Τη λένε Heidi, λατρεύει την Αθήνα και τα καλοκαίρια της μαθαίνει να γράφει

Η Αθήνα γράφει και σβήνει και μετά ξαναγράφει και το διαδίδει διεθνώς και κάπως έτσι η θερινή ακαδημία του British Council έγινε θεσμός. Είναι η πέμπτη χρονιά που το British Council διοργανώνει εργαστήρια δημιουργικής γραφής στην Αθήνα με καθηγητές και μαθητές απ’ όλον τον κόσμο και ο Ιούνιος δεν έχει τίποτα από τη ραστώνη του καλοκαιριού, αλλά εργασία και χαρά, συναντήσεις, Σαββατιάτικα λογοτεχνικά πρωινά, εργαστήρια, προσχέδια, σχόλια, διορθώσεις και γράψιμο. Σε συνεργασία με το Kingston Writing School του Πανεπιστημίου Kingston του Λονδίνου, οι επίδοξοι συγγραφείς έχουν την ευκαιρία να μάθουν μυστικά, τεχνικές και να εργαστούν εντατικά σε ένα περιβάλλον διαλόγου και δημιουργίας, σε συνεργασία με έμπειρους και καταξιωμένους συγγραφείς.

Ανάμεσά τους θα βρίσκεται για τρίτη χρονιά και η  Heidi James, η Βρετανή συγγραφέας που θα διδάξει για μια εβδομάδα (5–9 Ιουνίου) το εργαστήριο Μυθοπλασίας/Flash Fiction. Ενθουσιασμένη που θα επιστρέψει στην Αθήνα που τόσο λάτρεψε, μας μίλησε περί συγγραφής και για την εμπειρία της από την ακαδημία και το έργο των μαθητών της, που μάλιστα πέρυσι δημοσιεύθηκε και οι ιστορίες τους κυκλοφόρησαν στη συλλογική έκδοση «Rethinking the Plot».  

Γιατί θεωρείτε ότι η συγγραφή είναι τόσο δημοφιλής, παρότι επίπονη, δραστηριότητα;

Λέμε ιστορίες, μιλάμε με αφηγηματικό τρόπο -παρόλο που η πραγματικότητα δεν είναι δομημένη έτσι- για αναμνήσεις, για την εποχή μας και για τα όνειρά μας για το μέλλον. Νομίζω ότι γράφουμε γιατί θέλουμε η ιστορία μας να ακούγεται, να αναγνωρίζεται, να είναι παρούσα στον κόσμο. Δεν είναι εύκολο, αλλά είναι εφικτό – χρειάζεται στυλό και χαρτί (αν όχι laptop), φαντασία και χρόνο. Δεν χρειάζεται φανταχτερή τεχνολογία για τη λογοτεχνία (τουλάχιστον στην αρχή). Μπορεί να γίνει μια πολύ ικανοποιητική (και απογοητευτική) διαδικασία με πολλές όμως ανταμοιβές.

Γιατί γίνατε συγγραφέας;

Πάντα με γοήτευε η γλώσσα -το μήνυμα πίσω από τις λέξεις που χρησιμοποιούμε, οι κρυφές έννοιες και τα σύμβολα σε μια εικόνα. Ακόμη και ως μικρό κορίτσι, με ενθουσίαζε η ανάγνωση και η αφήγηση ιστοριών. Είχα πραγματικά πολύ μεγάλη φαντασία, ενώ ήμουν αρκετά εσωστρεφής. Άρχισα να γράφω μικρές ιστορίες και βιβλία από πολύ νεαρή ηλικία, σίγουρα πριν φτάσω έξι χρονών. Σχεδίαζα και ζωγράφιζα μόνη μου όλες τις εικόνες που τα συνόδευαν και παράλληλα δημιουργούσα περίτεχνα εξώφυλλα, γι 'αυτό θα έλεγα ότι ανέκαθεν ήμουν συγγραφέας και είναι αδύνατο να πω το γιατί, πραγματικά. Είναι απλώς αυτό ακριβώς που είμαι. Μέχρι τώρα τουλάχιστον.

