«Μετρόπολις» και «Στάλκερ»: Κλασική επιστημονική φαντασία ανάμεσα στην οθόνη και το χαρτί

Η Επιστημονική Φαντασία, σημαντικός κλάδος της Λογοτεχνίας (ήδη από τα χρόνια του Λουκιανού) και του Κινηματογράφου (ήδη από τα χρόνια του Μελιές), συμβαίνει να είναι μεγάλη μου αγάπη, είμαι άλλωστε μέλος της ΑΛΕΦ (Αθηναϊκή Λέσχη Επιστημονικής Φαντασίας), ενώ έχω γράψει και τα σχετικά πεζά.

Σας παρουσιάζω σήμερα δυο βιβλία που έχουν μεγάλη αξία για τρεις κυρίως λόγους:

• Έχουν πολύ ψηλή συγγραφική ποιότητα και πρωτοτυπία τους είναι μοναδική
• Άσκησαν έντονη διακαλλιτεχνική επιρροή
• Έγιναν ακόμα διασημότερα χάρη στις ταινίες που ακολούθησαν.

Η «Μetropolis» της Τέας φον Χάρμπου (Γερμανία, 1925) είναι ένα μείζον μυθιστόρημα που συνδυάζει μελλοντολογία, ταξικότητα, φουτουριστική λατρεία της μηχανής, μεταμαρξισμό, μυστήριο, εξπρεσιονισμό έρωτα, μίσος και μυσταγωγία.
Γυρισμένο σε ταινία με τον ίδιο τίτλο από το Φριτς Λανγκ (1927), σύζυγο τότε της φον Χάρμπου, έγινε πασίγνωστο σαν κορυφαία υπερπαραγωγή του βωβού σινεμά, με αξέχαστα στοιχεία, επιπλέον του βιβλίου, τους άπειρους κομπάρσους, τα ειδικά εφέ και τις εικόνες της πόλης του 21ου αιώνα.
Θεωρείται πάντα μια από τις κορυφαίες ταινίες στην Ιστορία του σινεμά, κι έχει επηρεάσει πλήθος καλλιτεχνών και μετέπειτα έργων Τέχνης, όχι μόνο στον Κινηματογράφο.
Το βιβλίο κυκλοφόρησε το 2017 από την «Αλεξάνδρεια», σε πολύ καλή μετάφραση του Δημήτρη Αρβανίτη. Περιλαμβάνει, ακόμα, Εισαγωγή του Φόρεστ Άκερμαν και φωτογραφικό παράρτημα με εικόνες από την ταινία του Φριτς Λανγκ, καθώς και την ξακουστή επίσημη αφίσα της.

---

Το «Πικνίκ δίπλα στο δρόμο» (Σοβιετική Ένωση, 1972) είναι βιβλίο που έγραψαν οι Αρκάντι και Μπόρις Στρουγκάτσκι, δυο αδέρφια που αποτελούσαν περίφημο συγγραφικό ντουέτο στις δεκαετίες του ΄60 και του ΄70. Θέμα του μυθιστορήματος είναι, σε πρώτο κοίταγμα, οι στάλκερ, κυνηγοί που μπαίνουν με πολλές δυσκολίες και κινδύνους σε μια απαγορευμένη από τον ΟΗΕ περιοχή, που ονομάζεται «Ζώνη Επίσκεψης», είναι πολύ εκτεταμένη και περιέχει τα κατάλοιπα μιας επίσκεψης από άλλο κόσμο. Σε δεύτερο επίπεδο, η θεματολογία περιλαμβάνει αναφορές σε Πολιτισμική Ανθρωπολογία, πίστη, Ψυχολογία, υπαρξιακά θέματα και συντροφικότητα − όλα σ΄ ένα πλαίσιο περιπέτειας και θρίλερ.

Πάνω στο βιβλίο αυτό βασίστηκε η μείζων ταινία «Στάλκερ» του Αντρέι Ταρκόφσκι, στον οποίο οι Στρουγκάτσκι έδωσαν έτοιμο σενάριο.

Το βιβλίο κυκλοφόρησε το 2008 από τις εκδόσεις «ΑΩ», σε μετάφραση του Μανώλη Ασημιάδη. Ο ίδιος έχει γράψει μια εκτενέστατη Εισαγωγή, που ξεκινάει από την αρχική εμφάνιση της Επιστημονικής Φαντασίας στ΄ αρχαία χρόνια και καταλήγει στο συγκεκριμένο έργο των Στρουγκάτσκι. Δικές του είναι και οι υποσημειώσεις, καθώς κι ένα υπέροχο «Αντί Επιλόγου», στο κλείσιμο, με αναλογία ανάμεσα στο βιβλίο και το κατεστραμμένο Τσέρνομπιλ του 1986.

d.fyssas@gmail.com