50 πράγματα που πρέπει να ξέρεις για το heavy metal

Ένας βραβευμένος αρχιτέκτονας σε εγχώριους και διεθνείς διαγωνισμούς αλλά και ένας αμετανόητος χεβιμεταλάς που διοργανώνει συναυλίες, σχεδιάζει εξώφυλλα δίσκων και γράφει για το σκληρό ήχο σε ανάλογης θεματικής ιστοσελίδες.

Το βιβλίο-λεύκωμα «Παγκόσμιος Θόρυβος: 50 χρόνια heavy metal» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Δίαυλος εκτός από μια τολμηρή και όμορφη κίνηση του εκδοτικού οίκου, είναι μια ανοιχτόμυαλη προσπάθεια απέναντι σε ένα, συχνά, κλειστόμυαλο κοινό.

Όπως σημειώνει ο συγγραφέας Γιώργος Αναγνωστόπουλος, το συγκεκριμένο βιβλίο δεν έχει στόχο να γράψει ξανά την ιστορία του heavy metal. Προσπαθεί μέσα από κριτική καταγραφή γεγονότων-στοιχείων, να παρουσιάσει πώς κατάφερε αυτή η μουσική να επιβιώσει, να εξελιχθεί και να επηρεάσει σχεδόν κάθε πτυχή της παγκόσμιας κοινότητας.

50 σημαντικά θέματα (όσα και τα χρόνια του heavy metal δηλαδή, καθώς συμπληρώνει σε λίγο καιρό μισό αιώνα ζωής), που σημάδεψαν αυτή τη μουσική και -κατ’ επέκταση- τον πολιτισμό και την κοινωνία. Τα θέματα ποικίλουν: Δολοφονίες, ακραίες συμπεριφορές και μουσικές εκφράσεις, θρησκευτικά συγκροτήματα, ασύλληπτα ρεκόρ, στίχοι, μικρά, μεγάλα και περίεργα φεστιβάλ.

240 τετράχρωμες σελίδες με πρωτότυπα σχέδια που υλοποιήθηκαν με τη μέθοδο dot drawing για κάθε κεφάλαιο, παραλήψεις που πάντα θα υπάρχουν σε ένα τέτοιο εγχείρημα (όπως για παράδειγμα η απουσία των Nightfall από την ενότητα για την ελληνική σκηνή), πολύ ψάξιμο, ενθουσιώδης γραφή, αξιόλογος οδηγός για κάποιον που θέλει να μάθει τι είναι αυτό το μουσικό ιδίωμα.

Τι σημάδεψε αυτή τη μουσική και γιατί αντέχει στο χρόνο; Ποιοι μύθοι «κυνηγάνε» τους μεταλλάδες; Διαβάσαμε και αναζητήσαμε τον συγγραφέα για εξηγήσεις.

Θυμάσαι τον πρώτο δίσκο metal που άκουσες; Τι σου έκανε εντύπωση σε αυτή τη μουσική;
Νομίζω δεν θα αποφύγω την κλισέ απάντηση! Ο πρώτος μου δίσκος πρέπει να ήταν το “Black Αlbum” των Metallica το 1991. Ωστόσο δεν ήταν δίσκος η πρώτη μου αγορά. H πρώτη μου αγορά ήταν σε κασέτα το “Powerslave” των Iron Maiden (προ αμνημονεύτων χρόνων). Πρώτη φορά πάντως άκουσα heavy metal από μια κασέτα που μου είχε δώσει ένας γείτονάς μου. Είχε επιλογές απο όλους τους κλασικούς (Metallica, Maiden, Ozzy κ.τ.λ.). Για να είμαι ειλικρινής δεν κατάλαβα τι μου έκανε εντύπωση σε αυτή τη μουσική. Άλλωστε ήμουν πολύ μικρός για να καταλάβω! Νομίζω κανένας δεν μπορεί να το εκφράσει επακριβώς. Όλοι ξέρουμε ότι διαστάλθηκε η κόρη του ματιού μας κατά 4 χιλιοστά τη πρώτη φορά που ακούσαμε, αλλά δεν μπορούμε να το περιγράψουμε με λόγια. Ήταν σίγουρα η διαφορετικότητά της. Η προσήλωση που απαιτούσε η ακρόαση της, οι εναλλαγές στους ρυθμούς.

