![1942-76763.jpg 1942-76763.jpg](/images/120x120/3/jpg/sites/default/files/contributor/1942-76763_0.jpg)
![41064-87219.jpg 41064-87219.jpg](/images/1074x600/3/jpg/sites/default/files/article/2013/05/14/41064-87219.jpg)
Το πρόβλημα με την σοφία του παρελθόντος είναι ότι εκπνέει -τρόπον τινά- μέσα στα χέρια μας όταν προσπαθούμε να την εφαρμόσουμε με έντιμο τρόπο στις κύριες πολιτικές εμπειρίες του καιρού μας.
- Χάνα Άρεντ
Η Χάνα Άρεντ (γερμ.: Hannah Arendt, 1906-1975) είναι περισσότερο γνωστή σήμερα για τη συμβολή της στην πολιτική επιστήμη και την μελέτη των ολοκληρωτικών καθεστώτων. Έργα της όπως τα The Origins of Totalitarianism (1951) και The Human Condition (1958) άσκησαν σημαντική επιρροή σε πολλούς κατοπινούς μελετητές και αποτέλεσαν σταθμούς στην δυτική σκέψη του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα.
Ένα από τα κύρια θέματα που απασχόλησαν την Άρεντ καθόλη την διάρκεια της πνευματικής της πορείας υπήρξε τo ζήτημα του κακού. Όπως είχε επισημάνει ήδη από το 1945: «Το πρόβλημα του κακού θα αποτελέσει το θεμελιώδες ζήτημα της μεταπολεμικής πνευματικής ζωής στην Ευρώπη.»
H Άρεντ διατύπωσε την κλασική πλέον θέση της σχετικά με την «κοινοτοπία του κακού» στο έργο της Eichmann in Jerusalem: A Report on the Banality of Evil (1963), με αφορμή την κάλυψη από την Ιερουσαλήμ της δίκης του πρώην ναζί Αδόλφου Άιχμαν για το γνωστό περιοδικό The New Yorker. Το χρονικό της συγγραφής και έκδοσης του έργου αυτού, διανθισμένο με κάποια χαρακτηριστικά στιγμιότυπα από την ζωή της Άρεντ, αποτέλεσε και τον κεντρικό αφηγηματικό άξονα της ταινίας της Γερμανίδας σκηνοθέτριας Margarethe von Trotta με τίτλο Hannah Arendt.
Εβραϊκής καταγωγής και μεγαλωμένη στο Καίνιξμπεργκ και στο Βερολίνο, η Άρεντ πολιτογραφήθηκε Αμερικανίδα πολίτης το 1950. Στη Νέα Υόρκη ασχολήθηκε εντατικά με την πανεπιστημιακή διδασκαλία και συνέγραψε διάφορες θεωρητικές μελέτες και έργα πολιτικής φιλοσοφίας σχετικά με τον ολοκληρωτισμό, τον αντισημιτισμό και το Ολοκαύτωμα.
Σύμφωνα με την Άρεντ, το κακό προέρχεται από την αδυναμία του ατόμου να σκεφτεί. Βλέποντας στον Άιχμαν ένα τυπικό παράδειγμα γραφειοκράτη που απλά υπακούει στις εντολές των ανωτέρων του, προσπάθησε να κατανοήσει και να εξηγήσει την σχέση ανάμεσα στα πιο φρικιαστικά, τερατώδη εγκλήματα και την περάτωσή τους από εντελώς συνηθισμένα άτομα, κοινούς γραφειοκράτες και οικογενειάρχες.
Ίσως η σημαντικότερη συμβολή της Άρεντ να ήταν ακριβώς το ότι είχε την διορατικότητα και την τόλμη να φέρει στο προκήνιο με ειλικρίνεια μερικά από τα μείζονα ζητήματα που θα απασχολούσαν τις κοινωνικές επιστήμες μέχρι και τις μέρες μας. Όπως είχε σημειώσει πριν μερικά χρόνια και ο εξέχων ιστορικός Tony Judt (The ‘Problem of Evil’ in Postwar Europe): «Πώς μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι το πρόβλημα του κακού παραμένει το θεμελιώδες ερώτημα για την πνευματική ζωή, και όχι μόνο στην Ευρώπη; Δεν ξέρω την απάντηση, αλλά είμαι σίγουρος ότι είναι η σωστή ερώτηση. Είναι το ερώτημα που η Χάνα Άρεντ έθεσε πριν από εξήντα χρόνια και πιστεύω πως θα το έθετε και σήμερα.»
Η Άρεντ θεωρούσε καθήκον μας να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τι είναι αυτό που μετατρέπει απλούς ανθρώπους σε όργανα του ολοκληρωτισμού. Παράλληλα, είχε διαισθανθεί τον κίνδυνο από την τάση απενοχοποίησης και αποδοχής συγκεκριμένων καθεστώτων και συμπεριφορών μπροστά στην σύγκριση με το απόλυτο Κακό. Σε μια εποχή έντονης βίας, κοινωνικών εντάσεων και πολιτικής κρίσης, η προειδοποίησή της ακούγεται ίσως περισσότερο επίκαιρη από ποτέ: «Ο μεγαλύτερος κίνδυνος στο να αναγνωρίσουμε τον ολοκληρωτισμό ως την κατάρα του αιώνα θα ήταν μια τέτοια εμμονή με αυτόν που θα μας εμποδίζουμε να δούμε τα πολλά εκείνα μικρά και όχι τόσο μικρά κακά με τα οποία είναι στρωμένος ο δρόμος προς την κόλαση.»
