Η πρόζα της ηδονής

Ηλίας Κυριαζής 
MANIFESTO 2, «Συλλογή 9», Ελευθεροτυπία, 104 έγχρωμες σελίδες, € 12, 210 5128.304

Στο δεύτερο album του χαρισματικού νέου Έλληνα κομίστα, ο γνωστός πρωταγωνιστής Βίκτωρας ενηλικιώνεται πνευματικά και επαγγελματικά, τραβάει ζόρι με δουλειές, φίλους, συναγωνιστές, και στέκεται με τρόμο μπροστά στην πρόκληση ενός μόνιμου δεσμού. Με δυο λόγια, ο Βίκτωρας κάνει είσοδο στον κόσμο των μεγάλων (αποφάσεων). Δροσερό album που οι fan του Κυριάζη περίμεναν καιρό. 

«Η Αφροδίτη με τη γούνα. Η τερατώδης πλευρά»
Λεοπόλδος φον Ζάχερ - Μαζόχ, μτφ. Μυρτώ Ρήγου, εκδ. Πατάκη, σελ. 241

Ο Σεβερίν και η Βάντα φον Ντουνάγιεφ. Η αφέντρα κι ο σκλάβος. Το γνωστότερο έργο του ανθρώπου από τον οποίο προήλθε ο όρος μαζοχισμός δεν είναι σκληρό ούτε έχει την παραμικρή σχέση με την πορνογραφία, όπως λαθεμένα πιστεύουν πολλοί. Αντίθετα, είναι ένα κείμενο υπέρμετρα ρομαντικό, κι ίσως σ’ αυτόν το «νοσηρό» ρομαντισμό που το διακρίνει να οφείλει τη διαχρονική γοητεία του. Καίτοι δημοσιευμένο ήδη από το 1870, σχεδόν 100 χρόνια μετά γέννησε ένα από τα πιο συγκλονιστικά κομμάτια που γράφτηκαν ποτέ, το “Venus in Furs” των Velvet Underground. “Strike him mistress and cure his heart...” 

«Ο Μέγας Ανατολικός»
Ανδρέας Εμπειρίκος, εκδ. Άγρα, οκτώ τόμοι, σελ. 2.085 

Το έργο ζωής του Ανδρέα Εμπειρίκου. Τολμηρό ως προς τη θεματολογία και μεθυστικό ως προς τη γλώσσα, τη συντηρητική και συνάμα καινότροπη, αφηγείται μέσα σε 100 κεφάλαια το παρθενικό ταξίδι του υπερωκεανίου «Μέγας Ανατολικός» από την Αγγλία στον Νέο Κόσμο, τον Μάιο του 1867. Ο 10ήμερος πλους σ’ αυτή την «ηδονική Κιβωτό» θα είναι για τους ετερόκλητους κοινωνικά επιβάτες μια πλήρης απελευθέρωση των πρωτογενών ενστίκτων τους, που θα τους ωθήσει να γευθούν τον έρωτα χωρίς αναστολές και όρια. Ο Οδυσσέας Ελύτης σημειώνει χαρακτηριστικά ότι η αξία του έργου «βρίσκεται στην παναγαθοσύνη του ποιητή που διαχέεται πάνω στους χαρακτήρες και στις πράξεις των πλέον διαφορετικών τύπων του έργου, πρωταγωνιστών ή κομπάρσων, και αναεκπέμπεται αδιάκοπα στον αναγνώστη σαν ένα είδος ευλογίας».

