Το επιπλέον ναυάγιο

Σύμφωνα με τους οικονομολόγους Δημ. και Χρ. Ιωάννου, στην παρούσα συλλογή οικονομικών δοκιμίων, η κρίσιμη υστέρηση της αντίληψης έναντι των απαιτήσεων της πραγματικότητας, ώστε να αντιληφθούμε τις αιτίες αλλά και τους μηχανισμούς που επέφεραν την οικονομική κατάρρευση, οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι τόσο οι δημοκοπούντες πολιτικοί, που σε μεγάλο βαθμό διαμορφώνουν τη συλλογική συνείδηση, όσο και οι πολιτευόμενοι οικονομολόγοι, που στην πράξη οριοθετούν την εφαρμοζόμενη οικονομική πολιτική, αρνούνται να κοιτάξουν τα πραγματικά προβλήματα και να συναγάγουν τα εξ αυτών αναπόφευκτα συμπεράσματα.

Όπως σημειώνεται: «Ένας αναγνώστης που προφανώς διαφωνούσε με την ανάλυση των συγγραφέων του παρόντος τόμου πως η κρίση η οποία εκδηλώθηκε, από το 2008 και μετά, στην ελληνική οικονομία ήταν ουσιαστικά μία βίαιη μεν, αναπόφευκτη δε, διόρθωση των διαρθρωτικών ασυμμετριών που είχαν διαμορφωθεί στην διάρκεια δεκαετιών, έκανε το εξής σχόλιο με την μορφή ερωτήματος: “δηλαδή ο μόνος τρόπος να διορθωθούν οι διαρθρωτικές ασυμμετρίες της ελληνικής οικονομίας ήταν η μαζική καταστροφή”;. Πρόκειται για μία αντίδραση εντελώς αντιπροσωπευτική των δύο χαρακτηριστικών σφαλμάτων με τα οποία αντιμετωπίσθηκε, και αντιμετωπίζεται ακόμη, η κρίση.

Το πρώτο σφάλμα είναι να βλέπει κανείς μόνο τη “μαζική καταστροφή”, παραβλέποντας, έτσι, αυτό που αποφύγαμε λόγω της συνδρομής των ευρωπαίων εταίρων (και όχι μόνο), δηλαδή την απόλυτη καταστροφή, η επιστροφή από την οποία θα ήταν παντελώς αδύνατη.

Το δεύτερο σφάλμα –αποκαλυπτικό της νηπιακής νοοτροπίας με την οποία προσλαμβάνουμε τον κόσμο ως έθνος– ήταν, και είναι, το να πιστεύουμε πως μπορεί να υπάρχουν καταστρεπτικές πράξεις και επιλογές, αλλά να μην υπάρχουν οι συνέπειές τους. Η νηπιακή νοοτροπία εκφράσθηκε ακριβώς με αυτό: ένα ολόκληρο έθνος πορεύθηκε μέσα στην κρίση χωρίς να θέλει να παραδεχτεί τις συνέπειες των προηγούμενων επιλογών του και χωρίς να θέλει να κάνει τίποτα για να τις διορθώσει, περιμένοντας μάλιστα την σωτηρία από τους έξωθεν τρίτους, εκείνους που την ίδια στιγμή ελεεινολογούσε και καθύβριζε! Ως εκ τούτου ο ανά χείρας τόμος θα μπορούσε να είχε και τον τίτλο “Ένα ανήλικο έθνος ευρισκόμενο επί του επιπλέοντος ναυαγίου της εθνικής του οικονομίας”.

Τα άρθρα που συγκεντρώθηκαν εδώ, γραμμένα σε όλη την κρίσιμη δεκαετία 2008-2017, έχουν σκοπό –μεταξύ άλλων– να δείξουν ότι αν παρατηρείς τα γεγονότα με γνώμονα την απλή λογική, και όχι τις ψυχικές εμμονές σου ή τα ιδιοτελή μικροσυμφέροντά σου, μπορείς και να αποφύγεις να παρασυρθείς σε ουσιώδη σφάλματα και παραπλανητικές παραισθήσεις. Καθώς επίσης και ότι η μόνη δυνατότητα συλλογικής εθνικής σωτηρίας, όσο δύσκολη και περίπλοκη και αν φαίνεται, είναι, αλλάζοντας τη συμπεριφορά μας, να επισκευάσουμε το ναυάγιο εν πλω, πράγμα που απαιτεί ενέργεια, αποφασιστικότητα, επαφή με την πραγματικότητα αλλά και πλήρη συναίσθηση της δυσκολίας του εγχειρήματος. Είναι όμως ο μόνος τρόπος να φτάσουμε ασφαλείς σε κάποιο λιμάνι και να μη βρεθούμε στον βυθό.

Ως εκ τούτου, το βιβλίο αυτό, εκτός από ένα “Ερμηνευτικό εγκόλπιο για την κρίση”, φιλοδοξεί, επίσης, να είναι μία, έστω και ελάχιστη, συμβολή στην εθνική συλλογική μας ενηλικίωση».