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν και αποτυπώνει το τραύμα που δημιούργησαν στη συνείδηση της αμερικάνικης κοινωνίας.

Γραμμένο με έξοχο τρόπο, με μια αφήγηση ολοζώντανη και ορμητική, με καλοδουλεμένους χαρακτήρες, γεμάτο χιούμορ αλλά και συγκινητικές στιγμές (χωρίς όμως περιττά δάκρυα), το μυθιστόρημα της Λόρι Μουρ είναι μια τοιχογραφία της σύγχρονης Αμερικής. Η συγγραφέας μιλά στην A.V.

Σας πήρε πράγματι δέκα χρόνια μέχρι να ολοκληρώσετε το μυθιστόρημα «Η πόρτα στη σκάλα»;
Ναι, κατά κάποιον τρόπο, καθώς ασχολιόμουν παράλληλα και με άλλα πράγματα. Έγραφα διηγήματα και κριτικές, δίδασκα, αφιέρωνα χρόνο στην ανατροφή του γιου μου.

Πώς ξεκινάτε συνήθως να γράφετε ένα νέο μυθιστόρημα ή διήγημα;
Συνήθως προκύπτει ως εξής: μια κατάσταση ή ένα περιστατικό που μου φαίνεται ενδιαφέρον ή και μυστηριώδες συνδυάζεται στο μυαλό μου με τη φωνή του χαρακτήρα που πρόκειται να αφηγηθεί την ιστορία.

Το νέο σας μυθιστόρημα καταγράφει τη νεύρωση της Αμερικής στην περίοδο μετά την 11η Σεπτεμβρίου και στη διάρκεια του πολέμου στο Αφγανιστάν και το Ιράκ. Οι ανασφάλειες της κεντρικής ηρωίδας απηχούν την ανασφάλεια ενός έθνους που μάλλον θεωρούσε έως τότε τον εαυτό του άτρωτο;
Στην πραγματικότητα δεν είχα στο μυαλό μου το γεγονός της 11ης Σεπτεμβρίου. Αυτό που με ενδιέφερε περισσότερο ήταν η χρονιά που ακολούθησε, εκείνη της εισβολής στο Ιράκ με πρόσχημα ψεύτικες κατηγορίες. Είναι μια άλλη ματιά στις επιπτώσεις αυτής της τραγωδίας. Οι χαρακτήρες αυτού του βιβλίου τη βιώνουν τόσο σε συλλογικό όσο και σε προσωπικό επίπεδο με διαφορετικό τρόπο ο καθένας.

Γιατί τοποθετήσατε το μυθιστόρημα στα Μεσοδυτικά;
Έχω ζήσει αρκετά στα Μεσοδυτικά στην περίοδο των τριάντα τελευταίων χρόνων και νομίζω ότι ο κόσμος δεν γνωρίζει πολλά γι’ αυτές τις περιοχές, οι οποίες τα τελευταία χρόνια έχουν βιώσει μεγάλες αλλαγές. Νομίζω ότι ο περισσότερος κόσμος πιστεύει ότι τα Μεσοδυτικά είναι ένα απέραντο χωράφι με καλαμπόκια. Έτσι προσπάθησα να τοποθετήσω στο μυθιστόρημα στοιχεία που κάποιος ίσως δεν θα περίμενε να συναντήσει στα Μεσοδυτικά – τη γκουρμέ κουζίνα της περιοχής, τις σύνθετες φυλετικές σχέσεις που επικρατούν, την αμηχανία μπροστά στη σύγκρουση του παλιού και του καινούριου.

Η Τάσι, η ηρωίδα σας, είναι μια εικοσάχρονη γεμάτη ερωτήματα για τη ζωή – αν και δείχνει μάλλον σοφότερη από τους υπόλοιπους χαρακτήρες. Δυσκολευτήκατε να βρείτε τη φωνή της;
Είναι μεγαλύτερη όταν διηγείται την ιστορία. Ανατρέχει στο παρελθόν. Έχει την ίδια ηλικία με την Έστερ Γκρίνγουντ της (Σίλβια) Πλαθ, που επίσης αφηγείται την ιστορία της όταν ήταν είκοσι χρονών. Μου φάνηκε πιο εύκολη και ταιριαστή αυτή η αναδρομική αφήγηση. Επίσης, ενίοτε έχουμε την τάση να ξεχνάμε το πόσο ώριμοι είναι οι άνθρωποι στα είκοσί τους και πόσο περισσότερο στα είκοσι οκτώ τους.

