Ο κόμης Αλεξάντρ Ίλιτς Ροστόφ καταδικάζεται, τον Ιούνιο του 1922, σε ισόβιο εγκλεισμό στο ξενοδοχείο Μετροπόλ στη Μόσχα γιατί τόλμησε να γράψει ποίηση. Με απαράμιλλη στωικότητα και αξιοπρέπεια, ο κόμης περνά την είσοδο του νέου του «σπιτιού», ανεβαίνει τις σκάλες ενός κακοφωτισμένου κλιμακοστασίου και φτάνει στη μικρόχωρη σοφίτα που θα τον φιλοξενήσει τα χρόνια που έπονται. Μαζί του επιλέγει να πάρει ένα πορσελάνινο σερβίτσιο, το πορτρέτο της νεκρής αδελφής του και όλα τα βιβλία του. Και η ιστορία ξεκινά…
Ναι, μπορεί η κλειστοφοβική ατμόσφαιρα που αισθάνεσαι ότι αποπνέει η περίληψη της πλοκής και οι 662 σελίδες του να σε αποτρέπουν να διαβάσεις το «Ένας τζέντλεμαν στη Μόσχα» (εκδ. Διόπτρα). Στέκεσαι όμως για λίγο στις περγαμηνές που συνοδεύουν τον Amor Towles. Το πρώτο του μυθιστόρημα «Rules of Civility», που κυκλοφόρησε το 2011, βρέθηκε στη λίστα των best sellers των «New York Times», τόσο στη χαρτόδετη όσο και στην trade έκδοσή του ενώ η εταιρεία Lionsgate πήρε τα κινηματογραφικά δικαιώματα. Το 2012 η γαλλική μετάφρασή του «Rules of Civility» κέρδισε το βραβείο Fitzgerald. Το μυθιστόρημα «Ένας τζέντλεμαν στη Μόσχα» κατατάχτηκε στα καλύτερα βιβλία του 2016 από τις Chicago Tribune, Miami Herald, Philadelphia Inquirer, St. Louis Dispatch και το NPR (National Public Radio). Και τα δύο του βιβλία έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από δεκαπέντε γλώσσες.
Και κάπως έτσι αποφασίζεις να του δώσεις μια ευκαιρία, με την ελπίδα η ιστορία να σε συνεπάρει και να μην αισθανθείς κι εσύ υπο περιορισμό. Όμως σε καμία περίπτωση δεν φαντάζεσαι αυτό που σε περιμένει…
Η πένα του συγγραφέα σε αφοπλίζει και ξέρεις, από την πρώτη κιόλας αράδα, πως αυτό το μυθιστόρημα θα είναι από εκείνα που θα ανατρέχεις στις σελίδες του ψάχνοντας τις λέξεις που σε μαγνήτισαν, που θα σου προσφέρει έντονες στιγμές και θα σε κάνει να ανατρέξεις σε κλασικά αριστουργήματα, σε αγαπημένα μουσικά κομμάτια, σε μυρωδιές από το χθες.
«Από την ίδια τη φύση τους, τα ανθρώπινα όντα είναι τόσο αλλοπρόσαλλα, τόσο περίπλοκα, τόσο εξόχως αντιφατικά, ώστε να αξίζουν όχι μόνο την εκτίμησή μας, αλλά και την επανεκτίμησή μας – και την ακλόνητη απόφασή μας να μη διαμορφώσουμε τελική γνώμη για κανέναν αν δεν τον έχουμε γνωρίσει σε κάθε πιθανό περιβάλλον και σε κάθε πιθανή ώρα».
Ο Amor Towles σκιαγραφεί έναν χαρισματικό ήρωα και αποφασίζει να αποτυπώσει την παγκόσμια και ρωσική Ιστορία μέσα από τις καταστάσεις που βιώνει στον μικρόκοσμό του.
