Η άνοιξη είναι νουάρ, μωρό μου

Η ομορφιά μπορεί να δικαιολογήσει τα πάντα. Ακόμη και το να φυλλομετρούμε νοσταλγικές σελίδες σαν να ’ναι η πρώτη φορά. Όταν οι εκδόσεις και το graphic design λειτουργούν σαν απλοί εργάτες μιας μεγάλης βιβλιοφιλικής κυψέλης, προκύπτουν αποτελέσματα υποδειγματικά. Η νέα αστυνομική τριπλέτα του Μίνωα ήρθε για να κλέψει καρδιές.

Άρθουρ Κόναν Ντόιλ, Πατρίσια Χάισμιθ, Τζον Μπιούκαν: Εδώ μιλάμε για αγέραστα λογοτεχνικά αριστουργήματα και όχι για τετραγωνισμένες μοντερνιστικές σάχλες. Το υλικό τους είναι ένα γλυκόξινο κοκτέιλ από αινιγματική ατμόσφαιρα, κρυπτογραφικές αναλύσεις, πολιτικές συνωμοσίες, ανελέητες καταδιώξεις, εκδικητικά πάθη, αγωνιώδεις κορυφώσεις, χαρακτήρες bigger than life και προπάντων άφθονα φονικά. Αυτό όμως που μας τραβάει σαν μαγνήτης κοντά τους είναι ο γραφιστικός σχεδιασμός, ο οποίος φέρει την υπογραφή της polka dot design σε συνεργασία με τον Tommaso Taraschi. Πρόκειται για λαχταριστό artwork που σου γνέφει από την προθήκη και σε καλεί να αφουγκραστείς τον ήχο της βροντής ενόσω βρίσκεσαι αντιμέτωπος με περίπλοκα μυστήρια τα οποία περιμένουν να ξετυλιχτούν σε ομιχλώδεις αναγνώσεις. Λατρεύαμε ήδη το νουάρ. Τώρα μας κολάζουν και τα συλλεκτικά εξώφυλλα. Πάντα τέτοια!

Λέξεις, λέξεις, λέξεις… Τι καινούργιο θα μπορούσε να ειπωθεί για τις «Περιπέτειες του Σέρλοκ Χολμς»; Κάθε φορά που ανοίγεις τον τόμο είναι σαν να βάζεις έναν αγαπημένο παλιό δίσκο στο πικάπ. Τον παρατηρείς να στρέφεται νωχελικά στο πλατό, η βελόνα να παρασέρνει σκονισμένες αναμνήσεις και αναλογικά σκρατς, και χιλιάδες χαρές επιστρέφουν. Όμοια με το οστεώδες λαγωνικό που επινόησε το μοντέλο του μυθιστορηματικού ντετέκτιβ, το μυαλό μας «επαναστατεί στην αποτελμάτωση... τη βαρετή ρουτίνα της ύπαρξης… λαχταρά την πνευματική ανάταση». Σκάνδαλο στη Βοημία, Τα πέντε κουκούτσια πορτοκαλιού, Το διάδημα με τα σμαράγδια, όλος ο αρχετυπικός Χολμς είναι εδώ, όπως ακριβώς τυπώθηκε στην πρώτη συλλογή ιστοριών το 1892. Δώδεκα αινίγματα, ένα ταξίδι στον χρόνο και στο απαράμιλλα σαγηνευτικό βικτοριανό Λονδίνο.

Στην περίπτωση της Πατρίσια Χάισμιθ και στην «Καταδίωξη στη Βενετία» της μαύρης ντάμας του σασπένς, αρκεί να γνωρίζει κανείς τα απαραίτητα. Η δικαιοσύνη ουδέποτε θριαμβεύει στο έργο της, ενώ η ηθική είναι μια αρετή παντελώς υπερεκτιμημένη. Με δικά της λόγια: «Βρίσκω το δημόσιο αίσθημα περί δικαιοσύνης αρκετά βαρετό και τεχνητό, γιατί ούτε η ζωή ούτε η φύση ενδιαφέρονται αν η δικαιοσύνη απονέμεται ή όχι». Αυτή η λατρεία της για το αποδοκιμαστέο, η οποία αποθεώθηκε μέσα από τον δημοφιλέστερο ήρωά της, τον Τομ Ρίπλεϊ, έναν ψυχρό δολοφόνο βουτηγμένο στη φινέτσα, την τοποθετεί σε μια κατηγορία αλλιώτικη από το νουάρ που είχε γραφτεί ώσπου να κάνει την εμφάνισή της, ενώ παράλληλα την καθιερώνει ως φορέα μιας προβληματικής με την οποία κανείς δεν είχε επιχειρήσει να εμποτίσει το είδος.  Στο συγκεκριμένο μυθιστόρημα, το οποίο εκδόθηκε το 1967, η αυτοκτονία της νεαρής συζύγου του Ρέι Γκάρετ οδηγεί σε παιχνίδι γάτας και ποντικιού με τον πεθερό του στα σοκάκια της γραφικής ιταλικής πόλης, με τους ρόλους διώκτη και κυνηγημένου να εναλλάσσονται στο τυπικά ξέπνοο στιλ της σημαντικότερης αμερικανίδας εκπροσώπου του αστυνομικού.

Όσο για τα «39 σκαλοπάτια», ένα από τα επιδραστικότερα μυθιστορήματα καταδίωξης όλων των εποχών, το οποίο εξασφάλισε και την κινηματογραφική αθανασία μέσα από την ομώνυμη μεταφορά του Χίτσκοκ, ας σημειωθεί ότι δεν παύει να υπνωτίζει με τον πυρετικό ρυθμό, την πολυχρωμία της δράσης και τους δόλιους μηχανισμούς του αχανούς κόσμου των κατασκόπων. Γνήσια απόλαυση και άρτια αισθητική σε τρία μυθιστορήματα που θα σε κερδίσουν ακόμη και αν δεν είσαι φανατικός οπαδός του αστυνομικού.

Άρθουρ Κόναν Ντόιλ, «Οι περιπέτειες του Σέρλοκ Χολμς», 416 σελίδες, μετάφραση Ντίνα Σάπκα, Γιώργος Μπαρουξής

Πατρίσια Χάισμιθ, «Καταδίωξη στη Βενετία», 376 σελίδες, μετάφραση Βασίλης Πουλάκος

Τζον Μπιούκαν, «Τα 39 σκαλοπάτια», 192 σελίδες, μετάφραση Έφη Τσιρώνη (όλα από τις εκδόσεις Μίνωας)