Η Τάσι καλείται να αντιμετωπίσει δύο θανάτους: του εραστή της, ο οποίος έχει ασπαστεί το φονταμενταλιστικό Ισλάμ, και του αδελφού της, ο οποίος κατατάσσεται στο στρατό και σκοτώνεται στο Αφγανιστάν. Κατηγορεί τον εαυτό της για αυτούς τους δύο θανάτους. Εκπροσωπεί ενδεχομένως τη σιωπηλή πλειοψηφία στις ΗΠΑ;
Ναι, κατά κάποιον τρόπο. Στο βιβλίο, πάντως, ο οπαδός της τζιχάντ μπορεί απλά να είναι ένας απλός ταξιδιώτης, ο οποίος στράφηκε στον ισλαμισμό εξαιτίας διαφόρων αιτιών, μία από τις οποίες είναι και οι φυλετικές διακρίσεις.

Γιατί αποφασίσατε να εξερευνήσετε το αμερικανικό κύκλωμα των υιοθεσιών;
Είναι ένα ενδιαφέρον θέμα με πολλές χαρούμενες, αλλά και λυπηρές πλευρές. Επιπλέον μέσω της υιοθεσίας συχνά αναμειγνύονται με απρόβλεπτο τρόπο άνθρωποι οι οποίοι προέρχονται από διαφορετικές φυλές και τάξεις.

Η Τάσι προέρχεται από την εργατική τάξη. Πιστεύετε ότι υπάρχουν ακόμα στερεότυπα και προκαταλήψεις που έχουν να κάνουν με την ταξική προέλευση; 
Η Τάσι δεν προέρχεται ακριβώς από την εργατική τάξη. Ο πατέρας της είναι ένας χομπίστας αγρότης, τον οποίο χλευάζουν οι υπόλοιποι αγρότες της περιοχής. Όμως οι διακρίσεις των κοινωνικών τάξεων είναι σίγουρα παρούσες στις ζωές μας.

Οι προκαταλήψεις των λευκών Αμερικανών έναντι των Αφροαμερικανών εμφανίζονται στο μυθιστόρημά σας. Θεωρείται ότι υπάρχει και σήμερα ζήτημα φυλετικών διακρίσεων στις ΗΠΑ; 
Το ζήτημα των φυλετικών διακρίσεων παραμένει ανοιχτό στην Αμερική.

Η μαγειρική και γενικά η κουλτούρα του φαγητού είναι στοιχεία του μυθιστορήματος. Τι ήταν αυτό που προξένησε το ενδιαφέρον σας;
Η Τάσι προέρχεται από έναν αγροτικό κόσμο που παράγει τροφή και εργάζεται για λογαριασμό της Σάρα (ιδιοκτήτριας γκουρμέ εστιατορίου), η οποία ανήκει σε έναν κόσμο ο οποίος σερβίρει αυτή την τροφή με έναν κάπως διακοσμητικό τρόπο. Και οι δύο αυτοί κόσμοι απαντούν στο Γουινσκόνσιν, όπου μένω. Τα Μεσοδυτικά είναι από κάθε άποψη ο σιτοβολώνας της Αμερικής.

Στο βιβλίο η Τάσι παίζει μπάσο και θαυμάζει τον Charles Mingus, τον Jaco Pastorious, τον Christan McBride κ.λπ. Είστε και εσείς φαν της jazz;
Λίγο. Γνωρίζω πάντως (για την jazz) λιγότερα από την ηρωίδα μου.

Σε σημεία το μυθιστόρημά σας έχει την ατμόσφαιρα κλασικών μυθιστορημάτων, όπως το Τζέιν Έιρ της Σαρλότ Μπροντέ. Σας έχει όντως επηρεάσει;
Ναι, αν και όχι απευθείας. Με πιο πλάγιο τρόπο.

Τα βιβλία σας συνήθως έχουν χιούμορ. Νομίζω όμως προκύπτει αβίαστα, χωρίς να το επιδιώκετε...
Το ελπίζω. Η ίδια η ζωή είναι αστεία και παράξενη.

Διδάσκετε δημιουργική γραφή. Η ενασχόληση αυτή επηρεάζει τη γραφή σας;
Είναι μια διαφορετική νοητική διαδικασία και μια τελείως διαφορετική πλευρά της ζωής μου.

Λόρι Μουρ, Η πόρτα στη σκάλα, εκδ. Πόλις, μτφ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, σελ. 408