Η «Υπόθεση Λερούζ» έθεσε τα θεμέλια της αστυνομικής λογοτεχνίας

Οι εκδόσεις Gutenberg θέλοντας να αποτίσουν φόρο τιμής στους συγγραφείς που έθεσαν τις βάσεις της αστυνομικής λογοτεχνίας και την ίδια στιγμή να τους συστήσει στο ευρύ αναγνωστικό κοινό, δημιούργησαν μια σειρά βιβλίων μυστηρίου που ανήκουν στη σειρά Aldina. Ανάμεσα στα διαμάντια που κυκλοφορούν και συναρπάζουν, ανήκει και το βιβλίο που έκανε γνωστό τον συγγραφέα Εμίλ Γκαμποριό, με τον τίτλο «Υπόθεση Λερούζ». Ο διάσημος γάλλος μυθιστοριογράφος και δημοσιογράφος θεωρείται προπάτορας του ευρωπαϊκού αστυνομικού μυθιστορήματος, και όχι τυχαία. Ο επιθεωρητής Λεκόκ, που κάνει την παρθενική του εμφάνιση σε αυτό βιβλίο, είναι ένας τύπος του υποκόσμου που πια έχει συμφιλιωθεί με τον νόμο, αποτέλεσε τον διάσημο πρωταγωνιστή των επόμενων βιβλίων του Γκαμποριό και ενέπνευσε τον Άρθουρ Κόναν Ντόυλ για τη δημιουργία του Σέρλοκ Χολμς και αργότερα τον Μωρίς Λεμπλάνκ για τον δικό του ήρωα Αρσέν Λουπέν. Η «Υπόθεση Λερούζ» δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στην εφημερίδα Le Pays.

Η πλοκή της ιστορίας είναι συναρπαστική και πρωτότυπη – λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα της εποχής. Την τελευταία μέρα του καρναβαλιού του 1862, η Κλοντίν Λερούζ βρίσκεται άγρια δολοφονημένη. Τα πρώτα στοιχεία δίνουν την εντύπωση πως έπεσε θύμα ληστείας, όμως η έλλειψη από ίχνη παραβίασης του σπιτιού και τα χρυσά νομίσματα στο συρτάρι, απορρίπτουν την αρχική υποψία.  Διάφορα σενάρια αρχίζουν να εξυφαίνονται από τις αρχές, αλλά ο μπαρμπα-Ταμπαρέ έρχεται να δώσει άλλη πνοή στην εξιχνίαση της υπόθεσης. Μετά την εξονυχιστική έρευνα του σκηνικού που διεπράχθη το έγκλημα, καταλήγει σε κάποια πρώτα συμπεράσματα και σύντομα η τύχη θα τον φέρει μπροστά σε απίστευτες αποκαλύψεις. Το παρελθόν κρύβει συνταρακτικά μυστικά και η υπόθεση περιπλέκεται. Κανείς δεν μπορεί να καταλάβει ποιος είναι ο ένοχος, ακόμα και όταν όλες οι ενδείξεις τον κατονομάζουν. Θα βρεθεί άραγε η άκρη του νήματος;

Η «Υπόθεση Λερούζ» ξεφεύγει από τις συνηθισμένες αστυνομικές ιστορίες και συστήνει τον χαρακτήρα του συνταξιούχου αστυνομικού, ο οποίος εισάγει μια νέα μέθοδο διαλεύκανσης της υπόθεσης εντοπίζοντας μικρές, ασήμαντες φαινομενικά, λεπτομέρειες, στον χώρο του εγκλήματος, όπως τα ίχνη από καπέλο στο σκονισμένο μάρμαρο ή τα ίχνη στο επάνω μέρος της ντουλάπας. Αν και αρχικά φαίνεται περίεργη η ανορθόδοξη συλλογή στοιχείων που ακολουθεί ο «Ξεδιαλύνης» −όπως είναι το παρατσούκλι του μπαρμπα-Ταμπαρέ−, τα τεκμήρια που προσκομίζει αποδεικνύονται σωστά και ομολογουμένως οι συγκυρίες κάνουν υπέροχα τη δουλειά τους οδηγώντας τον ευφυή και χαρισματικό ντετέκτιβ στα σωστά μονοπάτια.

Ο Γκαμποριό δεν άφησε όμως όλο το βάρος της υπόθεσης στον εμπειρικό του ντετέκτιβ αλλά σκιαγράφησε υπέροχα όλους τους χαρακτήρες του για να μπορέσει να δώσει στο κείμενό του περισσότερη ένταση και να προκαλέσει τον αναγνώστη να εντοπίσει τα κενά στις μαρτυρίες, στις καταθέσεις και στις ιστορίες και να καταφέρει να κόψει πρώτος το νήμα του τερματισμού και της αποκάλυψης του ενόχου. Η τελική λύση του μυστηρίου δεν είναι έξω από τα λογικά πλαίσια και κινείται με δεξιοτεχνία και προσήλωση πάνω στους άξονες που έχουν ορίσει οι πρωταγωνιστές και τα λεγόμενά τους. Συνεπώς, η εξιχνίαση της υπόθεσης δεν σκοντάφτει πουθενά αλλά έρχεται ομαλά και φυσιολογικά.

Ο Νοέλ και η κυρία Ζερντί, ο δικαστής Νταμπιρόν, ο Κόμης ντε Κομαρέν και ο γιος του Αλμπέρ αλλά και η Κλερ, συνθέτουν ένα εκπληκτικό παζλ χαρακτήρων, οι σχέσεις τους είναι ιδιαίτερες και με πολλές εναλλαγές, ενώ δεν λείπουν οι συναισθηματικές εξάρσεις και κορώνες που δίνουν το στίγμα της ψυχοσύνθεσής τους. Οι διάλογοι είναι ζωντανοί και παραστατικοί και καταφέρνουν να μεταδώσουν το κλίμα της κάθε σκηνής και τις αμφιβολίες που διακατέχουν τους χαρακτήρες κάθε στιγμή. Μέσα από τις 552 σελίδες της υπόθεσης Λερούζ, ξεπροβάλλουν οι κοινωνικές συνθήκες της εποχής, τα ήθη, η θαμπή πια αίγλη της αριστοκρατίας, η ανάγκη του ανθρώπου να βρει τον εαυτό του και να πάρει τις αποφάσεις του για την προσωπική και επαγγελματική του ζωή, οι ίντριγκες και το αδιέξοδο που οδηγούν τα πάθη, ο ξεπεσμός των οικογενειακών σχέσεων και η επικείμενη αλλοτρίωση θεσμών και αξιών. Και όλη αυτή η αριστουργηματική ανάλυση γίνεται χωρίς να «βαραίνει» την ατμόσφαιρα μυστηρίου του μυθιστορήματος. Η μετάφραση των Τιτίκας Δημητρούλια και Ωρίωνα Αρκομάνη είναι εξαιρετική και πραγματικά αποτυπώνει τη δύναμη της ιστορίας και την υπέροχη γραφή του συγγραφέα.

Η «Υπόθεση Λερούζ» συγκαταλέγεται στα κλασικά αριστουργήματα και αξίζει να διαβαστεί από τους λάτρεις του είδους, και όχι μόνο.