50 χρόνια θόρυβος, πόσος χρόνος έρευνας και συλλογής για να γίνει πραγματικότητα αυτή η έκδοση;
Ούτε που θυμάμαι! Σαν ιδέα στριφογύριζε πάρα πολλά χρόνια στο μυαλό μου, οπότε κάθε φορά που έβρισκα κάτι ενδιαφέρον το σημείωνα σε ένα τετράδιο. Βέβαια σχέδια φτιάχνω πάνω απο 10-15 χρόνια, αλλά άρχισα να τα συγκεντρώνω τα δυο τελευταία χρόνια πιο σοβαρά.

Τι σε έτρωγε και σκέφτηκες να το γράψεις; Πάθος; Απωθημένο; Ήθελες να ερμηνεύσεις τα γεγονότα με τη δική σου οπτική;
Όπως ακριβώς το περιγράφεις είναι. Ήθελα να γράψω μερικά πράγματα με τη δική μου οπτική. Να περιγράψω μερικές ιστορίες που το έχουν χαρακτηρίσει, πέρα απο τις συνηθισμένες. Προφανώς και κάνω λόγο για μερικά πασίγνωστα περιστατικά, αλλά ήθελα να γράψω και για αντι-Ισλαμιστικές black metal μπάντες στον Αραβικό κόσμο, για εξωφρενικές μπάντες που ηχογραφούν στα πιο απίθανα σημεία, για τα πιο απίθανα μουσικά ρεκόρ και άλλα. Υπάρχει συγκεκριμένα μια ιστορία για ένα συγκρότημα που έχει ηχογραφήσει κάποιες άναρθρες κραυγές για το δίσκο του. Τον τρόπο ηχογράφησης δεν τον χωράει ο ανθρώπινος νους. Ή μάλλον για να ακριβολογώ δεν το χωράει ο δικός μου νούς! Εκτός απο αυτά όμως, ήθελα να μπορεί να το διαβάσει και κάποιος που δεν έχει τη παραμικρή επαφή με το χώρο, οπότε έχω και μερικά κεφάλαια για τις εκατοντάδες υποκατηγορίες του heavy metal, όπως επίσης και γενικές πληροφορίες. Επίσης νομίζω ότι με ώθησε σε αυτή την απόφαση το γεγονός ότι δεν υπήρχε κάτι αντίστοιχο στην ελληνική γλώσσα. Στη πορεία είδα και άλλες ανάλογες προσπάθειες, πράγμα το οποίο είναι πολύ ωραίο κατά τη γνώμη μου.

Η dot drawing εικονογράφηση ανεβάζει κατά τη γνώμη μου την έκδοση. Επίπονη όμως. Γιατί την επέλεξες; Δεν έφτασες στα όρια της απελπισίας;
Χαίρομαι που σου άρεσαν τα σχέδια Δημήτρη! Ομολογουμένως είναι κομματάκι δύσκολο να χρησιμοποιείς συνεχώς τελείες για να δημιουργήσεις τα σχέδια, αλλά ήθελα να το προσπαθήσω. Ο λόγος ήταν ότι δεν γνωρίζω αν είχε επιχειρηθεί κάτι ανάλογο. Υπάρχουν πίνακες, εξώφυλλα δίσκων κ.τ.λ. τα οποία έχουν γίνει με τη συγκεκριμένη τεχνική, αλλά δεν γνωρίζω κάποιο βιβλίο που να έχει γίνει εξ ολοκλήρου με αυτό το τρόπο. Σίγουρα θα υπάρχει, απλά δεν κατάφερα να βρω κάτι στο ίντερνετ. Πάντως έχεις δίκιο για την απελπισία! Υπήρξαν σχέδια τα οποία με έφτασαν στα όρια μου, το παραδέχομαι! Δεν μπορούσα να κουνήσω το χέρι μου για αρκετό καιρό μετά και το πέρας του τελευταίου σχεδίου! Αλλά αφού άρεσαν τα σχέδια σε μερικούς ανθρώπους, είναι μια ηθική ικανοποίηση. Αυτό μου είναι υπέραρκετό.

