Όταν θα δεις τη θάλασσα

Κάθε καινούργιο βιβλίο του Στέφανου Δάνδολου, από την πρώτη ματιά ακόμα, είναι δελεαστικό με το μέγεθος και τον όγκο του. Είναι από τα βιβλία που σου εμπνέουν εμπιστοσύνη και θαλπωρή – ξέρεις ότι θα είναι πιστή συντροφιά σου, ότι θα σε ταξιδέψουν σε ιστορίες που είναι μπλεγμένες με Ιστορία, κρύβουν δυνατά αισθήματα και χαρακτήρες που θα τους μελετάς και θα τους θυμάσαι για πολύ καιρό. 

Παρόμοια αίσθηση προκαλεί και το νέο του μυθιστόρημα «Όταν θα δεις τη θάλασσα», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Βιβλίο με ειδικό βάρος, θέλεις να το πάρεις στα χέρια σου, να περάσεις νύχτες μαζί του. Στο εξώφυλλο, μία γυναίκα με καπέλο και λευκό φόρεμα, καθισμένη στα βράχια, αγναντεύει τη θάλασσα σκεφτική. Λεπτομέρεια από πίνακα του ιμπρεσιονιστή Childe Hassam, του 1913.

Σε αυτή την εποχή κινείται και το ένα σκέλος του μυθιστορήματος. Η άλλη εποχή είναι το 1886. Δύο παράλληλες ιστορίες για δύο γυναίκες, δύο διαφορετικούς χαρακτήρες που η κάθε μία αντιμετωπίζει τη μοίρα της και τις συνθήκες της εποχής της με διαφορετικό τρόπο. Οι ιστορίες τους αναπόφευκτα συναντιούνται στο σημείο που το μυθιστόρημα κορυφώνεται. 

Ο Στέφανος Δάνδολος δείχνει να λατρεύει την Ιστορία και το πώς αυτή επιδρά επάνω στα διαφορετικά ένστικτα και τις αντιλήψεις των ανθρώπων. Οι δύο γυναίκες του βιβλίου του ζουν στην Ελλάδα. Η μία συγκρούεται με την εποχή της και ακολουθεί το πάθος της, η άλλη παίρνει τη μοίρα στα χέρια της, είναι αποφασιστική και αναζητάει την επιβεβαίωση στις ελπίδες της. 

Παράλληλα, τα ιστορικά γεγονότα τρέχουν και εκεί, στον τρόπο που ο συγγραφέας τα εντάσσει στην ιστορία του, φαίνεται η ενδελεχής και απολαυστική θα λέγαμε, τόσο για τον ίδιον όσο και για τον αναγνώστη, μελέτη και αναψηλάφησή τους. Παράλληλα με τους έρωτες των δύο γυναικών υπάρχει η κατασκευή μίας σιδηροδρομικής γραμμής που συνδέει την Αθήνα με την Πελοπόννησο και, συμβολικά, τη μεγαλούπολη που άρχιζε να είναι η Αθήνα εκείνη την περίοδο της βιομηχανικής ανάπτυξης, με τον παράδεισο δίπλα στη θάλασσα που ονειρεύεται η μία ηρωίδα. Τα οράματα μιας γυναίκας αλλά και μιας χώρας που εξαρτιόταν και τότε από ξένους δανειστές. Η χώρα που όριζε τη μοίρα της ανάλογα με την «καλοσύνη» των ξένων. Και οι ξένοι, όπως προσπαθούσαν να ελέγξουν τις πολιτικές εξελίξεις. Μία κοσμοπολίτικη Αθήνα, άνετη με τις ξένες κουλτούρες και παράλληλα σκηνικό χάσματος ανάμεσα στην πλούσια τάξη και τους φτωχούς, στα γεγονότα και την ατμόσφαιρα των εκλογών του 1887, στο διπλωματικό παρασκήνιο όπως συνέβαινε σε γραφεία παραγόντων, σε γραφεία εφημερίδων, σε αθηναϊκά καφενεία γύρω από το Σύνταγμα, στα μεγάλα ξενοδοχεία της πόλης, Το μυθιστόρημα περιγράφει τις δυσκολίες και το επίπονο έργο των τοπογράφων που έχτιζαν τη σιδηροδρομική γραμμή αλλά και το σκάνδαλο που προκάλεσε στα ήθη της εποχής η πρώτη γυναικεία εφημερίδα που κυκλοφόρησε στην Αθήνα τον Μάρτιο του 1887. Σκηνές στην Αθήνα με τους χωματόδρομους και τις άμαξες, στην οδό Πανεπιστημίου με τις επαύλεις και τους κήπους με τη σιδερένια περίφραξη, στο Ζάππειο με τις κρυφές του βόλτες ανάμεσα στις πυκνές πρασινάδες, στο έρημο Φάληρο με τον ανοιχτό του θαλασσινό ορίζοντα. Και μέσα σε αυτό το σκηνικό, δίπλα στους ήρωες του βιβλίου, περνάνε ονόματα της αθηναϊκής ζωής – ο Χαρίλαος Τρικούπης, ο ποιητής Δημήτριος Σούτσος, η δημοσιογράφος και από τις πρώτες ελληνίδες φεμινίστριες, Καλλιρόη Παρρέν.

Έτσι, το μυθιστόρημα αποκτάει διαστάσεις κοινωνικής τοιχογραφίας μιας Αθήνας που έχει εκπληκτικές συμπτώσεις με τη σημερινή εποχή.

Το βιβλίο είναι αναμφίβολα ένα γυναικείο μυθιστόρημα για γενναίες γυναίκες που ζουν και διεκδικούν το όνειρό τους μπροστά σε μια νέα εποχή, τέτοιους χαρακτήρες που συγκινούν πάντα το αναγνωστικό κοινό, με μια στόφα από τις κλασικές ηρωίδες βιβλίων της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Η καταπίεση που νικιέται από την τρυφερότητα. Και πάντα η ελπίδα για κάτι καλύτερο, αυτή που είναι και το κίνητρο για ζωή – ειδικά σε μία χώρα όπως η Ελλάδα.

Ο Στέφανος Δάνδολος αγαπάει το ιστορικό υλικό του. Το έχει συγκεντρώσει με επιμέλεια και το έχει ταξινομήσει όμορφα στις 600 σελίδες του βιβλίου, έχει κρατήσει μία ικανοποιητική ισορροπία στις σκηνές και στα γεγονότα, καθώς και στην εναλλαγή των δύο ιστοριών. Με όμορφη, στρωτή γλώσσα και καθαρές εικόνες, ήρεμο ύφος και ευκρίνεια, ξεδιπλώνει τις ιστορίες και όσο πιο γρήγορες και σύντομες είναι οι εναλλαγές στις δύο εποχές τόσο πιο έντονα κορυφώνεται και η πλοκή. Ένα ωραίο, τίμιο βιβλίο με βλέμμα σε καθαρό ορίζοντα.