Amy – Η κόρη μου

Είμαι φανατικός της σειράς «Voices & Echoes» των εκδόσεων Ροπή. Από το «Περνώντας από τοίχους» της Μαρίνα Αμπράμοβιτς και το «Porcelain» του Moby ως την «Ξάγρυπνη πόλη» του Μπίλι Χέις και το «Εν κινήσει: μια ζωή» του νευροφυσιολόγου Όλιβερ Σάικς, ο Πάνος Χαρίτος και ο θεσσαλονικιώτικος εκδοτικός του οίκος, στο συγκεκριμένο side project, επικεντρώνουν σε αυτο- και βιογραφίες ανθρώπων που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο αποτελούν κεφάλαια για την παγκόσμια κουλτούρα. Φωτίζουν και νοηματοδοτούν το έργο τους, από λεπτομέρειες κλειδαρότρυπας μέχρι αποκωδικοποιημένα hints της σκέψης τους. Ειδικά οι φανς βρίσκουν πολλαπλά κλειδιά ανάγνωσης μα και συνάψεις-λεπτομέρειες που βοηθούν στην καλύτερη κατανόηση του «υποκειμένου»: τέχνη, επιστήμη, μουσική... and if my daddy thinks I'm fine, he's tried to make me go rehab, but I won't go, no, no, no. Ναι, είναι οι στίχοι από το «Rehab» της Amy Winehouse, μιας και «Η κόρη μου» έχει την υπογραφή του πατέρα της, Mitch Winwhouse, και είναι η πιο πρόσφατη κυκλοφορία της Ροπής, μέρες που είναι.

Τον Ιούλιο του 2011 η λευκή Βρετανίδα που τραγουδούσε σαν την έγχρωμη θεότητα-ίνδαλμά της, έφυγε για να συναντήσει την Billie Holiday στον ουρανό. Κι είναι μια πολύ καλή ευκαιρία αυτό το βιβλίο, δια των αναμνήσεων του πατρός της, να φωτιστούν πλευρές του αυτοκαταστροφικού της δράματος, άμεσα όμως συνυφασμένες με τη μεγάλη της τέχνη. Ναι, ο αυτοβιογραφικός τρόπος με τον οποίο έγραφε στίχους μα και συνέθετε η Winehouse, ήταν ο ορισμός του «πρώτα ζούμε και μετά γράφουμε». Αν και στην περίπτωσή της το σωστό θα ήταν «πρώτα μας κάνουν χίλια κομμάτια και μετά γράφουμε το τραγούδι». Ζωή με το «κομμάτι» δηλαδή, μιας και το τραγικό της ερμηνείας της, το ραγισμένο των λέξεων, του σώματος και της ψυχής της, ήταν τελικά το σουξέ που τραγουδούσαμε οι φαν της.

Δεν διαθέτει καμιά λογοτεχνική χάρη το γράψιμο του Mitch Winehouse. Ο άνθρωπος ακόμα και τις μέρες που διαχειριζόταν το «κεφάλαιο» Amy, είτε σαν κοστολογημένη αξία σε εκατομμύρια λόγω των κερδών της, είτε σαν ανίκανη πατρική φιγούρα να σταματήσει την κόρη του να σβήνει από το αλκοόλ και την πρέζα, δεν έπαψε ποτέ να οδηγεί το ταξί του. Να οδηγεί για το μεροκάματο. Τον πιστεύουμε; Μήπως αυτό θέλει να θυμόμαστε γι' αυτόν ως απάντηση σε όσους τον κατηγορούσαν πως κυριολεκτικά απομυζούσε τα πάντα από την κόρη του; Γιατί, το λέει άλλωστε ο Μιτς, ήταν ο βασικός διαχειριστής της κάθε λίρας που κέρδιζε η Winehouse από την αρχή της καριέρας της. Αναλόγως με το πώς θέλεις να διαβάσεις την ιστορία, επομένως.

Γιατί ο Winehouse από την πρώτη έως και την τελευταία σελίδα του βιβλίου, φροντίζει συνεχώς να υπογραμμίζει και να υπενθυμίζει πόσο στοργικός, άδολος και τυραννισμένος ήταν, ενώ η Amy κατρακυλούσε ολοένα και περισσότερο στον εθισμό και τις καταχρήσεις. Σε σημείο παρεξηγήσεως θα έλεγα: προχωρούσα τις σελίδες και στιγμές νόμιζα πως δεν έγραψε το βιβλίο για να διηγηθεί το μεγαλείο της κόρης του, έστω και στις πιο κακές στιγμές της, μα για να απολογηθεί ή να απαλλαγεί καλύτερα από τις κατηγορίες που του προσάπτουν.

Τι έχουμε εδώ, το λοιπόν, όπως θα αναρωτηθούν οι φανατικοί της μουσικής και της Amy, επομένως; Μην ανησυχείτε. Πολλά θα μάθετε από τον Mitch, που όσον αφορά το καλλιτεχνικό μεγαλείο της Amy, θα σας χαρίσουν οι σελίδες της «Κόρης». Πληροφορίες που θα σας «ξεδιψάσουν». Καθόλου τυχαίο το ρήμα, βλέπεις η Amy «ξεδιψούσε» συνεχώς, το αλκοόλ ήταν το καλύτερό της φιλαράκι.