Ποιο είναι το πλέον ανυπέρβλητο εξώφυλλο metal δίσκου;
Πριν 20 χρόνια θα επέλεγα μάλλον κάποιο εξώφυλλο του Dan Seagrave ή του Dave Patchett. Πλέον δεν μπορώ να επιλέξω. Ξέρω ό,τι και να πω, θα το μετανιώσω εντός των επόμενων τριών νανοδευτερολέπτων. Νομίζω ότι απλά θέλω να αντανακλά το ύφος του περιεχομένου με έναν έξυπνο τρόπο, ακόμη και αν είναι ένα απλό γεωμετρικό σχήμα. Ωστόσο για να μη λες ότι αποφεύγω την ερώτηση θα πω το θεϊκό “Prince of the Poverty Line” των Skyclad. Oκέι, το μετάνιωσα ήδη.

Γιατί κατά τη γνώμη σου το metal εξακολουθεί να αντέχει ως μουσικό ιδίωμα, παρά το γεγονός πως δεν έχει την εμπορική απήχηση που γνώρισε στα 80s;
Νομίζω επειδή υπάρχουν εκατομμύρια συγκροτήματα, τα οποία πάντα δρούσαν υπογείως και αυτό πιστεύω θα συνεχίζεται αέναα. Επίσης λόγω του ότι οι οπαδοί του heavy metal δεν θα σταματήσουν ποτέ να ψάχνουν μουσική, επειδή είναι στη φύση και την ιδιοσυγκρασία τους. Πάντα κοιτάζουμε τους 10-15 «μεγάλους» (Judas Priest, Black Sabbath κτλ) και ξεχνάμε ότι αυτοί αποτελούν το 0,00001% των συγκροτημάτων στο κόσμο. Για αυτό πιστεύω ότι αντέχει ακόμη. Σίγουρα δεν θα γνωρίσει κάποιο σύγχρονο συγκρότημα την εμπορική επιτυχία των Maiden –ας πούμε- αλλά νομίζω αυτό το γνωρίζουν αρκετά καλά τα περισσότερα συγκροτήματα. Άλλωστε μιλάμε για τη μουσική που όταν επιλέξεις να την ακολουθήσεις το τελευταίο πράγμα που σκέφτεσαι είναι να βγάλεις χρήματα απο αυτή! Καλοδεχούμενα είναι τα λεφτά -δεν λέω- αλλά άμα παίζεις brutal slamming guttural death metal, δεν νομίζω ότι έχεις φιλοδοξίες να παίξεις στο Webley μαζί με τον Έλτον Τζον!

Πιστεύεις πως οι μεταλλάδες τραβάνε κολλήματα ή όχι;
Προφανώς! Αλλά είναι μάλλον φυσιολογικό, καθώς οι μεταλλάδες είναι οπαδοί της μουσικής, δεν είναι φίλαθλοι. Και όπως κάθε οπαδός, έτσι και αυτοί έχουν τα κολλήματά τους. Παθιάζονται όπως ένας οπαδός του ποδοσφαίρου με την ομάδα του. Αν και νομίζω ότι έχουν αλλάξει αρκετά τα πράγματα σε σχέση με προηγούμενες δεκαετίες. Αν πήγαινες το 1988 στη συναυλία των Iron Maiden και φώναζες ότι ο Harris είναι άμπαλος, μάλλον θα έφευγες με 5-6 δόντια λιγότερα από τη Νέα Φιλαδέλφεια. Όμως το 1988 είναι 30 χρόνια πίσω. Δεν νομίζω ότι είναι έτσι τα πράγματα σήμερα. Υπάρχουν κολλήματα, αλλά όχι σε τόσο μεγάλο βαθμό.

