Βιβλιο

Ο «Σκοτεινός αρκτικός» της ψυχής σε ένα μοντέρνο κλασικό του Ίαν ΜακΓκουάιρ

Υποψήφιο για Booker, αποθεωμένο από τους New York Times, το μυθιστόρημα-σταθμός κυκλοφορεί πλέον στα ελληνικά

karathanos.jpg
Δημήτρης Καραθάνος
ΤΕΥΧΟΣ 612
2’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ
352430-730982.jpg

Το βιβλίο του Ίαν ΜακΓκουάιρ κόβει ανάσες. Κανείς τίτλος δεν µπορεί να συµπεριλάβει την ποικιλότητα των αισθηµάτων που δοκιµάζει κάποιος όταν το διαβάζει. Έκπληξη, δέος, ναυτία, οργή, θυµηδία, βία τόσο έντονη που δίνει την εντύπωση ότι δεν είναι του κόσµου τούτου, βαθιά βλέµµατα στους απόβλητους µιας πραγµατικότητας που µοιάζει µε διαταραγµένο κουκλοθέατρο. Αν αναζητάς στη λογοτεχνία σου ανθρώπους ευγενικούς και φινετσάτους, αυτό  δεν είναι το κατάλληλο µέρος για να τους ψάξεις. Θα βρεις στη θέση τους σελίδες της πιο συνταρακτικής λογοτεχνίας που θα διαβαστεί φέτος, γεµάτη από θύελλες, πάγους, απόκοσµη οµορφιά ανάµεικτη µε αποκτήνωση, κατεστραµµένους τύπους στο κυνήγι της τελευταίας ευκαιρίας, σοδοµισµούς και λογής βδελυγµίες. Ένας τέτοιος συγγραφέας µπορεί να σε κάνει ό,τι θέλει. Ακόµη και να κυνηγήσεις φάλαινες στα νερά της Γροιλανδίας.

Ian McGuire «Σκοτεινός αρκτικός»Πρώτη µας επαφή µε τον κόσµο του «Σκοτεινού Αρκτικού» (εκδόσεις Ψυχογιός, µετάφραση Γιώργος Μπλάνας) είναι ο Χένρι Ντραξ, ο οποίος γραπώνει τον κόσµο σαν σκύλος που δαγκώνει κόκαλο. Το µότο του θα µπορούσε να είναι η φράση που ξεστοµίζει στο πρώτο του ανήλικο αρσενικό ψωνιστήρι: «Εγώ είµαι αυτός που γαµάει. Ποτέ δεν είµαι αυτός που γαµιέται». Καµακιστής φαλαινοθήρας, κοντός και στιβαρός µε µυρωδιά ζωώδη, ο Ντραξ είναι µια δύναµη της φύσης, η βία τον κάνει να νιώθει διέγερση και την αίσθηση υπερηφάνειας του τεχνίτη, στα χέρια του ο θάνατος είναι µια µορφή δηµιουργίας. Τον συναντάµε να ανοσιουργεί στο Γιόρκσερ λίγο πριν επιβιβαστεί στο «Volunteer», ενώ φήµες κανιβαλισµού από τη θητεία του στον Ειρηνικό τον συνοδεύουν.

Νέµεσή του είναι ο Πάτρικ Σάµνερ, ο Ιρλανδός χειρουργός µε το χωλό πόδι που µόλις έφτασε στο Χαλ, έχοντας αποταχθεί ατιµασµένος από την Ινδία. Το σχέδιό του είναι να χαθεί εν πλω, να εξαφανιστεί, να βυθιστεί στην έξη του για το όπιο και τις αναγνώσεις της «Ιλιάδας» και µόνο κάποια στιγµή αργότερα να ξαναπάρει µορφή, εξαγνισµένος από τους βόρειους παγετώνες και τα µεγάλα θαύµατα που αναµφίβολα του επιφυλάσσει η φαλαινοθηρία στον Αρκτικό κύκλο.

