Απόψε έχουμε διάβασμα, ο συγγραφέας του «Trainspotting» επιστρέφει με την απολαυστική «Τέχνη της λεπίδας»

Διάλεξε ζωή. Διάλεξε δουλειά. Διάλεξε το καινούργιο έργο του συγγραφέα του «Trainspotting» από το ράφι του βιβλιοπωλείου. Η «Τέχνη της λεπίδας» του Irvine Welsh δεν στομώνει από την υπερβολική χρήση. Στο νέο του μυθιστόρημα, ο σκοτσέζικος αυλόγυρος των απόβλητων δοκιμάζει καινούργιες ενσαρκώσεις και τοποθετεί απροσδόκητα στο κεντρικό κάδρο τον κρετίνο Μπέγκμπι. Φρόντισε να μην το χάσεις. Η αγριότητα του περιθωρίου δεν έχει πει την τελευταία της λέξη.

Περίπου 25 χρόνια μετά το σεισμικό ντεμπούτο του, ο Welsh δεν παύει να ταξιδεύει στον βυθό του χάους. Ο Σάιμον –το Αρρωστάκι– Γουίλιαμσον είχε τη δική του στιγμή στο «Πορνό», ο απρόθυμος ηγέτης της παρέας Ρέντον έγραψε καθηλωτικά κεφάλαια  στο «Skagboys», και μολονότι η βεβαιότητα της ολέθριας κατάληξης είναι κάθε φορά εκεί, ο συγγραφέας επιστρέφει στους ήρωές του, στις απεγνωσμένες τους προσπάθειες για συμφιλίωση με τα φαντάσματα του παρελθόντος, στον άδειο ορίζοντα των προοπτικών τους, στην υπαρξιακή ιχνηλασία των βιογραφιών τους, στις αβάσταχτες παραιτήσεις και τους αμελητέους θριάμβους τους. Επιστρέφει κοντά τους, γιατί ίσως είναι ο τρόπος να βουτάει στον εαυτό του. Ίσως και να μη γνωρίζει άλλο κόσμο, ίσως να τους αγαπά σαν μια παλιά φωτογραφία που έχει πολλά να δείξει και στους αναγνώστες.

Στην «Τέχνη της λεπίδας», αναποδογυρίζει το αφήγημα: Τι κι αν ο Μπέγκμπι ήταν ο πιο αυτοπειθαρχημένος τύπος στο δωμάτιο; Τον συναντάμε ως Τζιμ Φράνσις, επιτυχημένο καλλιτέχνη με σπίτι στη Σάντα Μπάρμπαρα και τζιπ Grand Cherokee, εύρωστο, νουνεχή, παντρεμένο με μια γυναίκα το λιγότερο είκοσι χρόνια μικρότερή του και στοργικό πατέρα δύο κοριτσιών τα οποία απέκτησε με τη γοητευτική πρώην θεραπεύτριά του στη φυλακή. Η γλυπτική είναι ένα ζεστό λεπίδι στα χέρια του πρώην τραμπούκου από το Λιθ, που ειδικεύεται σε προτομές ηθοποιών του Χόλιγουντ και ποπ σταρ σε ακραίες δημιουργικές μετατροπές. Χαρακωμένα πρόσωπα, όγκοι στο κεφάλοι, βάναυσα βγαλμένα μάτια, όλα σκαλισμένα με μια ποικιλία από μαχαίρια, ενώ η παροιμιώδης οργή του είναι πλέον ελεγχόμενη και τροφοδοτείται από τις βαριές κιθάρες και τα ωμά φωνητικά που μελοποιούν τη δουλειά του στο ατελιέ, ο ήχος καθοδηγεί τα σχήματα στον πηλό, «είναι λες και το συγκρότημα σμιλεύει την προτομή χρησιμοποιώντας τον Φράνσις ως μέσο». Η μόνη στιγμή που αναδύεται το γνώριμο πρόσωπο, με τις οικείες ιλαρές εμμονές του, είναι μέσα από την προτροπή προς τον ατζέντη του «να καλέσεις στα εγκαίνια τον Ροντ Στιούαρτ».