Τι κάνει αυτή τη φυλή να ξεχωρίζει;
Νομίζω η επιμονή και η κυκλοθυμικότητά της. Επιμονή γιατί -κόντρα στη μηδενική προβολή της συγκεκριμένης μουσικής- συνεχίζει να μεγαλώνει και να δημιουργεί συνεχώς νέους οπαδούς και κυκλοθυμικότητα γιατί συνέχεια γκρινιάζουν οι μεταλλάδες ότι είναι κρίμα το τάδε συγκρότημα να μην κάνει επιτυχία και μόλις κάνει μια σχετική επιτυχία τους λένε ξεπουλημένους! Άβυσσος!

Ποιος είναι ο μεγαλύτερος μύθος για τους ακροατές αυτής της μουσικής;
Μάλλον το ότι είναι αντικοινωνικοί. Ωστόσο μια ματιά στο κοινό που έχει στηρίξει διαχρονικά το μεγαλύτερο υπάιθριο ελληνικό φεστιβάλ, είναι ικανή για να αποδείξει το ακριβώς αντίθετο. Εκτός και αν η Μποφίλιου είχε περισσότερο κόσμο στη Μαλακάσα απο τους Big 4. Τότε πάσο.

Φετιχισμός, στιλιστική προσήλωση, χέρι στην τσέπη για στήριξη της σκηνής, πιστεύεις πως το metal είναι μια μορφή τέχνης που απαιτεί έναν υποτυπώδη φανατισμό;
Αν αγαπάς ένα πράγμα το ακολουθείς πιστά. Δεν νομίζω ότι διαφοροποιείται το metal απο άλλα οπαδικά κινήματα ή ότι έχει πιο φανατικούς οπαδούς. Αν σου αρέσει το ποδόσφαιρο, πηγαίνεις και αγοράζεις φανέλες των ποδοσφαιριστών της ομάδας σου, αγοράζεις εισιτήρια για το γήπεδο, εφημερίδες και βιβλία ανάλογου περιεχομένου κ.τ.λ. Το ίδιο συμβαίνει αν είσαι οπαδός του κινηματογράφου, μιας ιδεολογίας και φυσικά και του heavy metal.

Χρειάζεται ο φανατισμός στην Τέχνη; 
Δεν νομίζω ότι χρειάζεται. Αν υπήρχε φανατισμός στις τέχνες, δεν θα είχαν εξελιχθεί διαχρονικά. Προφανώς και υπάρχουν οπαδοί κινημάτων, μουσικών υποκατηγοριών, τεχνοτροπιών κ.τ.λ. οι οποίοι μάλιστα υποστηρίζουν με σθένος τις αντιλήψεις τους, όμως οι τέχνες δεν μπορούν να είναι εγκιβωτισμένες σε πλαίσια και «κάδρα». Και επειδή μιλάμε για heavy metal, αρκεί μια ματιά στις εκατοντάδες μουσικές υποκατηγορίες που το αποτελούν και τις αντίστοιχες μουσικές εκφάνσεις αυτών και γίνεται κατανοητό ότι ο φανατισμός δεν έχει αποτελέσει τροχοπέδη στην εξέλιξή του. Μπορεί να επιβραδύνει την εξελικτική του πορεία, αλλά δεν μπορεί να τη σταματήσει.