Η περίοδος είναι το 1859 και το εµπόριο του λαδιού φάλαινας τελειώνει  µαζί µε τα κυνηγηµένα κοπάδια των θηλαστικών, ενώ νέες λέξεις όπως πετρέλαιο, άνθρακας και αέριο έρχονται στη µόδα. Το πλήρωµα του «Volunteer», απαρτισµένο από άνδρες έξω από το στοιχείο τους στη στεριά και τις συµπαγείς βεβαιότητές της, άνδρες «που µπορούν να τα βγάλουν πέρα µε λίγη αιµατοχυσία», αποπλέει από το Χαλ µε τυπικό στόχο να γεµίσει τα αµπάρια µε λάδι φάλαινας. Όλοι τους ωστόσο αποτελούν µέρος ενός ευρύτερου σχεδίου να βυθιστούν τα πλοία του Τζέικοµπ Μπάξτερ και να εισπραχθούν τα ασφάλιστρα. Περνώντας από µακάβρια πράσινα νερά και ουρανούς κατάφορτους από εκατοµµύρια χιονονιφάδες, µε την επιφάνεια του πάγου να µοιάζει µε ποδιά χασάπη στο κυνήγι φώκιας, οι φαλαινοθήρες µπαίνουν στον Αρκτικό την τελευταία εβδοµάδα του Ιουνίου και χτυπάνε την πρώτη φάλαινα την ίδια µέρα. Περίπου ταυτόχρονα, µέσα σε ένα βαρέλι µε νερά της σαβούρας βρίσκεται και το στραγγαλισµένο και βάναυσα βιασµένο σώµα ενός δεκατριάχρονου µούτσου.

Φόνος σε φαλαινοθηρικό. 38 άντρες και αγόρια σε καχύποπτη συµβίωση. Ώσπου το πλοίο συντρίβεται και στέκουν µόνοι σε κάτι εχθρικότερο από την πιο µακρινή σελήνη, καλυµµένη από πάγους, ακατοίκητη και µε τον άνεµο να θρηνεί. Από τη µια µεριά τα κτήνη της φύσης και τα πλάσµατα που δεν διαθέτουν ηθική επιλογή, από την άλλη οι άνθρωποι µε την κλινική ασυνειδησία τους – καθόλου τυχαία, µια µικρή αρκούδα σε αιχµαλωσία αποτελεί έναν από τους συµπαθέστερους χαρακτήρες ενός βιβλίου του οποίου ισχυρότερο συστατικό είναι η βία. Διλήµµατα ανταγωνίζονται ενόσω το πλήρωµα ξεκληρίζεται: είναι η αµαρτία ένα είδος λήθης; Ή µήπως η αµαρτία είναι η µνήµη; Το κακό είναι η απουσία του καλού; Ή το καλό είναι η απουσία του κακού; Κάθε πράξη είναι ξεχωριστή και ιδιαίτερη για τον Σάµνερ. Στην αντίπερα όχθη του ηθικού σπιράλ, ο Ντραξ δεν αναγνωρίζει καµία εξουσία, τίποτα δίκαιο ή άδικο πέρα από τον εαυτό του: «Είµαι άνθρωπος των έργων εγώ, όχι της σκέψης. Ακολουθώ την προδιάθεσή µου». Υπάρχει ένα τέλος, όπως πάντα υπάρχει ένα τέλος στις ιστορίες, ένα επιµύθιο υπό τη µορφή µατωµένου φινάλε, αλλά η απόλαυση που προσφέρει αυτό το βιβλίο είναι απύθµενη και χωρίς όρια.

Ian McGuire «Σκοτεινός αρκτικός». Εκδόσεις Ψυχογιός

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΤΟ NEWSLETTER ΜΑΣ

Tα καλύτερα άρθρα της ημέρας έρχονται στο mail σου

ΠΡΟΣΦΑΤΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Έχετε δει 20 από 200 άρθρα.