«Τα εγκλήματα του έρωτα - Νουβέλες ηρωικές και τραγικές»
Μαρκήσιος ντε Σαντ, μτφ. Τίνα Τσιάτσικα, εκδ. Printa, σελ. 326 

Απλώς ερωτικές νουβέλες ή μήπως παραβολές πάνω στη σύγκρουση ανάμεσα στο καλό και το κακό; Οι πέντε ηρωίδες (Φαξελάνζ, Φλορβίλ, Λορέντσα Πάτσι, Ερνεστίν, Ευγενία ντε Φρανβάλ) σ’ αυτές τις ισάριθμες ιστορίες του διαβόητου μαρκήσιου παρουσιάζονται άλλοτε ως αθώες υπάρξεις, ως θύματα που παρασύρονται από τη σκοτεινή πλευρά, κι άλλοτε ως μοχθηρά πλάσματα που θέλγονται από τη «διαβολική τους μοίρα». Με πρόσχημα τον έρωτα, ο Ντε Σαντ εξερευνεί το δυισμό της ανθρώπινης φύσης, στοιχείο εξάλλου πανταχού παρόν στο έργο του. 

«Η πρώτη αισθηματική αγωγή»
Gustave Flaubert, μτφ. Έφη Κορομηλά, εκδ. Νεφέλη, σελ. 387

«...Οι κάλτσες ήταν κεντημένες στα πλάγια, και το παπούτσι της ήταν τόσο λεπτό και φίνο, που θα ’λεγες πως το πόδι της δεν το φορούσε ή πώς φορούσε γάντι περισσότερο, παρά υπόδημα, γιατί έδειχνε μαλακό και ευλύγιστο σαν χέρι… Τι υπέροχο πλάσμα! […] Είναι εκείνη που ποιος δεν θα ’θελε να τη δει να κοιμάται κάτω απ’ τα μετάξια, σ’ ένα κρεβάτι από έβενο· να τη σκεπάσει με λουλούδια για να είναι τα ρόδα λιγότερο ροδαλά από τα μάγουλά της…»

Η μύηση ενός νεαρού και άβγαλτου στον έρωτα αποτυπωμένη σε ένα από τα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας.   

“Crash”
Τζ. Γκ Μπάλαρντ, μτφ. Γιώργος - Ίκαρος Μπαμπασάκης, εκδ. Απόπειρα, σελ. 267 

Το αυτοκίνητο ως ερωτικός παρτενέρ, η πρόσκρουση ως αυτοσκοπός, τα ακρωτηριασμένα άκρα ως βίωση της υπέρτατης ηδονής. Ο Μπάλαρντ στα άκρα, όμοια με την εποχή που έγραφε την «Έκθεση ωμοτήτων», διεισδύει στις πιο σκοτεινές πλευρές του συλλογικού φαντασιακού και της «κοινωνίας του θεάματος» που τρέφεται απ’ τις σάρκες της. 

«Λολίτα»
Vladimir Nabokov, μτφ. Γιώργος - Ίκαρος Μπαμπασάκης, εκδ. Πατάκη, σελ. 769 

«Ήταν το ίδιο παιδί – οι ίδιοι αδύνατοι μελίχρωμοι ώμοι, η ίδια μεταξένια, ευκίνητη, γυμνή πλάτη, τα ίδια καστανά μαλλιά. Ένα μαντίλι με βούλες δεμένο γύρω από το στήθος της έκρυβε από τα γέρικα πιθηκίσια μάτια μου αλλά όχι και από το βλέμμα της νεανικής ανάμνησης τα παιδικά στήθη που είχα χαϊδέψει μια αθάνατη μέρα. Και, σαν να ήμουν η παραμυθένια νταντά κάποιας πριγκιποπούλας αναγνώρισα τη μικρή μαύρη ελιά στα πλευρά της. Με δέος και ηδονή (ο βασιλιάς κλαίει από χαρά, οι σάλπιγγες ηχούν, η νταντά μεθυσμένη) είδα ξανά τη χαριτωμένη, τραβηγμένη κοιλιά της όπου είχε σταματήσει για λίγο το στόμα μου καθώς ταξίδευε προς τα νότια και τους παιδικούς εκείνους γοφούς όπου είχα φιλήσει το οδοντωτό αποτύπωμα που είχε αφήσει η ζώνη του σορτς – εκείνη την τελευταία τρελή, αθάνατη ημέρα πίσω από τους “Τριανταφυλλένιους βράχους”» 

