Το πρώτο βιβλίο που πιάνει στα χέρια του το παιδάκι είναι εικονογραφημένο: μπαίνει ήδη το τσικό στη λογική του κόμικ, με την ιστορία να εκτυλίσσεται συνοδευόμενη από εικόνες. Κι αν τσιμπήσει το παιδάκι, δεν πρόκειται να ξε-τσιμπήσει ποτέ – θα διαβάζει κόμιξ, βιβλία, ή και τα δύο μαζί μέχρι τα βαθιά του γεράματα.
Η Χριστίνα Μανιά, που έγραψε το αγαπημένο μας «Η ευτυχία της μελωδίας», με μια νεραϊδούλα που δεν κάνει ποτέ αυτό που της ζητάνε (σε ονειρεμένη εικονογράφηση Γιώργου Σγουρού, εκδ. Mamaya) μου έλεγε πάντα να γράψω παιδικό, και έγραψα τα «Δίδυμα που ακούνε τα πάντα» γιατί τα δικά μου (δίδυμα) παιδάκια διαμαρτύρονταν ότι δεν βρίσκουν βιβλία με δίδυμους ήρωες. Το εικονογράφησε με κέφι η Ρένια Μεταλληνού (εκδ. Παπαδόπουλος), λες και ήξερε τα παιδιά μου.
Αλλά είμαι φαν του παιδικού βιβλίου: ξέρουμε απέξω «Τα τρία μικρά λυκάκια» (υπέροχη εικονογράφηση της Έλεν Οξέμπερυ, εκδ. Μίνωας), το «Ποιος έκανε πιπί στον Μισισιπή» (εικόνες της Κέλυ Ματαθιά, εκδ. Μεταίχμιο), όπως σχεδόν όλα τα βιβλία του Ευγένιου Τριβιζά. Που δεν χρειάζεται δικές μου συστάσεις. Ούτε ο Μάνος Ελευθερίου με τη «Γάτα που ήθελε να γίνει πουλί» (εικονογράφηση Σοφία Φόρτωμα, εκδ. Ελληνικά Γράμματα). Ούτε η Έρη Ρίτσου, κόρη του μεγάλου ποιητή Γιάννη Ρίτσου, με το βιβλίο της «Τρεις φίλοι παχουλοί» σε εξαιρετική εικονογράφηση του Δημήτρη Κάσδαγλη (εκδ. Κέδρος)… οι τρεις παχουλοί φίλοι, ένας ελεφαντάκος, ένας ιπποπόταμος κι ένας ρινόκερος, χαλαρώνουν όλη μέρα και παχαίνουν, αλλά είναι τόσο cute, τόσο γούτσου-γούτσου οι εικόνες, που σε στέλνουν βουρ στην κουζίνα να τσιμπήσεις ένα κάτι τις.
Όταν μιλάς για παιδικά βιβλία, κάνεις κατάχρηση των λέξεων «τρυφερό, γλυκό, όμορφο, χαριτωμένο και ονειρεμένο», δεν γίνεται αλλιώς. Ένα παιδικό βιβλίο δεν μπορεί να σου κόβει την ανάσα… εκτός κι αν είναι διασκευή «μεγαλίστικου» μυθιστορήματος, που θα βάλει τα παιδιά στο λούκι της περιπετειώδους αφήγησης: ο «Ροβήρος ο Κατακτητής» του Δημήτρη Παπαθεοδούλου, σε σουρεαλιστική εικονογράφηση της Ίριδος Σαμαρτζή (εκδ. Παπαδόπουλος), είναι μια τέτοια περίπτωση. Ο Παπαθεοδούλου γράφει τέλεια παιδικά και σκέτος, χωρίς τον Ιούλιο Βερν. Αλλά επειδή μυήθηκα στη λογοτεχνία διαβάζοντας Κλασσικά Εικονογραφημένα, πιστεύω πολύ στις διασκευές-για-παιδιά.
Πάμε παρακάτω: τέεεεεελειο της Ρίκας Βαγιάννη, «Είναι πολύ βαρετό να βαριέσαι» σε εικονογράφηση Ντανιέλας Σταματιάδη (εκδ. Ποταμός) – η μάγισσα Κίρα, ενώ είναι μια χαρά κορίτσι, παρα-βαριέται και δεν κάνει. Σε ονειρικά τοπία κινείται η Φραντζέσκα Αλεξοπούλου-Πετράκη με το «Ονειρεύομαι με τα μάτια ανοιχτά» και τον πιτσιρικά που μετατρέπει όλη του την ημέρα σε ονειροχώρες (τις οποίες εικονογραφεί, και πάλι τρυφερά θα πω, σόρι… η Ελίζα Βαβούρη, εκδ. Παπαδόπουλος).