Σε ποια ώρα της ημέρας και πνευματική κατάσταση αισθάνεστε περισσότερο δημιουργική;

Χρειάζομαι ησυχία και ηρεμία, αλλά δεν περιμένω την έμπνευση ή μια συγκεκριμένη πνευματική κατάσταση για να γράψω. Θεωρώ ότι όταν κάθεσαι και αποφασίζεις να γράψεις δημιουργούνται και οι κατάλληλες πνευματικές συνθήκες γι’ αυτό. Η συγγραφή ενός μυθιστορήματος είναι πολλή δουλειά, μερικές φορές η διαδικασία ρέει και αισθάνεσαι μαγικά και άλλες χρειάζεται να δουλέψω τόσο σκληρά, λέξη λέξη, προσχέδιο στο προσχέδιο. Το τελευταίο μου μυθιστόρημα «So the Doves» ξεκίνησε μπορεί να ξεκίνησε με μια σπίθα έμπνευσης, αλλά αυτό είναι αδύνατο να διατηρηθεί. Δεν είμαι, όμως, από εκείνους που μπορούν να γράψουν σε ένα cafe και παρόλο που θα μπορούσα να κρατήσω σημειώσεις ή να σχεδιάσω στα γρήγορα σκίτσα χαρακτήρων, για να  γράψω χρειάζομαι σιωπή.

Οι στίχοι σας έλαβαν πολύ θετικές κριτικές, ένα μυθιστόρημά σας έγινε σε ταινία, κερδίσατε βραβεία, σε άλλα υπήρξατε φιναλίστ και τώρα διδάσκετε δημιουργική γραφή στο πανεπιστήμιο Kingston. Πώς νιώθετε που αναγνωρίζεται η δουλειά σας; Είναι η αναγνώριση εξίσου σημαντική με την ίδια τη συγγραφή;

Θα έλεγα ψέματα αν σας έλεγα ότι δεν είναι ευχάριστο να νιώθεις ότι η δουλειά σου αναγνωρίζεται. Το πιο σημαντικό για μένα είναι να γνωρίζω ότι το έργο μου σήμαινε κάτι για έναν αναγνώστη, είναι υπέροχο να ξέρω ότι το έργο μου έχει αγγίξει κάποιον τρίτο. Ωστόσο, η ίδια η γραφή είναι πάντα πιο σημαντική και πιο ικανοποιητική, απλώς είναι μεγάλη χαρά όταν η δουλειά αυτή προσλαμβάνεται καλά.

Πότε έρχεται η επιτυχία για έναν συγγραφέα;

Νομίζω ότι ένας συγγραφέας είναι πετυχημένος όταν έχει γράψει κάτι για το οποίο είναι περήφανος, κάτι που εκφράζει αυτό που θέλει ο ίδιος να πει. Δίνεται μεγάλη έμφαση στην εμπορική επιτυχία και παρόλο που καταλαβαίνω τη γοητεία, δεν είναι ο μόνος τρόπος αξιολόγησης της επιτυχίας ενός δημιουργού. Η ολοκλήρωση ενός ποιήματος ή ενός μικρού διηγήματος είναι επίτευγμα, αν κάποιος τα διαβάσει και τα απολαύσει, τότε πρόκειται για ακόμα ένα επίτευγμα.

Ποια η γνώμη σας για τις νέες τάσεις στη λογοτεχνία, όπως το flash fiction;

Η λογοτεχνία αλλάζει συνεχώς, το κάνει πάντα μέσω της τεχνολογίας ή των κοινωνικών αλλαγών. Μου αρέσει το flash fiction, απαιτεί δεξιότητες, όπως σαφήνεια, ασάφεια, λακωνική περιγραφή, προσοχή στη λεπτομέρεια, στοιχεία που είναι χρήσιμα σε κάθε μορφή γραφής, από το μυθιστόρημα, μέχρι μεγαλύτερα διηγήματα κλπ. Αυτό το είδος όμως καταφέρνει τόσα πολλά με τόσο λίγα λόγια. Είναι εξαιρετικό για κάθε αρχάριο συγγραφέα γιατί βοηθάει να χτίσεις γρήγορα τις βασικές δεξιότητες που είναι απαραίτητες στη συγγραφή. Σε αυτό το πλαίσιο με ενθουσιάζει ο τρόπος με τον οποίο η λογοτεχνία ανταποκρίνεται στον κόσμο γύρω μας, αντανακλώντας μας, αλλάζοντας μας...

Πώς νιώθετε για όσους δεν διαβάζουν;

Λοιπόν, μου αρέσει να διαβάζω και να παίρνω τόσο μεγάλη ευχαρίστηση και γνώση από την ανάγνωση. Μου αρέσει το πώς αυτή η δραστηριότητα εμπλέκει τη φαντασία και τις διαδικασίες σκέψης του καθένα και θα ήθελα να τα μοιράζομαι αυτά με άλλους. Νομίζω ότι συχνά οι άνθρωποι απωθούνται από το διάβασμα στο σχολείο και σταματούν να διαβάζουν εξαιτίας των βιβλίων που μας αναγκάζουν να διαβάζουμε.

