Το tartan noir του Ian Rankin δείχνει τα δόντια του στο «Ακόμα και τα άγρια σκυλιά»

Ο Μεσσίας επέστρεψε. Ο Ίαν Ράνκιν έχει καινούργιο βιβλίο και ο Ρέμπους είναι ξανά εδώ. Στο ψοφόκρυο του Εδιμβούργου, με τα χέρια στις τσέπες και τους ώμους κυρτούς για να προστατεύεται από τον παγερό αέρα και με ένα νέο αγωνιώδες δράμα προορισμένο να εντυπωθεί ανεξίτηλα στη μνήμη μας.

Η αποστρατεία δεν ταιριάζει στον ντετέκτιβ των 20 μυθιστορημάτων, ο οποίος στη συνταξιοδότηση δηλώνει «μαλακός σαν ατσάλι». Ο πρώην επιθεωρητής έχει πλέον όλο το χρόνο στα χέρια του για να συντάσσει λίστες επιθυμιών και μετά να τις αφήνει να σκονίζονται στην κουζίνα, να στοχάζεται τους παραμελημένους στόχους του να γραφτεί στη βιβλιοθήκη, να εξερευνήσει την πόλη, να πάει διακοπές, να δει ταινίες, να παρακολουθήσει συναυλίες. Αντίθετα, απομένει τελευταίος στο Όξφορντ Μπαρ με τα κατακάθια της πολλοστής IPA. Μπορεί μεν το ηλεκτρονικό τσιγάρο να φαντάζει σαν προοπτική για τα καπνισμένα του πνευμόνια και ένα αδέσποτο τεριέ, ο Μπρίλο, να θρονιάζεται στο κάθισμα του συνεπιβάτη στο σκεβρωμένο του Saab καταπραΰνοντας την πλημμελή ανάγκη του μονήρη μπάτσου για στοργή, ωστόσο δεν παύει να υπακούει στο ακατάβλητο ένστικτο του ερευνητή που γυρεύει μπελάδες στο εγκληματικό υπογάστριο της σκοτσέζικης πρωτεύουσας.

Καθώς Ρέμπους χωρίς μουσική επένδυση δε νοείται, στις σελίδες ξεχύνονται λογιών κιθαριστικές αναφορές (Associates, Steve Miller Band, Beach Boys), μαζί με τη συνηθισμένη τριπλέτα των εμμονών του ήρωά μας: Van Morrison, Rory Gallagher, Tom Waits. Ενώ στη θέση του βρίσκεται και το επιτελείο του θαλερού πατριάρχη, που από βιβλίο σε βιβλίο λαμβάνει τη δυναμική αδιάσπαστης ομάδας. Ο συγκρουσιακός συγχρωτισμός του Ρέμπους με τον Μάλκολμ Φοξ εξελίσσεται σε φιλία, η πλατωνική σχέση με τη Σιβόν Κλαρκ γράφει νέα κεφάλαια υπεκφεύγουσας αφοσίωσης –«να της πεις ότι δεν αγόρασα ούτε ένα τενεκεδάκι ή μπουκάλι», ακόμη και ο προσωπικός του Μοριάρτι, ο οποίος ενσαρκώνεται στην υπολογιστική φιγούρα του Μπιγκ Τζερ Κάφερτι καταλαμβάνει πλέον δεσπόζουσα θέση στο ρεμπουσιανό σύμπαν. Το «αξίζει πάντα τον κόπο να ανακαλύψεις τι συμβαίνει μέσα στο κεφάλι του», που υποδαυλίζει τη λυκοφιλία του γκάγκστερ με τον εκπρόσωπο του νόμου, θα μπορούσε να διατυπωθεί από οποιονδήποτε πρωταγωνιστικό χαρακτήρα του «Ακόμα και τα άγρια σκυλιά». Το βιτριολικό χιούμορ που εμποτίζει κάθε διάλογο, τα ιδιότυπα πλέγματα των σχέσεων, η οριζόντια σχέση του υποκόσμου με το κοινωνικό κατεστημένο, και στο μέσον όλων αυτών, μπάτσοι ερωτευμένοι με τη δουλειά τους, περικυκλωμένοι από μια έρευνα που αντί να δίνει απαντήσεις κυοφορεί όλο και περισσότερα ερωτήματα, να τα βασικά συστατικά ενός αστυνομικού που παραβιάζει όλες τις κλειδαριές και πολιορκεί τη σκέψη του αναγνώστη.

