Γιάννης Στεφανάκις: «Στις φλέβες μου κυκλοφορεί μελάνι»

«Δεν μπορούσα ποτέ να φανταστώ όταν ερχόμενος πιτσιρίκι από το χωριό μου να μάθω την τέχνη της τυπογραφίας (απλά και μόνο για επιβίωση), ότι θα έπαιζε τόσο καθοριστικό ρόλο στην καλλιτεχνική μου πορεία. Η τυπογραφία μού έμαθε το μέτρο και την ισορροπία μεταξύ του μαύρου και του άσπρου και με οδήγησε στην τέχνη της χαρακτικής και της ζωγραφικής. Πάντα έλεγα ότι στις φλέβες μου κυκλοφορεί μελάνι και σε όποια πόλη και να πήγαινα τους ήχους της τυπογραφικής μηχανής κυνηγούσα.

Από μικρός σκάρωνα στίχους, όπως και ζωγράφιζα. Κι όταν το 1978 ο Μιχάλης κατσαρός μου πρότεινε να εκδώσουμε μια εφημερίδα ποίησης το “Επίπεδο”, άρπαξα την ευκαιρία. Περιοδικά, τυπογραφία, σπουδές στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών όλα μαζί, και το 1966 αρχίζω να βγάζω συλλεκτικά βιβλία με δικά μου χαρακτικά πάνω σε ποίηση Ελλήνων ποιητών, τα οποία τύπωνα σε παραδοσιακά τυπογραφεία με εκπληκτικούς μαστόρους, όπως ο Σπύρος Λένης, ο Μιχάλης Μπορμπουδάκης, ο Χρήστος Δάρρας. Θυμάμαι τον Φίλλιπο Βλάχο να μου λέει “Την τυπογραφία και τα μάτια σου” και το δάσκαλό μου στη χαρακτική Θανάση Εξαρχόπουλο να με παροτρύνει να μην την αφήσω. 

Τότε δεν ήξερα, τώρα προσπαθώ όχι να αναστήσω την κλασική τυπογραφία, αλλά να κάνω κάποια πράγματα με μεράκι, αυτό που μου δίδαξαν οι  παλιοί συνάδελφοι. Και θα ήταν ευχάριστο αν σήμερα στις γραφικές τέχνες και στο βιβλίο περνούσε κάτι από τη μαγεία της κλασικής τυπογραφίας. Γίνεται αυτό βεβαίως από εκδότες που έχουν τη γνώση του παρελθόντος.  

Εν κατακλείδι μπορώ να πω ότι η αγάπη μου για την ποίηση –τη βασίλισσα των τεχνών κατ’ εμέ–, τη χαρακτική και την τυπογραφία με οδήγησαν στην έκδοση των δίπτυχων. 

Η τωρινή μου απόπειρα, “Τα δίπτυχα”, είναι συνέχεια αυτών των συλλεκτικών βιβλίων, τα οποία τύπωνα  σε  επίπεδο τυπογραφικό πιεστήριο. Οι καιροί όμως άλλαξαν. Τα πιεστήρια σιώπησαν εκτός ελάχιστων ίσως περιπτώσεων. Έτσι θέλοντας να δοκιμάσω την αυτάρκειά μου, στοιχειοθετώ στο χέρι, χαράζω και τυπώνω σε χειροκίνητο πιεστήριο. Τι τυπώνω;  Ποιήματα Ελλήνων ποιητών με χαρακτικά δικά μου, με σκοπό να ολοκληρώσω τη σειρά εκδίδοντας 17 δίπτυχα από τον Όμηρο μέχρι και τον Μιχάλη κατσαρό.

Γνωρίζω ότι η κλασική τυπογραφία πέθανε… μπήκε στα μουσεία, η ζωή προχωράει, η τεχνολογία μάς πάει εκεί που εμείς τελικά θέλουμε. Δεν μπορούμε έτσι κι αλλιώς να αναστήσουμε το παρελθόν, μπορούμε όμως να μάθουμε  από αυτό». 

Ο Γιάννης Στεφανάκις, ο οποίος πριν, αλλά και κατά τη διάρκεια των σπουδών του στην ΑΣΚΤ, διακόνεψε την τέχνη της κλασικής τυπογραφίας ως στοιχειοθέτης, πάντα μας ξαφνιάζει ευχάριστα. Αυτή τη φορά κυκλοφόρησε δύο δίπτυχα, ιδανικά για δώρο. Στο πρώτο στοιχειοθέτησε στο χέρι τους 27 αρχικούς στίχους από το αρχαίο κείμενο της Ομήρου Οδύσσειας και τους εκτύπωσε σε χειροκίνητο πιεστήριο σε χαρτί Somerset των 300 γραμμαρίων, διαστάσεων 28,5 x 38 εκ. Εκτύπωσε επίσης ένα χαρακτικό τριών χρωμάτων στην 3η σελίδα του δίπτυχου από χαραγμένες πλάκες λινόλεουμ, σε 85 υπογεγραμμένα και αριθμημένα αντίτυπα. Τις διορθώσεις έκανε ο Παντελής Μπουκάλας. Στο δεύτερο δίπτυχο επανέλαβε την ίδια διαδικασία πάνω σε ένα ακαταχώριστο ποίημα της Σαπφούς, σε μετάφραση του Παντελή Μπουκάλα. Τυπώθηκε σε 49 αριθμημένα αντίτυπα με μια ξυλογραφία τριών χρωμάτων του Γιάννη Στεφανάκι. Σκοπός του καλλιτέχνη είναι να ολοκληρώσει τη σειρά με 17 δίπτυχα από την αρχαία ποίηση και φτάνοντας μέχρι και τον Μιχάλη Κατσαρό.    

*Διαβάστε μια παλαιότερη συνέντευξή του Γιάννη Στεφανάκι στην A.V εδώ. 

Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε με τον Γ. Στεφανάκι στο email: neoepipedo@yahoo.gr