Οι απώλειες μεγάλων μουσικών της σκηνής πιστεύεις πως μπορεί να σημάνουν προοδευτικά και το τέλος της ή όχι;
Σίγουρα δεν είναι ωραίο να βλέπεις μουσικούς με τα τραγούδια των οποίων μεγαλώσαμε να φεύγουν. Είναι σαν τέλος εποχής. Αλλά αυτό ισχύει για εμάς τους μεγαλύτερους! Εννοώ ότι οι νεότεροι οπαδοί έχουν τους δικούς τους ήρωες. Στεναχωρηθήκαμε με το θάνατο του Dio, όπως –πιθανόν- να στεναχωρηθεί κάποιος πιτσιρίκος σε 40 χρόνια που θα φύγει ο...Corey Taylor ας πούμε! Δεν έζησε τον Dio, αλλά έζησε τους Slipknot. Απόλυτα φυσιολογικό, καθώς δεν γεννηθήκαμε όλοι την ίδια χρονιά! Κάθε γενιά θα έχει τα δικά της είδωλα. Προσωπικά οι θάνατοι του Chuck Schuldiner και του Gus Chambers με στεναχώρησαν πάρα πολύ, αλλά κάποιον μεγαλύτερο απο εμένα μπορεί να τον άφησαν αδιάφορο, καθώς δεν ήταν μουσικοί της δικής του εποχής. Ελπίζω να μην τα είπα πολύ μπερδεμένα!

Πες μας 5 μπάντες που εγγυώνται το μέλλον του ιδιώματος κατά την άποψή σου; 
Για εμένα οι Ulcerate, οι Year of no Light, οι Sisters of…, οι Dirge και οι Keelhaul μπορούν να εγγυηθούν το μέλλον. Aλλά μάλλον εννοώ το δικό μου μέλλον! Αυτά τα συγκροτήματα νομίζω ότι πιέζουν τους ήχους σε ανεξερεύνητα μονοπάτια, αλλά αυτή είναι απλά η γνώμη μου, δεν ξέρω αν μπορούν να εγγυηθούν το μέλλον. Είναι άλλωστε μάλλον underground συγκροτήματα. Ωστόσο βλέπω αρκετές μπάντες που κάνουν επιτυχία και μπορούν να αποτελέσουν το συνδετικό κρίκο ανάμεσα στα μεγαθήρια του παρελθόντος και το σήμερα. Δεν θα καταφέρει κανένας να έχει το εκτόπισμα που είχαν οι Metallica π.χ., αλλά θα συνεχίσουν να προσελκύουν κόσμο σε αυτή την κοινότητα. Ομολογώ ότι δεν ακούω πολλές mainstream μπάντες, αν και χαίρομαι όταν μαθαίνω ότι ένα συγκρότημα σαν τους Alter Bridge π.χ. παίζει μπροστά σε 20.000 κόσμο (ή και περισσότερο).

Υπάρχει κάποια συναυλία που δεν τη βγάζεις από το μυαλό σου; Και γιατί;
Μάλλον τις συναυλίες των The Dillinger Escape Plan. Δεν ξέρεις πώς να αντιδράσεις όταν βλέπεις αυτό το χάος επι σκηνής. Κάνουν σαν παρανοϊκοι και νομίζω δεν το ξεχνάς ποτέ αυτό το πράγμα, απαξ και το δεις. Απο εκεί και έπειτα είναι πάρα πολλές που μου έχουν μείνει αξέχαστες. Η πρώτη φορά που είδα Slayer (και έδωσε ο θεός να ξαναδώ την οικογένειά μου), Skyclad στη περιοδεία του «Prince…», Bolt Thrower, Carcass, Pentagram και δεκάδες ακόμη. Έχω και μερικά συναυλιακά απωθημένα όπως τους θεούς Solitude Aeturnus, τους Count Raven, τους Converge ενώ σίγουρα θα ήθελα να ζήσω την εμπειρία μιας συναυλίας των Sun O))).

Το βιβλίο «Παγκόσμιος Θόρυβος: 50 χρόνια heavy metal» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Δίαυλος. Δείτε τα περιεχόμενά του και διαβάστε το πρώτο κεφάλαιο «Η αρχή των πάντων».