Την υπόθεση πυροδοτεί η δολοφονία του λόρδου Μίντον, δικηγόρου καριέρας και πρώην γενικού εισαγγελέα που θανατώνεται με συνοδευτικό ανώνυμο σημείωμα: «ΘΑ ΣΕ ΣΚΟΤΩΣΩ ΓΙ’ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΕΚΑΝΕΣ». Ο Μπιγκ Τζερ Κάφερτι δέχεται πανομοιότυπο μπιλιέτο, μαζί με μια προειδοποιητική βολή. Στο μείγμα υπεισέρχονται οι κακοποιοί Τζο και Ντένις Σταρκ από τη Γλασκόβη, οι οποίοι βρίσκονται ταυτόχρονα στην πόλη κυνηγώντας τα ίχνη του Χάμις Ράιτ, εξαφανισμένου εργολάβου μεταφορών που συνήθιζε να διακινεί ναρκωτικά σε όλη τη χώρα κρυμμένα σε κοντέινερ. Οι πατήρ και υιός Σταρκ καταφθάνουν συνοδευόμενοι από το δικό τους αστυνομικό κλιμάκιο, προσηλωμένο στην παρακολούθηση και τη συσσώρευση στοιχείων κατά της εγκληματικής φατρίας. Ο Ντάριλ Κρίστι του «Στον τάφο κάποιου άλλου» είναι επίσης συμμέτοχος στο δράμα, φιγουράροντας πλέον ως κυρίαρχος του παρασιτικού Εδιμβούργου και ιδιοκτήτης νυχτερινών κλαμπ, καζίνο, ξενοδοχείου μπουτίκ. Οι δικές του αντιμαχίες θα διεξάγονται πάντοτε στις επικράτειες του δόλου και δίνουν την αφορμή στο συγγραφέα να εκφράσει ενδιαφέρουσες απόψεις γύρω από την κοινωνιολογία του αθέατου κόσμου: «Θα υπάρχει πάντα το οργανωμένο έγκλημα… Όσο υπάρχουν άνθρωποι που θέλουν πράγματα που κάποιοι έκριναν παράνομα, μπορεί να υπάρχει χώρος για έναν μετριοπαθή παίκτη». Πράγματι, ο Ντάριλ Κρίστι ενσαρκώνει περισσότερο από κάθε άλλον στο βιβλίο την ιδέα του «υπεύθυνου εγκληματία». Ενώ ένας κατάσκοπος της αστυνομίας που ίσως έχει περάσει στη σκοτεινή πλευρά δίνει ακόμη πιο απαιτητικές αποχρώσεις στο θρίλερ.

Ένα εξέχον μέλος του νομικού κατεστημένου, ένας διαβόητος τοπικός γκάγκστερ, μια συμμορία της Γλασκόβης, ένας εξαφανισμένος μεταφορέας… Το πραγματικά καθηλωτικό περιεχόμενο ωστόσο δεν θα εκτυλιχθεί προτού προκύψει το Έικορν Χάουζ: δύο λέξεις που αρχίζουν να αντηχούν μέσα στο βιβλίο χωρίς σταματημό. Το κέντρο αξιολόγησης (ευφημισμός για το αναμορφωτήριο) στα μέσα της δεκαετίας του ογδόντα αποκαλύπτεται ως άντρο παιδικής κακοποίησης και ιστοριών για αγόρια που τα χρησιμοποιούσαν μεγαλύτεροι άντρες. Πλέον η υπόθεση εμπλέκει βουλευτή, ανώτερο δικαστικό και αρχηγό της αστυνομίας, ενώ τα εξαφανισμένα στοιχεία εναντίον των επιφανών προσώπων ξεσκεπάζει κάποιος που εμφανίζεται αποφασισμένος να τιμωρήσει τους άντρες που ενεπλάκησαν στην κακοποίηση. Στο Έικορν Χάουζ τα αρχεία που έγιναν χαρτοπόλεμος ξεδιπλώνει ένα πρόσωπο που διαθέτει όλες τις αποδείξεις. Για άλλη μια φορά, ο κορυφαίος συγγραφέας αντλεί υλικό από την ειδησεογραφία, (αναλογιστείτε το σκάνδαλο Σάβιλ ή τις περιπτώσεις βιασμών σε ποδοσφαιρικές ακαδημίες που συγκλονίζουν αυτές τις ημέρες τη Βρετανία), τοποθετώντας τον Ρέμπους ως τιμωρό των φορέων αρρωστημένων ορέξεων χωρίς τίποτα να τους εμποδίζει να τις ικανοποιήσουν στο μέγιστο ωσότου ο ντετέκτιβ αναλάβει.

Ο ήρωας τον οποίο ο Ίαν Ράνκιν φαντασιώθηκε ως φοιτητής με το κεφάλι γεμάτο Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον και Μίριελ Σπαρκ στις 15 Μαρτίου 1985, καταχωρώντας στο ημερολόγιό του τη σκέψη: «Αρσενικός πρωταγωνιστής» (ένας αστυνομικός;) παραμένει ζωτικός όσο και στην απαρχή του. Το δοκίμιο «Ο Ράνκιν για τον Ρέμπους» του «Φάκελος Ρέμπους, οι άγνωστες υποθέσεις» αποτελεί ιδεώδες συμπλήρωμα του νουάρ που μας έκανε να επιζητάμε περισσότερο Ρέμπους. Ενώ για όσους ανησυχούν για το μέλλον του γηραλέου ντετέκτιβ, αξίζει να σημειωθεί η δέσμευση του συγγραφέα, σύμφωνα με την οποία ενόσω το αστυνομικό παραμένει «ένα ικανοποιητικό όχημα για τις έρευνές του στη σύγχρονη Σκοτία, αυτή η σειρά θα συνεχιζόταν». Ο κορυφαίος εκπρόσωπος του βρετανικού νουάρ έχει πολλά να πει ακόμη, και ο σειριακός πρωταγωνιστής του άλλα τόσα να ζήσει. Το «Ακόμα και τα άγρια σκυλιά» είναι μια απόλυτα ρεαλιστική αποτύπωση εξακολουθητικής κτηνωδίας που πρέπει κάποτε να βγει στο φως. Είναι επίσης ένα συναρπαστικό θρίλερ, αλλά και μια διορατική ιστορία για γιους και πατεράδες. Ο Ίαν Ράνκιν παραμένει αξεπέραστος.

Ian Rankin, «Ακόμα και τα άγρια σκυλιά», σελ 512, εκδόσεις Μεταίχμιο, μετάφραση Νάντη Σακκά