Το κόλλημα με τη «Συλλογή των 49 στο σφυρί» του Thomas Pynchon

Ένα κομψοτέχνημα άγριας ευφυΐας που θα διαβαστεί πολύ, αν ζούμε σε έναν έστω και λίγο δίκαιο κόσμο. Η «Συλλογή των 49 στο σφυρί» είναι ένα γραμμάτιο που περίμενε να ξεπληρωθεί. Μεταφρασμένη για πρώτη φορά το 1986 και εξαντλημένη εδώ και πάρα πολλά χρόνια, επανέρχεται στη σειρά Aldina των εκδόσεων Gutenberg, στην αυθεντική μετάφραση του Δημήτρη Δημηρούλη, του οποίου τα εισαγωγικά κείμενα συνιστούν πολύτιμο δώρο για το τι σημαίνει Πίντσον, λογοτεχνία, ένας κόσμος που βιώνεται στην καλύτερη δυνατή εκδοχή του όταν ξημερώνει με την υπόσχεση ενός σπουδαίου βιβλίου στα χέρια: «Όσοι αναγνώστες προτιμούν να διαβάζουν κείμενα στα οποία δε συμβαίνει τίποτα θα το βάλουν έντρομοι στα πόδια. Γι’ αυτούς η λογοτεχνία αντικαθιστά τον πασατέμπο. Όσοι όμως αναζητούν την απόλαυση σε κείμενα που απαιτούν συμμετοχή της φαντασίας και της σκέψης θα βυθιστούν στον γλυκό τρόμο που προκαλεί ο μυθιστορηματικός λαβύρινθος του Πίντσον. Γι’ αυτούς η λογοτεχνία δίνει την υπόσχεση ότι κάτι θα συμβεί και στους ίδιους». Για όλους όσους αντιλαμβάνονται τα πράγματα με τον ίδιο τρόπο, «Η συλλογή των 49 στο σφυρί» προστίθεται στην ηδονική νιρβάνα των ανεκτίμητων αναγνωσμάτων.

Γνωρίζουμε όλοι τον Thomas Pynchon σαν μια μοναδική περίπτωση συγγραφέα. Έχει δημοσιεύσει μόλις εννέα έργα σε πενήντα και πλέον χρόνια, αλλά η δημοτικότητά του δεν υποχωρεί, όπως επίσης ούτε η σεισμική του επίδραση στα παγκόσμια γράμματα. Οι αφιερωματικές σελίδες για λογαριασμό του στο web είναι αμέτρητες, ο όγκος των μελετών, διατριβών και ερμηνειών γύρω από το έργο του προκαλεί παραζάλη. Δεν τον βλέπει ποτέ κανείς, η καλύτερη πιθανότητα για να ακούσεις τη φωνή του είναι να ανατρέξεις σε επεισόδια των Simpsons, απέχει εμμονικά από τη δημόσια σφαίρα, ενώ είναι δείγμα του μεγαλείου του ότι δεν έχει απλούς θαυμαστές. Τον μισείς ή τον λατρεύεις. Γίνεσαι ζηλωτής ή πολέμιος.

Ο Pynchon δοξολογείται καθολικά, και σαν όλες τις δοξολογίες για τα ιερά τέρατα, συχνά στερούν τη διαβολεμένη απόλαυση της τριβής με το ίδιο το έργο. Εδώ πλασάρεται ιδανικά «Η συλλογή των 49 στο σφυρί», ως ένα αφηγηματικά γραμμικό, διαρθρωτικά ορθόδοξο, καλό ξεκίνημα για τους αμύητους στην ξέσαλη πρόζα του. Γραμμένο το 1965, είναι με διαφορά το συντομότερο μυθιστόρημά του, και μολονότι ο ίδιος δεν ήταν ο πιο αφοσιωμένος θαυμαστής του και ενώ οπωσδήποτε τα πιο πλούσια κοιτάσματα της φλέβας του βρίσκονται στα ογκώδη έργα σαν το «V» και το «Ουράνιο τόξο της βαρύτητας», εκείνα που όσο περισσότερο κρυπτογραφούν τα νοήματά τους, τόσο περισσότερο σε κάνουν να θέλεις να τα προσπελάσεις, χαρίζει μια υπέροχη γνωριμία με τις ψυχεδελικές συμφωνίες που τρέχουν ανέμελες σκόρπιες στο πιντσονικό στερέωμα. Όντας ανάμεσα στα πιο ορθόδοξα βιβλία του μαζί με τα «Βάινλαντ» και «Έμφυτο Ελάττωμα» και αντλώντας επιρροές από τη δουλειά των Γκράχαμ Γκριν, Τζον ΛεΚαρέ, Τζον Μπιούκαν, μαζί με μια διακριτή δόση Κέρουακ, το μυθιστόρημα δανείζεται από την αστυνομική φόρμα για να εξιχνιάσει έναν αλλιώτικο γρίφο: Εκείνο των περιπλανώμενων στο άγνωστο, των κυνηγών μιας αδιευκρίνιστης απάντησης στο κεντρικό μυστήριο της ύπαρξης. Στο κυνήγι μιας τέτοιας αλήθειας, αφήνεις όσα ήξερες στο κατώφλι του νου σου και μπαίνεις.