Ο παλιός καμικάζι της βίας ανασαλεύει όταν η νέα οικογένειά του απειλείται, ενώ το τηλεφώνημα μέσω του οποίου πληροφορείται πως ο γιος του βρέθηκε αιμόφυρτος σε ένα διαμέρισμα φορτωμένο με ηρωίνη και σκληρές ουσίες φέροντας πολλαπλά τραύματα από μαχαίρι, τον υποχρεώνει να επιστρέψει στην Βρετανία. Εκεί ξυπνά μουδιασμένα ο χαρακτήρας που τόσο καλά γνωρίσαμε, ένας φυλακόβιος Σκοτσέζος που χρόνια πριν λεγόταν Φράνσις Τζέιμς Μπέγκμπι. Και όταν φτάνει στο Εδιμβούργο για την κηδεία του γιου του, είναι ξανά ο Φράνκο. Οι πρώτες συναντήσεις, η νοσταλγική τουρνέ στο κατακάθι. Ζουμερός Τέρι, Τζουν, Μαρκ Ρέντον, με τα εμβόλιμα κεφάλαια και τα φλάσμπακ να ρίχνουν φως στην ακραία προσωπικότητά του, στη δυσλεξία, την τραυματική παιδική ηλικία που δεν μπορούσε να εκδηλώσει τα παθήματά της, τη συναναστροφή με τους λιμενεργάτες του Λιθ, την παραισθησιακή ηδονή της βίας και τη μεθυστική εξουσία της δύναμης πάνω στον άλλο, την προδιαγεγραμμένη σταδιοδρομία της φτωχολογιάς του σκοτσέζικου λευκού γκέτο των eighties. Μια πάστα ανθρώπων που θύμωναν με τον κόσμο για να συντριβούν αμέσως μην έχοντας καμία αντίσταση να προβάλουν στους βουτηγμένους στην ηρωίνη και το αλκοόλ δρόμους.

Ο εσωτερικός μονόλογος του Μπέγκμπι είναι ο μονόλογος του Welsh, είναι μια ακλόνητη κοσμοθεώρηση της εργατικής τάξης που δεν διστάζει να επαναλαμβάνει: «Παρ’ όλους τους αναιμικούς και περιορισμένης κλίμακας ισχυρισμούς μας για το αντίθετο, η αλήθεια είναι πως έχουμε απομακρυνθεί από τη δημοκρατία, την οικουμενικότητα και την ισότητα ενώπιον του νόμου κι έχουμε υιοθετήσει de facto μια αυστηρά ιεραρχική και ελιτίστικη άποψη για τον κόσμο. Όσοι βρίσκονται στη βάση της πυραμίδας δεν υπολογίζονται, αρκεί να απειλούν μόνο ο ένας τον άλλον και να μένουν μακριά τόσο απ’ αυτούς που βρίσκονται στην κορυφή της όσο και από τους παράγοντες που συντηρούν την εισροή κεφαλαίων». Σε μια τέτοια κοινωνική άβυσσο, τύποι σαν τον Μπέγκμπι δεν είναι παρά «χαμένες υποθέσεις από καιρό που θα συνεχίζουν να σπέρνουν γύρω τους το χάος αν ζούσαν. Γιατί ν’ ασχοληθείς με τέτοια άτομα όταν μπορείς απλώς να τους αφήσεις να εφαρμόσουν τις μεθόδους τους και να εξουδετερώσουν ο ένας τον άλλον;». Η «Τέχνη της λεπίδας» έχει τις απαντήσεις.

Irvine Welsh, «Η τέχνη της λεπίδας», σελίδες 288, εκδόσεις Οξύ, μετάφραση Θάνος Καραγιαννόπουλος

Μπορείτε να βρείτε το βιβλίο στο site του Ιανού