Ο Τραμπ είναι το «Γατάκι» του Χάουαρντ Τζέικομπσον

Αν η σάτιρα είναι η πλέον επαναστατική πράξη σε άγριους καιρούς, τότε το «Γατάκι» είναι το απόλυτο καταφύγιο των ημερών μας. Ο Χάουαρντ Τζέικομπσον υπογράφει ένα απαραίτητο λογοτεχνικό αλεξίσφαιρο απέναντι στον παραλογισμό της εποχής. Το αιλουροειδές του τίτλου είναι ο Ντόναλντ Τραμπ, η μυθιστορηματική καρικατούρα του εμβαπτίζεται στο όνομα πρίγκιπας Φράκασους, το πεδίο δράσης του είναι η περιτειχισμένη Δημοκρατία της Ερμπς-Λούντους και προορισμός του, να διαδεχτεί τον πατέρα του στην κεφαλή του Οίκου των Όριντζεν. Η αλληγορία έχει πάρει ήδη μπροστά και ο συγγραφέας εισβάλλει στην εφαρμοσμένη αναρχία του βιβλίου με όλα του τα κωμικά όπλα.

Εγωπαθής, αιθεροβάμων, εθισμένος στην ριάλιτι τιβί, ο νεαρός ευγενής κρύβει μέσα του μια ευφυΐα «όμοια μ’ αυτήν ενός αρουραίου των υπονόμων». Γρήγορα θα πάρει την πρώτη του μυρωδιά από πολιτική, «χωρίς να σαγηνευτεί τόσο από την ιδεολογία, ώστε να υποθέσει ότι μπορεί να διαχωριστεί από την ελαφρά ψυχαγωγία». Στο μονοπάτι για την εξουσία, υπάρχει Twitter, εμμονή με τα ψηλά κτίρια, απαντοχή για τα βιβλία, γυναίκες από τα καλλιστεία, όλα τα μυστικά της καλής διακυβέρνησης («να μην κρατάς τις υποσχέσεις σου»), ταιριαστές αποφάνσεις («η σιωπή είναι συνταγή για την ηττοπάθεια»), εξτρεμιστές γκουρού που ποδηγετούν μια τρυφηλή φύση, φοροδιαφυγή ως αποθέωση της επιτυχίας, διακεκριμένη τηλεοπτική σταδιοδρομία. Πρόκειται για τυπικό έργο του Τζέικομπσον, ενός δημιουργού που μας έχει συνηθίσει σε αστείρευτες δόσεις κυνικού χιούμορ και ανελέητης διακωμώδησης κάθε διαπροσωπικής συνθήκης, ωστόσο σε σημεία αναλογίζεσαι ότι στην περίπτωση αυτή, η φόρμουλα είναι τόσο επιτυχημένη απλά και μόνο γιατί ο Τραμπ προσφέρει με τόση προθυμία τον εαυτό του στη γελοιοποίηση.

«Έγραψα το Γατάκι σκεπτόμενος μόνο πόσο οργίλος θα ήμουν αν δεν το έκανα», αναφέρει ο ίδιος. «Δεν είχα την παραμικρή άλλη διέξοδο για την απόγνωση που θέριευε μέσα μου μετά το μπαράζ κακοπιστίας, παραπληροφόρησης, ανειλικρίνειας και ατιμίας που οδήγησε στο Brexit, το οποίο αργότερα κλιμακώθηκε με την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ ως 45^ου προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών». Τάδε έφη Χάουαρντ Τζέικομπσον, μια διαπρεπής φιγούρα των βρετανικών γραμμάτων, φυσιογνωμία που στέκεται στην εμπροσθογραμμή της σύγχρονης λογοτεχνικής δημιουργίας και συγγραφέας των κριτικά αποθεωμένων «Αστική ζωολογία», «Περίπτωση Φίνκλερ» και «Έψιλον», ο οποίος σήμερα επιστρέφει με ένα ακόμη φιλόδοξο, όσο και παράφορο εγχείρημα.

«Έγραψα σε ταχύτατο ρυθμό, χωρίς να θέλω να παραλείψω οτιδήποτε. Η βιασύνη ήταν μέρος της μεθόδου. Μια αίσθηση ορμητικότητας. Ένα ορμητικό κύμα πάθους, το οποίο ο χρόνος και η επιμέλεια θα πλαστογραφούσαν… Προσπάθησα να μη βγω από το σπίτι για έξι εβδομάδες. Δεν ήθελα να αναπνεύσω καθαρό αέρα ή να ατενίσω την κανονικότητα, δεν ήθελα να βγω από το trance».

Με μια πρόζα που αντλεί από τις κλασικές σελίδες του Τζόναθαν Σουίφτ και με ένα έντονο εικαστικό στίγμα, που αποτυπώνεται στις εύγλωττες εικονογραφήσεις του Κρις Ρίντελ, οι οποίες κοσμούν από άκρη σε άκρη το «Γατάκι», προκύπτει το μυθιστορηματικό πορτρέτο του Ντόναλντ Τραμπ, του μεγάλου εξερευνητή της αμερικανικής συλλογικής πλάνης, που διέσχισε με το γκάζι σανιδωμένο την κοινωνική έρημο με προορισμό την κατάκτηση της προεδρίας. Σπαρταριστό, όσο και εύστοχο.

Χάουαρντ Τζέικομπσον, «Γατάκι», σελίδες 232, εκδόσεις Ψυχογιός, μετάφραση Μιχάλης Μακρόπουλος