Κάτια Λεμπέση: «Θεωρώ σημαντικό να ακουστεί η φωνή της οικολογίας»

Βάρναλης, Ιωάννου, Τσίρκας, Ρίτσος, Αλεξάνδρου, Αξιώτη, Χειμωνάς, Θέμελης. 50 και πλέον χρόνια μετά την ίδρυσή του, πιστεύετε ότι ο Κέδρος παραμένει το «σπίτι» της ελληνικής λογοτεχνίας;
Σαφέστατα, κι αυτό φαίνεται από πολλά πράγματα. Από τους συγγραφείς που εκδίδουμε, αλλά και από το γεγονός ότι ο Κέδρος έχει πολλές συμμετοχές και βραβεύσεις σε όλα τα λογοτεχνικά βραβεία – τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας, της Ακαδημίας Αθηνών, του περιοδικού «Διαβάζω» κ.λπ. Αυτό δεν σημαίνει ότι τα βραβεία είναι απαραίτητη συνθήκη για την αξία ενός εκδοτικού οίκου, αλλά όπως και να ’χει είναι ενδεικτικά.

Πόσο εύκολο είναι για έναν εκδοτικό οίκο να κρατά μια ισορροπία ανάμεσα στην καλή λογοτεχνία και στα «ευπώλητα»;
Χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι ένα ευπώλητο δεν μπορεί να είναι και καλό… Ακριβώς. Δεν σημαίνει ότι τα ευπώλητα δεν μπορούν να είναι καλά. Εξαρτάται από τις επιλογές του καθενός. Εμείς έχουμε βγάλει κατά καιρούς εξαιρετικά βιβλία που γνώρισαν μεγάλη επιτυχία, όπως την «Αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα» της Ζέη, τα «Βαμμένα κόκκινα μαλλιά» του Μουρσελά ή ακόμη τα βιβλία του Θέμελη, της Δούκα, του Κουμανταρέα και άλλα πολλά.

Πιστεύετε ότι εκδίδονται στην Ελλάδα περισσότερα βιβλία από όσα μπορεί να σηκώσει η αγορά;
Ναι, το πιστεύω. Νομίζω ότι το γεγονός αυτό συνδέεται άμεσα με τον καταναλωτισμό, που είναι και μία από τις κύριες αιτίες της οικονομικής κρίσης που βιώνουμε. Νομίζω ότι εκδίδονται, όπως επίσης και ότι γράφονται, βιβλία με μεγάλη ευκολία. Για να σας αναφέρω ένα παράδειγμα, ο Ανδρέας ο Φραγκιάς κρατούσε επί χρόνια στα συρτάρια του γραπτά του μέχρι να εκδοθούν και πολλά δεν τα εξέδωσε ποτέ. Παλαιότερα οι συγγραφείς ήταν πιο απαιτητικοί με τους εαυτούς τους.

Παρά τις όποιες αντικειμενικές δυσκολίες της εποχής, το βιβλίο δείχνει να διατηρεί τη δυναμική του. Για παράδειγμα, αντιστέκεται εκεί όπου το cd δείχνει να πνέει τα λοίσθια. Έχει να κάνει μόνο με το ότι δεν είναι πρακτικό το downloading των βιβλίων ή συντρέχουν κι άλλοι λόγοι;
Μπορείτε να διαβάσετε ένα βιβλίο στον υπολογιστή σας; Εγώ όχι. Στον υπολογιστή θα αναζητήσω πληροφορίες, θα κοιτάξω μια εγκυκλοπαίδεια, αλλά αν θελήσω να διαβάσω λογοτεχνία ή ένα δοκίμιο θα πάρω το βιβλίο στα χέρια και θα κάτσω στην πολυθρόνα. Αυτό είναι που διασώζει το βιβλίο.