Το μυθιστόρημα τοποθετείται ανάμεσα στο Μπέρκλεϊ και το Λος Άντζελες, ενώ τα τεκταινόμενα, οικουμενικά ή προσωπικά, φιλτράρονται μέσα από ένα πρόσωπο, την Οιδίπα Μάας. Η ταιριαστά βαφτισμένη Οιδίπα συστήνεται σαν μια τυπική νοικοκυρά του Κίνερετ-αμόνγκ-δε-πάινς, ώσπου ορίζεται εκτελέστρια της διαθήκης του καλιφορνέζου μεγιστάνα και πρώην εραστή της, Πιρς Ινβεράριτι. Μαζί με την κληρονομιά καλείται να διαχειριστή και μια σειρά γραμματοσήμων η οποία τη στέλνει γραμμή σε ένα απόκρυφο δίκτυο του οποίου οι ρίζες ανιχνεύονται στον πριγκιπικό γερμανικό οίκο που είχε στα χέρια του το ταχυδρομικό δίκτυο της Ευρώπης από το 1300 μέχρι το 1887 και κάποιο είδος δικτύου αγγελιοφόρων στο σήμερα, το οποίο γνέφει μέσα από τις παρυφές του ακατανόητου και ενσαρκώνεται μέσα από τους περιθωριακούς της υποκουλτούρας που διαχρονικά αποθεώνονται στο έργο του Πίντσον.

Το σύμβολο ΣΚΑΤ – μια σάλπιγγα με έναν μόνο κρίκο και σουρντίνα να προεξέχει από το χωνί, με το οποίο η Οιδίπα διασταυρώνεται για πρώτη φορά στις γυναικείες τουαλέτες του «Δε Σκόουπ», εξελίσσεται σε ένα σύμβολο που δεν παύει να επανέρχεται σε δαχτυλίδια, σκίτσα, βιβλία και θεατρικά έργα, το οποίο υποδηλώνει στην πρωταγωνίστρια πως «ό,τι και αν είναι, προφανώς δρουν ακόμη», περνώντας στον πυρήνα της αναζήτησης του δικού της νοήματος, ενόσω τα πάντα γύρω στην Οιδίπα αλλάζουν υπόσταση: «Με απογυμνώνουν, είπε μέσα της νιώθοντας σα μια κυματίζουσα κουρτίνα σ’ ένα πολύ ψηλό παράθυρο, πηγαίνοντας προς τα πάνω και μετά έξω στην άβυσσο, φεύγουν ο ένας μετά τον άλλον οι άντρες μου. Ο ψυχαναλυτής μου, κυνηγημένος από Ισραηλινούς, τρελάθηκε. Ο άντρας μου, παίρνοντας LSD, προχωρεί ψηλαφητά σαν παιδί όλο και πιο μακριά μέσα στα δωμάτια, στα ατέλειωτα δωμάτια του περίπλοκου ζαχαρωτού σπιτιού του εαυτού του όλο και πιο μακριά, ανέλπιδα πιο μακριά απ’ ότι ήταν, έλπιζα για πάντα, αγάπη. Ο μοναδικός μου εξωσυζυγικός δεσμός κλέφτηκε μ’ ένα καθυστερημένο δεκαεφτάχρονο. Ο καλύτερός μου οδηγός στην αναζήτηση του Τρύστερο αυτοκτόνησε. Πού βρίσκομαι;»

Βρίσκεσαι στον αμίμητο κόσμο του Πίντσον, απαρτισμένο από εραστές αγκαλιασμένους σε δωμάτια μοτέλ γεμάτα σκόρπια ρούχα και χυμένο μπέρμπον, αστικά τοπία που αποκαλύπτουν με την απρόσμενη καθαρότητα πίνακα κυκλώματος μια ιερογλυφική αίσθηση κρυφού νοήματος, ζωγραφική της Ρεμέντιος Βάρο, δίσκους του Σικ Ντικ και των Φολξβάγκενς, ψυχαναλυτές ονόματι Δρ Χιλάριους που πειραματίζονται δειγματίζοντας LSD και μεσκαλίνη σε οικοκυρές των προαστίων, πληθωρικές Σεβρολέτ Ιμπάλα που χαρίζουν την ψευδαίσθηση της ταχύτητας, του αέρα στα μαλλιά, του ξετυλιγμένου τοπίου. Μαζί και τα πήγαινέλα στο χρόνο, με το Πόνι Εξπρές, τη Γουέλς Φάργκο, με συμμορίες μασκοφορεμένων ληστών με μυστηριώδεις μαύρες στολές, με ιακωβιανά θεατρικά έργα εκδίκησης του 17ου αιώνα, με το «Σύστημα Τρίστερο» ή συχνά μόνο Τρίστερο, που παγιδεύει την Οιδίπα στο κέντρο του περίπλοκου κρυστάλλου μιας λέξης που επανέρχεται, στην «κεντρική αλήθεια που πρέπει πάντοτε να φλέγεται καταστρέφοντας ανέκκλητα το ίδιο της το μήνυμα». Δεν θα διαβάσεις πιο παράτολμο βιβλίο φέτος.

Σχετικό Άρθρο

Βιβλιο Ο Τσαρλς Μπουκόβσκι του «Χόλιγουντ» είναι ένας και μέγας και παντός καιρού

Δημήτρης Καραθάνος 27.06.2017, 15:08

Thomas Pynchon, Η συλλογή των 49 στο σφυρί, σελίδες 281, εκδόσεις Gutenberg, μετάφραση Δημήτρης Δημηρούλης