Ο Φίλιπ Κ. Ντικ βλέπει το μέλλον στα «Τρία στίγματα του Πάλμερ Έλντριτς»

Ό,τι καλύτερο έχει να επιδείξει η λογοτεχνία του sci-fi. Η υπόθεση είναι απλή: το κακό κερδίζει τη μάχη, οι ενάρετοι λιγοστεύουν και οι παλιάνθρωποι γίνονται πλουσιότεροι. Το μέλλον είναι εδώ και σπέρνει τον πανικό.

Σε μια όχι και τόσο μακρινή δυστοπία, οι ωκεανοί εξατμίζονται, η Νέα Υόρκη ψήνεται στους 80 βαθμούς, η μεγάλη πορεία της φύσης προς την καταστροφή συνεχίζεται, οι κάτοικοι πληρώνουν ληστρικό κόστος ψύξης σε κτιριακά συγκροτήματα των οποίων το ύψος καθορίζει και το κοινωνικό στάτους του μισθωτή, η κυκλοφορία διεξάγεται με κάσκες και ατομικές μονάδες αερισμού σε θερμοστεγή διακτιριακά λεωφορεία. Αυτά για όσους έχουν πιάσει την καλή. Οι ανήμπορες μάζες έχουν εκδιωχτεί από τη Γη με στρατολογική νομοθεσία του ΟΗΕ, για να χτίσουν μια νέα ζωή στον Άρη, στην Αφροδίτη, στον Γανυμήδη, ή όπου αλλού τύχαινε να φανταστούν οι γραφειοκράτες των Ηνωμένων Εθνών ότι μπορούσαν να τις εγκαταστήσουν και να επιβιώσουν. Στο μεταξύ, οι εναπομείναντες στον πυρίκαυστο πλανήτη χειραγωγούνται από το σύστημα εξουσίας με την απειλή κλήσεων κατάταξης στα διαστημικά προγράμματα.

Οι αποικίες των έξι πλανητών και των τεσσάρων φεγγαριών σημαίνουν επικερδείς μπίζνες στο ηλιακό σύστημα. Μέσο συναλλαγής είναι οι φλούδες τρούφας, το μοναδικό πρωτεϊνικό αμινοξύ το οποίο δεν μπορούσε να αντιγραφεί από τις αυτοματοποιημένες γραμμές παραγωγής. Στις συνεταιριστικές τρώγλες των αποικιών, όπου ο κόσμος έχει το άμορφο γκρίζο χρώμα των άγονων εδαφών, οι εξόριστοι διασκεδάζουν τη δήθεν ζωή υποχρεωτικού εκπατρισμού σε ένα αφύσικο περιβάλλον μέσα από τη μακέτα Πέρκι Πατ, την κούκλα που «είχε κατακτήσει τον άνθρωπο, ενόσω εκείνος κατακτούσε τους πλανήτες». Ένας μικρογραφημένος κόσμος ο οποίος λειτουργεί ως το πιο κατάλληλο σχόλιο για τη ζωή στις αποικίες, η Πέρκι Πατ είναι ένα σύμπαν σε μινιατούρα, σχεδιασμένο να ανακαλεί μια πραγματικότητα όπου είναι πάντα Σάββατο, και τα ζεστά απομεσήμερα του Σαν Φρανσίσκο ξοδεύονται σε σπορ σκάφη Τζάγκουαρ, πλούσιες γκαρνταρόμπες και ερωτοτροπίες στις αμμουδιές.

Τα αξεσουάρ της λιλιπούτειας παράλληλης πραγματικότητας δεν είναι δωρεάν –φανταστείτε το «Ηλεκτρικό πρόβατο» του ομώνυμου μυθιστορήματος του Φίλιπ Κ. Ντικ– ενώ οι κάτοικοι ξοδεύουν τις φλούδες τους ταυτόχρονα και στο Καν-Ντι, το παράνομο παραισθησιογόνο το οποίο τους προσφέρει την εμπειρία της μετουσίωσης σε κοινωνούς του κόσμου της Πέρκι Πατ. Όσο κρατάς σε καλή κατάσταση τη μακέτα σου, και διαθέτεις αρκετό απόθεμα σε Καν-Ντι, μπορείς να αφήνεις πίσω το φθαρτό σου σώμα και να βιώνεις μια μορφή αθανασίας. Στις αποικίες, η βιομηχανοποιημένη ψυχαγωγία προσλαμβάνει διαστάσεις θρησκείας: Είναι άραγε ψυχεδελικά τριπάκια ή μετουσιώσεις όσα διαδραματίζονται υπό την επήρεια του ναρκωτικού; 