«Νανά»
Εμίλ Ζολά, μτφ. Μαρία Παγουλάτου, εκδ. Νάρκισσος, σελ. 493

«Την ώρα που εκείνος βρισκόταν με το πουκάμισο στο σπίτι μιας πόρνης, εκείνη γδυνόταν στο σπίτι του εραστή της. Τι πιο απλό και πιο φυσικό. Και μ’ αυτόν το συλλογισμό προσπάθησε να μείνει απαθής. Είχε μια αίσθηση βουλιάγματος στην τρέλα της σάρκας που απλωνόταν και τύλιγε τον κόσμο γύρω του. Ηδονικές εικόνες των πολιορκούσαν. Η γυμνή Νανά τού έφερε στο νου τη Σαμπίν γυμνή…» Η ιστορία της Νανάς και των πολυάριθμων εραστών της, και συγχρόνως η καταγραφή της διαφθοράς της Δεύτερης Γαλλικής Δημοκρατίας. Σεξουαλικότητα και ιστορία ή, αλλιώς, ο Ζολά στα καλύτερά του, με ό,τι συνεπάγεται αυτό.  

«Ένα αισθηματικό μυθιστόρημα»
Ρομπ - Γκριγιέ Αλέν, μτφ. Γιάννης Καυκιάς, εκδ. Τόπος, σελ. 208

«Αυτό το παραμύθι για ενήλικες δεν έχει θέση σε μια ροζ βιβλιοθήκη» έλεγε για το κύκνειο άσμα του, το «Αισθηματικό μυθιστόρημα», ο Γκριγιέ. Ο «πατριάρχης» του περίφημου Νέου Μυθιστορήματος και μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας από το 2004, κατασκευάζει μια πινακοθήκη ακραίων διαστροφών και φαντασιώσεων που μάλλον αποθαρρύνουν και την πιο διεστραμμένη ερωτική ιδιοσυγκρασία. Η υπόθεση είναι τυπική για την κλασική πορνογραφική παράδοση της Ευρώπης: ένας πατέρας μυεί τη δεκατετράχρονη κόρη του στα μυστικά του έρωτα, π.χ. της αγοράζει αντί για κούκλα μια μικρή πόρνη κ.λπ. και βαθμιαία προχωρούν μαζί στην ανακάλυψη παντοίων ηδονών. Το «Αισθηματικό μυθιστόρημα», ένα απόλυτο βιβλίο-σπλάτερ για γερά νεύρα.

«Ο τροπικός του Καρκίνου»
Χένρι Μίλερ, μτφ. Γιώργος - Ίκαρος Μπαμπασάκης, εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 440

Το αδιαφιλονίκητο αριστούργημα του Χένρι Μίλερ στην εποχή του (1934) αποκλήθηκε «βρόμικο» και «βέβηλο» και «μιαρό». Εβδομήντα και πλέον χρόνια μετά, παραμένει ένα μυθιστόρημα που «εξακολουθεί να σκανδαλίζει», που προκαλεί με την αφτιασίδωτη γλώσσα του, την πλήρως απαλλαγμένη από κάθε είδους μικροαστικό καθωσπρεπισμό. Ο Μίλερ σουλατσάρει και αλητεύει στο Παρίσι του Μεσοπολέμου, εξαγνίζεται μέσα από την απόλυτη ένδεια, γεύεται τον έρωτα στην πιο ελευθεριακή μορφή του, τρέφεται από τους ηδονικούς καρπούς του.

«Χένρι και Τζουν»
Αναΐς Νιν, μτφ. Γιώργος - Ίκαρος Μπαμπασάκης, εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 400 

«Παραπλανητικός» ο τίτλος. Δεν πρόκειται για τον Χένρι και την Τζουν, αλλά για τον Χένρι και την Αναΐς, σε τρίγωνο έστω με την Τζουν. Τον Χένρι Μίλερ και την Αναΐς Νιν, εν προκειμένω. Που βίωσαν τον έρωτα τόσο μέσα από τη σαρκική πράξη όσο και από τη λογοτεχνική έξαψη, σαν δυο γυμνωμένα κορμιά αλλά και σαν εραστές των λέξεων.  