Έργα της Χάνα Άρεντ στα ελληνικά:
· Η ανθρώπινη κατάσταση (εκδ. Γνώση, 1986)
· Το ολοκληρωτικό σύστημα (εκδ. Ευρύαλος, 1988)
· Μεταξύ παρελθόντος και μέλλοντος (εκδ. Λεβιάθαν, 1996)
· Σκέψεις για την πολιτική και την επανάσταση (εκδ. Έρασμος, 1997)
· Άνθρωποι σε ζοφερούς καιρούς (εκδ. Νησίδες, 1998)
· Περί βίας (εκδ. Αλεξάνδρεια, 2000)
· Για την επανάσταση (εκδ. Αλεξάνδρεια, 2006)
· Η πολιτική φιλοσοφία του Καντ (εκδ. Νήσος, 2008)
· Ο Άιχμαν στην Ιερουσαλήμ. Μια έκθεση για την κοινοτοπία του κακού (εκδ. Νησίδες, 2009)
· Υπόσχεση πολιτικής (εκδ. Κέδρος, 2009)
· Η κρίση της κουλτούρας και άλλα κείμενα (εκδ. Στάσει Εκπίπτοντες, 2012)
· Ελευθερία, αλήθεια και πολιτική (εκδ. Στάσει Εκπίπτοντες, 2012)
ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ
ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Μάθε απο το παρελθόν σου, αγάπησε τον εαυτό σου, ζήσε τη ζωή που σου αξίζει
Γράφοντας για αυτά που έχουν σημασία, με τον πιο συναρπαστικό τρόπο
Μιλήσαμε με αφορμή το νέο της βιβλίο «Η φωνή στα χέρια της» που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ίκαρος
Βιβλία για ένα μακρύ, καυτό και διαβαστερό καλοκαίρι!
Τι τη συγκινεί, τι τη θυμώνει, τι νοσταλγεί στην καθημερινή της ζωή και τι της λείπει από το παρελθόν; Μιλήσαμε μαζί της με αφορμή το πρώτο της βιβλίο με ποιήματα
Πώς η επιμονή, η αφοσίωση στη δημιουργική σου φωνή και μια σειρά από ευφάνταστα σωματικά τελετουργικά μπορούν να δώσουν φτερά στην καλλιτεχνική δημιουργία
Διαβάστε δύο ποιήματα από τη νέα συλλογή που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη
Η ψυχαναλύτρια Galit Atlas φωτίζει τη σκοτεινή επικράτεια του ασυνείδητου, αυτή που μας στοιχειώνει εν αγνοία μας
Τα λημέρια των συγγραφέων - πεζογράφων, ποιητών, δοκιμιογράφων. Γιατί γράφουν εκεί που γράφουν; Τι φετίχ έχουν; Πώς εμπνέονται σ’ αυτόν τον χώρο;
Tι μας ενδιαφέρει η πεισιθάνατη αναζήτηση ενός μετανάστη Ιρανού που μέσα σε όλα τα άλλα είναι και ορφανός από μητέρα, ενώ ο πατέρας του δουλεύει σε εκτροφείο ορνίθων;
Μια συζήτηση για το βιβλίο της «Πρόσωπα του μύθου, του θρύλου, της μουσικής» και το πώς οι μύθοι και οι θρύλοι εικονογραφούν ένα είδος πρωτόγονης ψυχολογίας
«Η ζωή με το δικό σου φως» του Abdellah Taïa είναι μια γοητευτική καταβύθιση σ’ έναν κόσμο άγνωστο, σκληρό και ανθρώπινο, όπου οι κατηγοριοποιήσεις και οι κανόνες της Δύσης δεν χωρούν
Μια συζήτηση με τους συγγραφείς για τον ρόλο του επιχειρείν στη δημοκρατία
Ο υδράργυρος ανεβαίνει και τα συναισθήματα στις σελίδες κορυφώνονται
Τα βιβλία που θα προσθέσουμε στις καλοκαιρινές μας αναγνώσεις
Σπουδή εφηβικής αφύπνισης, παραμένει ένα από τα πιο αγαπημένα βιβλία του 20ού αιώνα
«Το τρίτο στεφάνι», οι περιπέτειες του λογοτέχνη με τον νόμο στην Αυστραλία και η οριστική επιστροφή του στην Ελλάδα καταγράφονται στο βιβλίο «Το Τέρας και ο Κολοσσός»
Βιβλία για ένα μακρύ, καυτό και διαβαστερό καλοκαίρι!
Βιβλία για ένα μακρύ, καυτό και διαβαστερό καλοκαίρι!
Έχετε δει 20 από 200 άρθρα.