Όταν μια νέα εταιρία εμφανίζεται έτοιμη να προσφέρει ένα άμεσα ανταγωνιστικό προϊόν στην αγορά, ο κόσμος του Λίο Μπουλέρο κλονίζεται. Με τη δορυφορική βίλα, τις στρατιές από ερωμένες του, τις κούρες διαστολής του μετωπιαίου λοβού, τις διακοπές στην Ανταρκτική και την ομάδα των προγνωστών μόδας που έχει εξαπολυμένη για να διαμορφώνει τις τάσεις της αγοράς, ο κάτοχος του μονοπωλίου αναψυχής των αποικιών έχει κάθε λόγο να θέλει να εξουδετερώσει το παράσιτο από την αρχή. Φορέας του καινούργιου είναι ο παράτολμος, απρόβλεπτος αυτοδύναμος επιχειρηματίας Πάλμερ Έλντριτς, ο οποίος επιστρέφει βαριά τραυματισμένος από δεκαετές ταξίδι στον πλανήτη Πρόξιμα, με μια προσεκτικά διατηρημένη καλλιέργεια λειχήνα που μοιάζει με βελτιωμένη εκδοχή του Καν-Ντι, και μάλιστα υπό τις ευλογίες της Υπηρεσίας Ελέγχου Ναρκωτικών, σε μια προσπάθεια του ΟΗΕ να ελέγξει το εμπόριο ουσιών. Διλήμματα ανακύπτουν, κυριότερα από τα οποία, πώς θα περιοριστεί η επιδημία του Τσου-Ζεντ; Και, κυρίως, πώς θα επιβεβαιωθεί ότι αυτό που είχε επιστρέψει από τον Πρόξιμα, το πρόσωπο ή το πράγμα το οποίο είχε συντριβεί στον Πλούτωνα ήταν στ’ αλήθεια ο Πάλμερ Έλντριτς;

Έργο της ωριμότερης περιόδου του Φίλιπ Κ. Ντικ της δεκαετίας του ’60, το «Τρία στίγματα…» συνοψίζει τη στάνταρ προβληματική του σημαντικότερου μυθιστοριογράφου επιστημονικής φαντασίας: Υπήκοοι καταπιεστικών καθεστώτων στερημένοι από τα βασικά τους δικαιώματα, εθισμένοι σε τεχνητά υποπροϊόντα τα οποία τους προμηθεύουν οι εξουσιαστές τους, ώστε να ανακαλέσουν τα αγαθά που στερήθηκαν. Σας μοιάζει οικείο; Όπως σε όλα τα αριστουργήματα του συγγραφέα, δεν είναι τόσο η ένταση της παραβολής που καθηλώνει τον αναγνώστη όσο ο ρεαλιστικός της χαρακτήρας. Σχεδόν όλα όσα διαδραματίζονται σε αυτές τις σελίδες αποκωδικοποιούν το 2017. Ένα εξαίσιο φουτουριστικό θρίλερ, ένα μηδενιστικό ταξίδι στην ψυχή των τεχνολογικών εξελίξεων, ένα στοιχειωμένο λούνα παρκ γκροτέσκων τυχοδιωκτών και σκυθρωπών χρυσοθήρων. Η φουτουριστική δυστοπία του Φίλιπ Κ. Ντικ σε όλο της το μεγαλείο.

Φίλιπ Κ. Ντικ, «Τα τρία στίγματα του Πάλμερ Έλντριτς», 296 σελίδες, εκδόσεις Κέδρος, μετάφραση Δημήτρης Αρβανίτης