«Ο εραστής της λαίδης Τσάτερλι»
Ντ. Χ. Λόρενς, μτφ. Γιώργος Τζήμας, εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 496

Κρύβονται ή μάλλον θίγονται πολλά περισσότερα από τα προφανή στην ερωτική σχέση της αισθησιακής Κονστάνς, της ανικανοποίητης από το γάμο της λαίδης Τσάτερλι, και του δασοφύλακα Μέλορς. Όπως ας πούμε ένας γάμος που σου στερεί τη σεξουαλική ολοκλήρωση. Όπως ακόμη το να μην έχεις δικαίωμα στον έρωτα (αυτόν που ποθείς!) λόγω ταξικής προέλευσης. Εξαιτίας των αποκαλυπτικών ερωτικών περιγραφών του, το έσχατο μυθιστόρημα του Λόρενς ξεσήκωσε θύελλες αντιδράσεων όταν πρωτοδημοσιεύτηκε το 1928, και απαγορεύτηκε στην Αγγλία.

«Μαντάμ Εντουαρντά»
Ζορζ Μπατάιγ, μτφ. Δημήτρης Δημητριάδης, εκδ. Άγρα, σελ. 73 

«Ο οργασμός της Εντουαρντά –ζωοδόχος πηγή– κυλώντας μέσα της με τέτοιο τρόπο που να της σχίζει την καρδιά στα δυο, παρατεινόταν εντελώς παράδοξα: το κύμα ηδονής δεν έπαυε να δοξάζει την υπόστασή της, να κάνει πιο γυμνή τη γύμνια της, πιο ξεδιάντροπη την ξεδιαντροπιά της. Με το κορμί της και το πρόσωπο σε έκσταση, παραδομένα στο άφωνο γογγυτό, είχε, μέσα στη γλύκα της, ένα σπασμένο χαμόγελο γιατί με είδε στο βάθος της στειρότητάς μου, κι εγώ, απ’ το βάθος της δικής μου θλίψης, ένιωσα τον καταρράκτη της χαράς της ν’ απελευθερώνεται...»

«ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΙΑ. ΜΙΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ»
Mτφ. Μαργαρίτα Μηλιώρη, εκδ. Πάπυρος, σελ. 400

Πρόκειται για συλλογικό έργο 14 πανεπιστημιακών από διάφορα ακαδημαϊκά ιδρύματα του Δυτικού κόσμου, ιστορικούς, φιλόλογους και καθηγητές ομοφυλοφιλικών και γυναικείων σπουδών με συντονιστή τον Ρόμπερτ Άλντριτς (Πανεπιστήμιο Σίδνεϊ), οι οποίοι παρουσιάζουν έναν τόμο-σταθμό στο θέμα της ομοφυλοφιλίας. Το βιβλίο μελετάει όλες τις πλευρές του θέματος, φιλολογικές, θρησκευτικές, νομικές, ιατρικές, πολιτικές, εργασιακές, κοινωνικές, αθλητικές, εκπαιδευτικές κ.ο.κ. Βλέπουμε ότι η ομοφυλοφιλία κατά καιρούς και κατά τόπους διέτρεξε όλη την γκάμα της κοινωνικής αντιμετώπισης, από αυτονόητη μέχρι θανατηφόρα για τους λειτουργούς της. Το βιβλίο, που εντάσσεται στην εκδοτική σειρά «Δοκίμια», είναι γραμμένο για το ευρύ κοινό και όχι για τους ειδικούς, ενώ το μεγάλο σχήμα, το όμορφο δέσιμο, η άριστη εκτύπωση, οι άψογες έγχρωμες φωτογραφίες, η εξαιρετική μετάφραση και όλη η φροντίδα της έκδοσης αγγίζουν το τέλειο.