Ο Κέδρος ιδρύθηκε το 1954. Εσείς βρίσκεστε μαζί με τον Ευάγγελο Παπαθανασόπουλο στο τιμόνι του από το 1985. Τι έχετε κρατήσει περισσότερο από τη συνεργασία σας με τη Νανά και τον Νίκο Καλλιανέση, τους ιστορικούς εκδότες του Κέδρου;
Ο Νίκος ο Καλλιανέσης έφυγε πολύ νωρίς και ουσιαστικά ασχολήθηκε με τον Κέδρο μόνο στα πρώτα του βήματα. Εγώ γνώρισα καλά τη Νανά, όταν αρχίσαμε να συνεργαζόμαστε με τον Κέδρο. Η ψυχή όμως του Κέδρου, απ’ όταν αρρώστησε η Νανά, ήταν ο Λάμπης ο Ράππας. Όταν ο Κέδρος πέρασε σε μας, ο Λάμπης αποδείχθηκε πολύτιμος συνεργάτης και μεγάλος δάσκαλος σε ό,τι αφορά το εκδοτικό γίγνεσθαι. Από τη Νανά μού έχει μείνει κυρίως το γεγονός ότι ήταν φίλη με τους συγγραφείς που εξέδιδε (τον Ρίτσο, τον Τσίρκα, τον Βάρναλη) και άκουγε τη γνώμη τους. Το ίδιο έχω κάνει κι εγώ όλα αυτά τα χρόνια.

Σπουδάσατε στο Goddard College, ένα θεωρούμενο ως προοδευτικό κολέγιο της κατεξοχήν φιλελεύθερης πολιτείας των ΗΠΑ (Βερμόντ). Πόσο σας επηρέασε αυτή η εμπειρία;
Πάρα πολύ. Ήταν μια εποχή ζυμώσεων και το Goddard College ήταν ένα προοδευτικό εκπαιδευτικό ίδρυμα, που είχε ιδιαιτέρως ηγετικό ρόλο στο χώρο της οικολογίας. Ήμουν τυχερή που άκουσα τον Μέρι Μπούκσιν να δίνει διαλέξεις, έναν από τους σημαντικότερους διανοητές σ’ αυτόν το χώρο. Με την ευκαιρία, να πω ότι ο Μιχάλης ο Τρεμόπουλος, που θα ηγείται του ψηφοδελτίου των Οικολόγων-Πράσινων στις ευρωεκλογές, είχε κάνει το μεταπτυχιακό του στο ίδιο κολέγιο και είχε μάλιστα καθηγητή ένα συμφοιτητή μου…

Στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές αποδεχτήκατε την πρόταση να συμμετέχετε στο ψηφοδέλτιο επικρατείας των Οικολόγων-Πράσινων. Θεωρείτε πιθανό να υπάρχουν έξι κόμματα στην επόμενη Βουλή;
Ναι, το θεωρώ πολύ πιθανό. Τα τελευταία χρόνια δραστηριοποιούμαι ενεργά στους Οικολόγους-Πράσινους και είμαι μέλος του Πανελλήνιου Συμβουλίου και της Εκτελεστικής Γραμματείας. Θεωρώ πιθανό όσο και σημαντικό να σπάσει η μονοκρατορία του δικομματισμού, που ευθύνεται για την πολιτική κατάντια της τελευταίας 10ετίας. Το θέμα της μόλυνσης του περιβάλλοντος είναι αναμφισβήτητα μία από τις σημαντικότερες προκλήσεις της εποχής μας και γι’ αυτό θεωρώ σημαντικό να ακουστεί δυνατά η φωνή της οικολογίας. Είναι ευχάριστο, πάντως, που τελευταία και τα υπόλοιπα κόμματα έχουν προσθέσει την οικολογία στην πολιτική τους ατζέντα, π.χ. η «πράσινη πολιτική» του ΠΑΣΟΚ. Όμως δεν μπορώ να τους εμπιστευτώ. Το κάνουν κάπως ευκαιριακά και τα λόγια που λένε είναι μισερά, όπως και οι προτάσεις τους. Δεν μας λένε, για παράδειγμα, ποιος ευθύνεται για την τσιμεντοποίηση της Ελλάδας. Ή τι σκοπεύουν να κάνουν με το ζήτημα της εκτροπής του Αχελώου, που αν γίνει θα προκαλέσει μεγάλη οικολογική καταστροφή και θα έχει σημαντικές κοινωνικές συνέπειες.