Σε πρακτικό επίπεδο, η νηπιαγωγός Κική Δημητριάδου έχει στήσει το διασκεδαστικό/επιμορφωτικό «Ημερολόγιο της Δώρας», με εικόνες του Βαγγέλη Παπαβασιλείου (εκδ. Λιβάνη). Τα θέματα που απασχολούν παιδιά 4-8 ετών είναι όλα εδώ, με απαντήσεις στην παιδο-γλώσσα. Ο «Ρομπέν των κάστρων και ο φυλακισμένος γελωτοποιός» της Ουρανίας Τουτουτζή (με τον Σγουρό στα πάνω του…) είναι μια περιπέτεια πολύ περιπετειώδης, όπως θα έλεγαν τα παιδιά μου (εκδ. Διόπτρα). Σούπερ δουλειά έχει κάνει ο Αύγουστος Κορτώ στη μετάφραση των «Διαστημικών χοτ-ντογκ» των Max Brallier, Rachel Maguire & Nichole Kelley (εκδ. Διόπτρα), που έχουν πλάκα, και μας άνοιξαν την όρεξη για τα «Iπτάμενα κέικ» της ίδιας, ντιπ σουρεαλιστικής, σειράς των Philip Reeve & Sarah McIntyre (μετάφραση Μαρία Τραϊκόγλου, εκδ. Διόπτρα).
Στην κατηγορία «παίζω και μαθαίνω» είναι όλες οι διασκευές αρχαίας τραγωδίας και κωμωδίας ή οι ελληνικοί μύθοι: ο Φίλιππος Μανδηλαράς κεντάει με τη μυθολογία, και αγαπάμε τις «Όρνιθες» σε διασκευή-εικονογράφηση της κλασικής Σοφίας Ζαραμπούκα – της οποίας μας αρέσει ο τσαχπίνης «Γατοβουτηχτής» (εκδ. Πατάκη). Ο Χρήστος Δημόπουλος, με μεγάλη πείρα από παιδιά/παιδικό βιβλίο, έχει πετύχει διάνα με τον «Δράκο Ναπολέοντα» (εικονογράφηση Νικόλα Ανδρικόπουλου, εκδ. Ψυχογιός). Ωραίο είναι «Η μικρή γοργόνα πώς να ζήσει στο σκουπιδονήσι» του Βαγγέλη Ηλιόπουλου (εικόνες Φραντσέσκα Κοζάντι, εκδ. Πατάκη) – επίσης με οικολογικό μήνυμα που όμως δεν πατικώνει το παιδί, το αφήνει να το καταλάβει μόνο του («πωωω μαμά, να μην πετάμε σκουπιδάκια στα νησιά!»). Μηνύματα τρυφερότητας/αγάπης οφείλουν να έχουν, σε επίπεδο πασπαλίσματος και όχι γιγαντοαφίσας, τα παιδικά βιβλία – «Η γιαγιά μου κι ο παππούς μου» της Ράνιας Μπουμπούρη (εικόνες Χρύσα Σπυρίδωνος, εκδ. Ψυχογιός) είναι ένα καλό παράδειγμα.
Δεν είμαι εξπέρ στο παιδικό (μεταξύ μας δεν είμαι εξπέρ σε τίποτε και καλά κάνω). Απλώς έχω διαβάσει χιλιάδες παιδικά βιβλία σε παιδιά δικά μου, ξένα, φίλων και συγγενών – μου αρέσουν επειδή ψοφάω για κόμιξ και για παιδιά. Όταν διαλέγετε παιδικά βιβλία, να έχετε εμπιστοσύνη στα παιδιά: ξέρουν καλύτερα. Σε κάποιες φάσεις ζητάνε βιβλία με αυτοκόλλητα («Ντύνω όμορφες νεράιδες», εκδ. Ψυχογιός), σε άλλες βιβλία-παιχνίδια. Κανένα παιδικό βιβλίο δεν έβλαψε ποτέ κανένα παιδί, και αν διαλέξετε σωστά, έχετε εξασφαλίσει μισή ώρα γαλήνης στην παραλία…
Ένα βιβλίο μυστηρίου για ένα κορίτσι που μεγαλώνει προσπαθώντας ν’ ανακαλύψει τον εαυτό του, αλλά και το κατά πόσο ο Αμερικανός πατέρας του ήταν μπλεγμένος με την Απριλιανή χούντα
Μιλήσαμε για το νέο του βιβλίο, ένα μυθιστόρημα για τη μονίμως φευγαλέα αίσθηση της μητέρας του, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο η μνήμη πλάθει την προσωπική ιστορία
11°
