15η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης: Όλα καλά!

Έκλεισε την Κυριακή 6 Μαΐου, η 15η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης, της Γαλλοφωνίας, της Δημοκρατίας του 21ου αιώνα, του προσφυγικού αλλά και της γνωριμίας με πλήθος συγγραφέων Ελλήνων και ορισμένων ξένων. Οι περισσότεροι άνθρωποι του βιβλίου ήταν εκεί, ανταλλάξαμε απόψεις μέσα από πολλές εκδηλώσεις, μοιραστήκαμε τις αγωνίες μας γύρω από τον κόσμο του βιβλίου και της πολιτικής, εν μέσω υγρασίας και καταιγίδων, σε μια πρωτόγνωρα ζεστή για τέτοια εποχή Θεσσαλονίκη, αλλά πάντα σε διαρκή κίνηση και ακατάβλητη διάθεση.

Στο τέλος της έκθεσης έγινε ενημέρωση των συντακτών από τον Διευθυντή της ΔΕΒΘ, Μανώλη Πιμπλή, και τον αντιπρόεδρο του Ιδρύματος Ελληνικού Πολιτισμού, Ηλία Νικολακόπουλο. Ο Μ. Πιμπλής αναφέρθηκε αρχικά στην πραγμάτωση του περσινού στοιχήματος για την ανανέωση ενδιαφέροντος γύρω από την έκθεση, με προσκλήσεις ξένων συγγραφέων αλλά και με την πειραματική εισαγωγή συζητήσεων τύπου debate με σύγχρονες θεματικές. «Αυτό που έγινε πέρσι και είχε επιτυχία, το εμβαθύναμε φέτος, φτιάχνοντας πια μεγάλες θεματικές που να ενδιαφέρουν το κοινό. Και πάλι, ως ένα βαθμό, ήταν στοίχημα το να θέσεις ζητήματα για τη Δημοκρατία στον 21ο αιώνα, καθώς αυτό θα μπορούσε να είναι και ένα συνέδριο, αλλά δεν θέλαμε να το αντιμετωπίσουμε έτσι. Όμως είχαμε τη χαρά να δούμε πως αυτές οι εκδηλώσεις ήταν πάντα γεμάτες. Άλλο ένα στοίχημα που βάλαμε πέρσι ήταν και τα πάνελ μίξης».

Φέτος το Ε.Ι.Π. οργάνωσε πολλές δικές του εκδηλώσεις, σε όλες αυτές τις θεματικές με σκοπό να δώσει στην έκθεση και έναν χαρακτήρα παρεμβατικό, προωθητικό στην ανταλλαγή ιδεών και να τη βγάλει από μια κατάσταση απλής επίσκεψης και αγοράς βιβλίων. Υπάρχει πάντα μια προβληματική σχετικά με το πλήθος των εκδηλώσεων, το ζήτημα είναι όμως η κάθε εκδήλωση να βρίσκει το κοινό της μέσα σε έναν μεγάλο αριθμό επισκεπτών.

Σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, φέτος υπήρχε μια αισθητική αναβάθμιση που ήταν αισθητή με το που έμπαινες στην έκθεση, και εδώ η εικαστική παρέμβαση του γραφιστικού τμήματος ήταν σημαντική, όπως μας είπε άλλωστε και ο κ. Πιμπλής. Άλλη μια αλλαγή ήταν αυτή της χωροταξικής αυτονόμησης του παιδικού/εφηβικού βιβλίου, το οποίο στεγάστηκε στο Περίπτερο 14. Εδώ ακούσαμε διαφορετικές απόψεις, καθώς άλλοι είδαν με καλό μάτι τη φιλοξενία των παιδιών σε έναν δικό τους και μεγαλύτερο χώρο ώστε να συμμετέχουν με άνεση στις διαδραστικές εκδηλώσεις δίχως να ενοχλούν, ωστόσο κάποιοι εξέφρασαν επιφυλάξεις για το γεγονός ότι έτσι οι συνοδοί των παιδιών δεν θα μπουν με την ίδια ευκολία στην κυρίως έκθεση. Πάντως και οι ιθύνοντες κρατούν αυτόν τον προβληματισμό, και σημείωσαν ότι η συμμετοχή ήταν τόσο μεγάλη που, αν και σε ξεχωριστό περίπτερο, οριακά χώρεσε τους επισκέπτες.

Μέχρι το πρωί της Κυριακής που έγινε αυτή η ενημέρωση, δεν υπήρχαν επίσημα στοιχεία για τον αριθμό των επισκεπτών της 15ης ΔΕΒΘ, αλλά όλα έδειχναν αυξητική τάση συμμετοχής, με αισθητά μεγαλύτερη προσέλευση στις εκδηλώσεις.