Στο Συνέδριο του Ευρωπαϊκού Πράσινου Κόμματος στις Βρυξέλλες (27-29 Μαρτίου) συμμετείχατε ως εκπρόσωπος του ελληνικού πράσινου κόμματος, των Οικολόγων-Πράσινων. Πώς ήταν η εμπειρία;
Για μένα, μια φανατική Ευρωπαία, ήταν μια πολύ ξεχωριστή εμπειρία. Το ξέρετε ότι οι Οικολόγοι-Πράσινοι είναι από τα ιδρυτικά μέλη του Ευρωπαϊκού Πράσινου Κόμματος. Αισθάνθηκα πολύ περήφανη που συμμετείχα μαζί με τα 36 ευρωπαϊκά πράσινα κόμματα και αντιπρόσωπους από όλες τις ηπείρους. Υιοθετήσαμε το Μανιφέστο για το «Πράσινο New Deal», που μιλάει για 5.000.000 θέσεις πράσινης εργασίας. Η κρίση δεν είναι μόνο οικονομική, αλλά και κοινωνική και περιβαλλοντική. Μόνο μέσα από μια «πράσινη» πολιτική θα μπορέσουμε να την ξεπεράσουμε. Το Συνέδριο επισφράγισε την κοινή πορεία των ευρωπαίων Πράσινων, εγκαινιάζοντας την κοινή καμπάνια για τις ευρωεκλογές. Όπως και το 2004, οι ευρωπαίοι Πράσινοι είμαστε η μόνη πολιτική ομάδα της Ευρωβουλής που έχουμε κοινή εκλογική καμπάνια. Κι αυτό γιατί έχουμε κοινές και συνεπείς αναλύσεις και προτάσεις, πιστεύουμε ότι τα προβλήματα και οι απαντήσεις τους ξεφεύγουν από τα εθνικά όρια και βέβαια πιστεύουμε βαθιά στην Ενωμένη Ευρώπη. Ήμασταν πράγματι μια χαρούμενη, αισιόδοξη ευρωπαϊκή οικογένεια. Για την ερχόμενη κρίσιμη 5ετία 2009-2014 είναι σημαντικό η ομάδα των Πράσινων ευρωβουλευτών να ενισχυθεί κι ελπίζουμε να ’μαστε κι εμείς από τις χώρες που θα προσθέσουν καινούργιους βουλευτές.

Φαντάζομαι ότι σας ενοχλεί η έλλειψη πράσινου στην Αθήνα. Τι άλλο σας ενοχλεί, αλλά και τι σας ευχαριστεί γύρω μας;
Φυσικά και με ενοχλεί η έλλειψη πράσινου στην πόλη μας και το γεγονός ότι ολοένα και λιγοστεύει, ότι διαπράττονται απαράδεκτα εγκλήματα σε βάρος του περιβάλλοντος, όπως αυτό πριν από λίγο καιρό στην οδό Κύπρου. Με ενοχλεί η έλλειψη αισθητικής, ότι χρόνο με το χρόνο το περιβάλλον γύρω μας βιάζεται ανεπανόρθωτα. Από την άλλη, με ευχαριστεί να κάνω μια βόλτα στην ύπαιθρο ή κοντά στη θάλασσα, να ακούω τα πουλιά και τους φυσικούς ήχους, να μυρίζω τα δέντρα και τα λουλούδια. Είναι κάτι πολύ τονωτικό.