Θανάσης Διαμαντόπουλος: Η πολιτική ζωή της Ελλάδας σε 11 δεκαετίες

Η ιδέα να υπάρξει μια σειρά που να καλύπτει την πολιτική ζωή  της Ελλάδας με ευσύνοπτα τομίδια, από τα οποία το καθένα να καλύπτει –σε γενικές γραμμές– μια δεκαετία, είναι πολύ καλή. Προσοχή: όχι την Ιστορία, ούτε καν την Πολιτική Ιστορία, μα την πολιτική ζωή. Γιατί ο σχεδιαστής και συγγραφέας της σειράς, αν και «αγγίζει» με πολλούς τρόπους την Ιστορία, είναι ωστόσο πολιτικός επιστήμονας, διαπρεπής καθηγητής στο Πάντειο. Επομένως το μέλημά του είναι σε κάθε τομίδιο να αναδείξει τα βασικά γνωρίσματα της υπό εξέταση περιόδου και μάλιστα ποιες είναι οι «διαιρετικές τομές» που ορίζουν την πολιτική ζωή κατά το αντίστοιχο διάστημα. Μιλάω για «τομίδια», εξαιρετικά ευσύνοπτα μάλιστα, που το καθένα καλύπτει κατά μέσον όρο 90 περίπου σελίδες, ενώ το μεγαλύτερο, που αφορά την τρομερή δεκαετία του ’40, καλύπτει 120. Αυτό είναι όλο. Δηλαδή, αν ήταν Λογοτεχνία, θα ξεπέρναγε μεν το διήγημα, μα δε θα έφτανε και το μυθιστόρημα: θα ήταν νουβέλα.

Συζητώντας με τον Δρ. Θανάση Διαμαντόπουλο, τον ρώτησα αν υπάρχουν σταθερές που  διαπερνούν τις επιμέρους δεκαετίες. «Βέβαια», απάντησε. «Πολλά στοιχεία τέτοια θα μπορούσε να δει κανείς. Αρχικά υπάρχει η αντίθεση ανατολικής - δυτικής νοοτροπίας, που εμφανίζεται ήδη από τα χρόνια του Βυζαντίου, και διατηρείται με μεταλλάξει επί αιώνες. Μια δεύτερη σταθερά είναι, στο νεοελληνικό κράτος πια, η αντίθεση μεταξύ κυβερνώντων - αντιπολιτευομένων, που η πρώτοι είναι πάντα πιο ρεαλιστές και οι δεύτεροι πιο μαξιμαλιστές – ενώ οι ρόλοι εναλλάσσονται με ευκολία ανάμεσα και στα ίδια πρόσωπα ακόμα, όταν αλλάξει ο θεσμικός τους ρόλος. Ένα τρίτο στοιχείο είναι η αντίθεση πολιτικών - στρατιωτικών, που έχει πολύμορφες εκφράσεις και άργησε πολύ να ξεπεραστεί. Θα μπορούσα να πω κι άλλες σταθερές, αλλά ας μείνουμε τώρα εδώ».  

Και κάτι ακόμα: για τους εραστές της Πολιτικής Ιστορίας, που δεν μπορούν να κάνουν χωρίς «ιστορική γραμμικότητα», αλλά για κάθε άνθρωπο που δεν έχει και πολλές ιστορικές γνώσεις, σε κάθε τομίδιο προτάσσεται ένα Χρονολόγιο της αντίστοιχης περιόδου.

Ο σχεδιασμός της σειράς περιλαμβάνει 11 τομίδια, που γενικά αντιστοιχούν σε αντίστοιχες δεκαετίες του 20ού και του 21ου αιώνα. Εξαιρούνται η περίοδος της τελευταίας δικτατορίας 1967-1974, που εξετάζεται σε αυθύπαρκτη έκδοση, και φυσικά η τρέχουσα, ανολοκλήρωτη δεκαετία, που αισίως βρίσκεται στο 2017. 

Μια από τις (πολλές) πρωτοτυπίες της σειράς είναι ότι το πρώτο τομίδιο δεν καλύπτει την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα, η οποία αφήνεται στο πλάι. Ο πρώτος τόμος καλύπτει τη δεκαετία του 1910, όπου κυριαρχεί ο «Εθνικός Διχασμός», προϋποθέτει δηλαδή το κίνημα στο Γουδί (1909) – που πράγματι είναι η απαρχή των εξελίξεων αφού από κει αρχίζει η περίοδος του Βενιζελισμού, η οποία από παλιά βρισκόταν στο επιστημονικό ενδιαφέρον του συγγραφέα. 

Η δεκαετία χωρίζεται σε δύο υποπεριόδους: τα χρόνια 1910-15 («Βενιζελισμός της Ανόρθωσης») και 1916-1920 «Κορύφωση του Διχασμού»). Ο τόμος συμπληρώνεται με μικρή αναφορά στην τοτινή μικρή κι αδύναμη Αριστερά, ενώ στην αρχή υπάρχουν «Προλεγόμενα» που ισχύουν εξίσου καλά για κάθε τεύχος της σειράς. 

Μέχρι να μελετήσω το βιβλίο και να γράψω το κομμάτι, πληροφορήθηκα πως είχε βγει ο δεύτερος τόμος («Η δεκαετία του ’20»), όπου θα κυριαρχεί βέβαια η μικρασιατική καταστροφή (1922) και οι συνέπειές της, που αποσταθεροποίησαν την πολιτική ζωή για μακρότατο διάστημα. Αν η έκδοση συνεχιστεί με τέτοιο ρυθμό, αυτό σημαίνει πως οι εκδόσεις «Επίκεντρο» θα ολοκληρώσουν σύντομα την καλή σειρά, την οποία και συστήνω ανεπιφύλακτα σε όποιον/α θέλει να αποκτήσει πυκνή και πρωτότυπη πολιτικοϊστορική γνώση σε λίγες σελίδες. 

Θανάσης Διαμαντόπουλος, «10 και μία Δεκαετίες πολιτικών διαιρέσεων - Οι διαιρετικές τομές στην Ελλάδα την περίοδο 1910-2017», εκδ. Επίκεντρο, σελ. 88, €6,00