Ξεκινά, λοιπόν, με μαεστρία και σύμμαχο τη συναρπαστική, άμεση και καταλυτική γραφή του, να ξεδιπλώνει στιγμές του κόμη Αλεξάντρ … μόνο που καθώς η αφήγηση προχωρά, ο ήρωάς του καταφέρνει να επικρατήσει κατά κράτος και αναλαμβάνει τα ηνία με ευελιξία και θαυμαστή δεξιοτεχνία. Έτσι απλά, σου κλείνει το μάτι και σε οδηγεί στα ενδότερα του ξενοδοχείου Μετροπόλ, σε συστήνει στο προσωπικό του, σε μυεί στις έντονες κοινωνικοπολιτικές συνθήκες επί τριάντα συναπτά έτη και σου κάνει τη χάρη να γίνεις κοινωνός των γοητευτικών συζητήσεών του με τους εκάστοτε συνδαιτυμόνες του. Με χιούμορ, έξυπνους και ζωντανούς διαλόγους μα κυρίως με περιγραφές που σου κόβουν την ανάσα και σε μεταφέρουν νοερά σε αυτό το αρ νουβό ξενοδοχείο, παρακολουθείς εμβρόντητος τα γεγονότα και αναρωτιέσαι: πώς γίνεται ένας άνθρωπος να ζει τόσες ζωές σε μία όντας εγκλωβισμένος σε ένα ξενοδοχείο;
Κι όμως γίνεται, αρκεί να είσαι ανοιχτός σε κάθε πρόκληση, να μη μεμψιμοιρείς και να βρίσκεις τον τρόπο να αντιστρέφεις τις καταστάσεις υπέρ σου. Όπως ακριβώς κάνει ο κόμης Αλεξάντρ: ακολουθεί την εννιάχρονη Νίνα στις εξερευνήσεις της, αφουγκράζεται και συμβουλεύει τον καρδιακό του φίλο Μίσκα, απολαμβάνει τον τυφώνα που ακούει στο όνομα Άννα Ουρμπάντοβα, γεύεται το μέλι των μελισσών που τον ταξιδεύει στο χθες με τον Άμπραμ, ανταλλάσσει απόψεις και ιδέες με τον Όσιπ Ιβάνοβιτς, αναπολεί στιγμές θαλπωρής με την αδερφή του Ελένα και τη γιαγιά του, επεμβαίνει με καίριες παρατηρήσεις στις παραγγελίες κρασιού των πελατών του Μπογιάρσκι και της Πιάτσας, και δεν διστάζει να πάρει τη θέση του σερβιτόρου δημιουργώντας μια αξεπέραστη τριανδρία με τον Αντρέι και τον Εμίλ. Μα πάνω από όλα είναι έτοιμος να προσφέρει τα πάντα στη Σοφία.
«Ναι, η σιωπή μπορεί να είναι άποψη[…]. Η σιωπή μπορεί να είναι μια μορφή διαμαρτυρίας. Μπορεί να είναι ένα μέσο επιβίωσης. Αλλά μπορεί επίσης να είναι μια ποιητική σχολή – με τα δικά της μέτρα, τα δικά της σχήματα λόγου, τις δικές της συμβάσεις. Μια ποίηση που δεν γράφεται απαραίτητα με μολύβι ή πένα – που μπορεί να γραφτεί στην ψυχή με ένα περίστροφο στο στήθος».
Ο Αλεξάντρ είναι ένας ήρωας αλλιώτικος. Ένας ήρωας που σε αναγκάζει να γνωρίσεις όλη την γκάμα των συναισθημάτων που διαθέτεις και σε απόλυτη ένταση : χαρά, συγκίνηση, πόνο, θυμό, αποστροφή, ευτυχία. Είναι ένας χαρακτήρας με ιδιάζον χιούμορ και απόλυτη συνέπεια στις κινήσεις και στις αποφάσεις του. Είναι ένας λάτρης της γαστρονομίας, που γνωρίζει όλες τις διαφορετικές ποικιλίες κρασιού και απολαμβάνει την έκρηξη των γεύσεων στο στόμα του. Αγαπά τον Τσέχοφ, τον Τολστόι, τον Τσαϊκόφσκι, τον Μαγιακόφσκι και λατρεύει «να βάζει τα κουμπιά στα κουτιά τους»
Ναι, το «Ένας Τζέντλεμαν στη Μόσχα» επιτυγχάνει μέσα από το ξενοδοχείο Μετροπόλ να σε ταξιδέψει πίσω στον χρόνο, να σου αποκαλύψει πτυχές της Ιστορίας, να σου φανερώσει την ασύνορη δύναμη της φιλίας, να σου καταδείξει πως ο άνθρωπος μπορεί να καταφέρει τα πάντα, να σου αποδείξει πως στις μικρές στιγμές βρίσκεται η ουσία της ζωής, να σε απελευθερώσει, να σε βοηθήσει να αποδράσεις. Απλά άφησέ τον να σου δείξει τον τρόπο και θα σε αποζημιώσει…
Θα μπορούσε η εικονική πραγματικότητα να είναι μια μορφή αυθεντικής πραγματικότητας; Μήπως ζούμε ήδη σε μια προσομοίωση που έχει δημιουργηθεί από κάποια τεχνητή νοημοσύνη; Τι μας είπε ο συγγραφέας
Ο Παναγιώτης Σκληρός μας ταξιδεύει στη Λευκάδατων δεκαετιών του ’50, του ’60 και του ’70 μέσα από τα βιβλία «Μικρές λευκαδίτικες ιστορίες» και «Η Αλτάνη και άλλες Λευκαδίτικες ιστορίες»
Ρωτήσαμε 10 προσωπικότητες από τους χώρους των τεχνών, των βιβλίων, της πολιτικής και της ακαδημαϊκής ζωής να μας μιλήσουν για τα τρία βιβλία που διάβασαν και αγάπησαν περισσότερο μέσα στο 2024. (Έχουμε κι ένα έξτρα. Κι είναι, φυσικά, ποίηση.)
8°