Κι ας ρίξω ένα δόλωμα-spoiler, μιας και από μουσικής πλευράς το βιβλίο αποζημιώνει: η γιαγιά της Amy, Σίνθια, έβγαινε με τον μέγα τζαζίστα Ρόνι Σκοτ. Κι ένα βράδυ που ο Ρόνι έπαιζε με την ορχήστρα του Γκλεν Μίλερ, ο «Αμερικανός» την φλέρταρε σκληρά. Αλλά η Σίνθια βράχος. Η Σίνθια άλλωστε είναι και αυτή που μύησε την Amy στη Χόλιντεϊ και τη Σάρα Βον. Μιλάμε δηλαδή για οικογενειακό περιβάλλον που εκ προγονικού DNA κυριολεκτικά «φλέρταρε» με τη μεγάλη μουσική.

Ας μου επιτρέψει η Ροπή κι ένα δεύτερο σποϊλεράκι: σχεδόν ξεκαρδιστικά ο Mitch περιγράφει τη σκηνή όπου, χρόνια μετά, έπιασε την Amy που προσπαθούσε να αποτοξινωθεί στο σπίτι με τον Πιτ Ντόχερτι των Libertines. Το Τσάμπιονς λινγκ δηλαδή της εγγλέζικης παραβατικότητας (τα δυο τους), αντάλλασσαν δήθεν ακόρντα, όπως απάντησε ο Πιτ στον Mitch, όταν ρώτησε τι κάνουν! Μόνο που αυτό δεν έμοιαζε για σωστή απάντηση κι ο πατέρας κυριολεκτικά φόρεσε στον Ντόχερτι κολάρο την ακουστική κιθάρα.

Το αντάμωμα με την Άνι Λένοξ που σαπορτάρισε νωρίς νωρίς την Amy από τον καιρό που τραγουδούσε στις παμπ, η ιδιαίτερη σχέση της στο καλλιτεχνικό κομμάτι με τον μέγα παραγωγό και ντιτζέι Μαρκ Ρόνσον, η γνωριμία με το ίνδαλμα Τόνι Μπένετ, το ψάξιμο για σπάνια 45άρια στο Κάμντεν αλλά και το «σήκωμα» του λουκ της με μαλλιά «σφηκοφωλιά» από τις Ronnettes και τις Shirelles, είναι αποσπάσματα του βιβλίου που θα αποζημιώσουν τους μουσικά επικεντρωμένους αναγνώστες.

Σχετικά όμως με το «μαρτύριό» της, εδώ είναι που έγκειται και η ψυχή της ιστορίας κι εδώ είναι που ο Mitch περιγράφει με τον πιο οδυνηρό τρόπο την κατάρα της κόρης του. Ήταν μόνη άρα και εξ ορισμού έρμαιο στον κάθε αλήτη που θα της πουλούσε «στοργή»: η σχέση της με τον αρχιπρεζάκουλα Μπλέικ, μετέπειτα σύζυγό της και αιτία να μεταμορφωθεί η Amy σε εξίσου τελειωμένη πρεζού που αδυνατούσε να σκεφτεί οτιδήποτε πέραν του «φταιξίματος», περιγράφεται ως χρονικό εφιάλτη. Ο κίτρινος βρετανικός Τύπος, οι κλινικές αποτοξίνωσης, ο Έλληνας κλινικός ψυχίατρος και γιατρός της Πιερίδης, που όσο και να τη συμβούλευε και να την κούραρε ήταν αδύνατον να τη επαναφέρει, καταγράφονται εξονυχιστικά. Ο Mitch Winehouse καταγράφει την προσπάθεια απεξάρτησης με πλήρες και λεπτομερειακό φάκελο. Στο ενδιάμεσο έχει να θυμάται ένα κοριτσάκι που μικρό του άρεσε να εξαφανίζεται ή να κρύβεται μέσα στα πολυκαταστήματα. Ή να χτυπάει απανωτά τατουάζ και να σχεδιάζει φιγούρες ή καρδούλες, διακοσμώντας η ίδια τα πρώτα της εξώφυλλα στα ντέμο.

Σκληρή ιστορία. Με άσχημο τέλος, πικρό σαν τους στίχους του Back to Black. Έκλεισα το βιβλίο πραγματικά στεναχωρημένος - βλέπεις είμαι από αυτούς που τη θεωρώ ίδιας κλίμακας και έντασης αρτίστα με την Τζόπλιν, πέρα από την Μπίλι. Μπορεί και ομοειδείς περιπτώσεις: τρία πουλάκια που έψαχναν ένα κλαδάκι να τιτιβίζουν το τραγούδι τους και μακάρι κανένας κυνηγός να μην έβρισκε το δρόμο για το δάσος ή να τα κυαλάρει στο δένδρο. Όμως φευ, ήταν ανίσχυρες, ανίδεες και περικυκλωμένες. Κι αυτό το χρονικό της περικύκλωσης από τον κόσμο και της καθόδου ως το τελικό fade out είναι που γράφει ο Mitch Winehouse. Έστω και με τον «αμφισβητούμενο» τρόπο του. Δεν παύει όμως να είναι ένας πατέρας που έθαψε το παιδί του, οπότε κάθε στραβοπατηματάκι στην διήγηση της ιστορίας ας του συγχωρεθεί.