Στη συνέχεια της συζήτησης, παρέμβαση έκανε ο αντιπρόεδρος του Ε.Ι.Π., Ηλίας Νικολακόπουλος, λέγοντας ότι το 2016 που με πρόεδρο τον Κ. Τσουκαλά ανέλαβε η νέα διοίκηση του Ε.Ι.Π., η έκθεση βρισκόταν σε μάλλον πτωτική πορεία και υπήρχαν σοβαρά οικονομικά ζητήματα. «Όταν ανέλαβε η νέα διεύθυνση, το 2016, η χρηματοδότηση ήταν περίπου στο μισό από τις παλιότερες εποχές της ευμάρειας, και αυτή τη στιγμή βλέπουμε ότι μπορούμε να έχουμε μια πολύ καλή έκθεση με λελογισμένο προϋπολογισμό. Η προσπάθειά μας ήταν να ανασυγκροτήσουμε την έκθεση από πλευράς πόρων και οργανωτικής δομής. Ήδη η ομάδα εργάζεται για την 16η ΔΕΒΘ, δεν έχουμε καταλήξει στην τιμώμενη χώρα, αλλά ξέρουμε από τώρα ότι θα πραγματοποιηθεί  9-12/5/2019, με μια μικρή απόσταση από τις ευρωεκλογές, και πάλι με επικεφαλής τον Μανώλη Πιμπλή.

»Θα πρέπει να σας πω όμως ότι η Έκθεση δεν έχει εξασφαλισμένη χρηματοδότηση από το 2020 και μετά. Φέτος καταφέραμε να εξασφαλίσουμε μια επιπλέον χρηματοδότηση από τη Βουλή των Ελλήνων και από την Αττικό Μετρό. Η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας δείχνει διατεθειμένη ναπαράσχει κάποια χρηματοδότηση, αλλά το ζήτημα είναι να διαμορφωθεί από το ΥΠ.ΠΟ. και ένας ανεξάρτητος φορέας για το βιβλίο, στα χνάρια του παλιού ΕΚΕΒΙ, χωρίς να είναι το ΕΚΕΒΙ. Υπάρχει πρόθεση να γίνει αυτό, με δεδομένη βέβαια τη μικρή χρηματοδότηση, αλλά με έναν τρόπο επαρκή για το βιβλίο. Ελπίζουμε ότι θα έχουμε σύντομα τις αποφάσεις». 

Τόσο πέρσι όσο και φέτος έγινε πολύς λόγος για την πυκνότητα των εκδηλώσεων, που δυσκολεύουν αρκετούς επισκέπτες να τις παρακολουθήσουν, καθώς πολλές από αυτές «τρέχουν» ταυτόχρονα. Υπάρχουν σκέψεις από τους διοργανωτές για να αλλάξει ο τρόπος πραγματοποίησής τους, έτσι που να διευκολύνει τους επισκέπτες και εδώ μια σκέψη είναι η συνεργασία με τα μικρά βιβλιοπωλεία της πόλης. «Του χρόνου θα μπορούσαμε να κάνουμε ένα βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση, ξεκινώντας αυτού του τύπου τις εκδηλώσεις μια βδομάδα πριν από την επίσημη έναρξη της Έκθεσης».

Το Ε.Ι.Π. αναλαμβάνει επίσης και τη συμμετοχή της Ελλάδας σε 5 ακόμα εκθέσεις: Φραγκφούρτη, Μπολόνια, Παρίσι («όπου είχαμε σταματήσει να συμμετέχουμε μέχρι πριν απο δυο χρόνια»), Μόσχα, Πεκίνο, Κάιρο αλλά και Κίεβο.

Ως προς το αποτύπωμα της έκθεσης στην ιστοσελίδα της, υπάρχει η πρόθεση να τροφοδοτείται σε όλη τη διάρκεια του έτους.

Φυσικά τα ερωτήματα που τίθενται στο πλαίσιο μιας Διεθνούς Έκθεσης, αφορούν και τη μετάφραση των έργων Ελλήνων συγγραφέων στο εξωτερικό, κάτι στο οποίο υστερούμε και συζητήθηκε σε ειδική εκδήλωση. Επίσης η ανταγωνιστικότητα της χώρας μας συγκριτικά με τις άλλες διεθνείς εκθέσεις είναι ένα από τα ζητούμενα, αλλά εδώ η Ελλάδα προσπαθεί να απαντήσει με καινοτόμες δράσεις, όπως το Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών ή η εκδήλωση «Η προσφυγική εμπειρία σε πρώτο πρόσωπο» που θα μπορούσαν να μεταφερθούν αυτούσιες εκπροσωπώντας την σε κάποιο άλλο διεθνές φεστιβάλ.

Πάντως η φράση «μα όλη η Αθήνα εδώ βρίσκεται;» που ακούστηκε πολλές φορές στη διάρκεια της έκθεσης, καθώς και το γεγονός ότι πολλοί Θεσσαλονικείς έδειξαν να αγνοούν ότι η πόλη τους φιλοξενούσε την 15η ΔΕΒΘ αυτές τις μέρες, θέτει ένα καίριο ερώτημα για το κατά πόσον μια τόσο μεγάλη διοργάνωση έχει καταφέρει να επικοινωνήσει ουσιαστικά με την πόλη στην οποία διοργανώνεται. 

Φεύγοντας από τη Θεσσαλονίκη υπό βροχή και τρέχοντας να προλάβουμε την πτήση για την Αθήνα, κρατάμε κουβέντες που ανταλλάχθηκαν με φίλους, νύχτες με γνωστούς, τη μεταμεσονύχτια καταιγίδα του Σαββάτου στον δρόμο για το ξενοδοχείο, βιβλία, βιβλία, βιβλία, αναπάντεχες συναντήσεις και ερωτήματα για το πόσο και πώς διαβάζουμε στην εποχή της υπερπληροφόρησης και της αδυναμίας συγκέντρωσης πολύ συχνά σε ένα κείμενο που διεκδικεί κάτι περισσότερο από τη χαρά του εφήμερου.