Πόσο εύκολο είναι να δίνει κανείς συμβουλές σχετικά με το γράψιμο, ανεξάρτητα από τις προσωπικές του ικανότητες σε αυτό; Μπορούν να διδαχθούν αυτές οι δεξιότητες;

Νομίζω ότι πρέπει να είσαι εξειδικευμένος συγγραφέας και αναγνώστης για να δώσεις συμβουλές σε μια τάξη, ωστόσο υπάρχει μεγάλη συζήτηση για το αν γίνεται να διδάξεις σε κάποιον να γράψει καλά. Ξέρω (παρατηρώντας το πολλές φορές στις τάξεις μου) ότι μπορούν να διδαχθούν οι δεξιότητες που απαιτούνται για να γράψει κανείς καλά, αλλά το ταλέντο είναι ένα διαφορετικό κτήνος. Μπορείς, ωστόσο, να διδάξεις την τέχνη της γραφής δημιουργικά και με εξάσκηση ένας μαθητής μπορεί να γίνει σταδιακά ένας ολοκληρωμένος συγγραφέας.

Ποιο είναι το πιο σύνηθες εμπόδιο ή δυσκολία που πρέπει να ξεπεράσει ένας επίδοξος συγγραφέας;

Στον σημερινό πολυάσχολο κόσμο, το δύσκολο συχνά είναι να βρεθεί χρόνος για γράψιμο, αλλά νομίζω ότι αν είναι σημαντικό για κάποιον, ακόμα και μόνο δέκα λεπτά την ημέρα μπορεί να κάνουν τη διαφορά. Η αυτοπεποίθηση και ο φόβος της αποτυχίας είναι επίσης μια συνήθης δυσκολία και γι’ αυτό λέω ότι πρέπει να γίνει πρώτα ένα χάος στη σελίδα για να βγει κάτι καλό. Στους μαθητές μου λέω «απλά γράψτε, κανείς δεν χρειάζεται να το δει μέχρι να είστε έτοιμοι. Η συγγραφή είναι μια διαδικασία επανεγγραφής και προσχεδίων, αλλά πρέπει πρώτα να κάνετε μια αναστάτωση. Βάλτε λοιπόν στη σίγαση αυτή την κρίσιμη φωνή στο κεφάλι σας και γράψτε».

Μπορείτε να διακρίνετε ξεκάθαρα αν κάποιος έχει δυνατότητες από το πρώτο σχέδιο που θα διαβάσετε;

Ω ναι, σίγουρα. Υπάρχει ένα στυλ, μια προσοχή στη λεπτομέρεια και μια γλώσσα που είναι εμφανή αμέσως ακόμα και αν χρειάζεται πολλή δουλειά.

Πώς ήταν μέχρι στιγμής η εμπειρία σας ως μέλος της Θερινής Ακαδημίας Δημιουργικής Γραφής του British Council;

Αγάπησα κάθε λεπτό της παραμονής μου (ερωτεύτηκα την πόλη) και η συνεργασία με τους μαθητές μου ήταν ένα τεράστιο προνόμιο. Έχω γνωρίσει τόσο ταλαντούχους και υπέροχους ανθρώπους, που δεν θέλω να τελειώσει ποτέ. Ενέπνευσε πραγματικά τη δουλειά μου (έγραψα μάλιστα μια σύντομη ιστορία εμπνευσμένη από τη διαμονή μου εκεί) και με εξέλιξε ως δάσκαλο και συγγραφέα.

Ποια είναι η γνώμη σας για τους Έλληνες επίδοξους συγγραφείς;

Όλοι οι μαθητές μου ήταν καταπληκτικοί, εργάστηκαν σκληρά και δημιούργησαν απίστευτες ιστορίες, μερικές από τις οποίες έχουν δημοσιευθεί. Οι συγγραφείς που γνώρισα είχαν ένα μοναδικό ταλέντο στη μεταφορά και τη μετωνυμία που με ενέπνευσε. Ανυπομονώ να διδάξω ξανά αυτό το καλοκαίρι.

Περισσότερες πληροφορίες για τη Διεθνή Θερινή Ακαδημία Δημιουργικής Γραφής 2017 εδώ.

30 Απριλίου 2017: Προθεσμία υποβολής αιτήσεων που επωφελούνται της έκπτωσης «early bird»

15 Μαΐου 2017: Καταληκτική ημερομηνία υποβολής αιτήσεων