Patti Smith: Πάτι και Ρόμπερτ

«Ήμασταν σαν τον Χάνσελ και την Γκρέτελ, και τολμήσαμε να περιπλανηθούμε στο μαύρο δάσος του κόσμου. Συναντήσαμε πειρατές, μάγισσες και δαίμονες που δεν είχαμε ονειρευτεί, αλλά και μεγαλείο που δεν μπορούσαμε ποτέ να το φανταστούμε. Κανείς δεν μπορεί να μιλήσει γι' αυτούς τους δυο νεαρούς ανθρώπους, ούτε να πει κάποια αλήθεια για τις μέρες και τις νύχτες που πέρασαν μαζί. Μόνο ο Ρόμπερτ κι εγώ μπορούσαμε να το κάνουμε. Να πούμε τη δική μας ιστορία, όπως την αποκαλούσε εκείνος. Και καθώς έφευγε, ανέθεσε σε μένα να την πω». Ένα τυχαίο συναπάντημα στο Μπρούκλιν, όπου και οι δυο τους αλήτευαν κυνηγώντας την καλή τύχη, την ελευθερία, τα όνειρο και την τέχνη, φέρνει κοντά την Πάτι και τον Ρόμπερτ, πριν εκείνη γίνει η καταραμένη ποιήτρια, η ιέρεια του ροκ εν ρολ, κι εκείνος ο φωτογράφος-θρύλος που εξερεύνησε τη σεξουαλικότητα και το περιθώριο της Νέας Υόρκης, προσδίδοντάς του το καθαγιασμένο από τους κριτικούς φωτοστέφανο της Κόλασης-Παράδεισου.

Είναι το καλοκαίρι που πεθαίνει ο Κολτρέιν, αλλά και το χίπικο όνειρο παραδίνεται στην πρέζα, η αθωότητα μαραζώνει σαν αδύναμη πεταλούδα, δίπλα τους όμως συνεχίζουν να εκρήγνυνται η πολιτική, η σεξουαλική απελευθέρωση, η τέχνη, η ποίηση και η πόλη. Συγκατοικούν σαν εραστές αλλά και συνεργάτες, κάνουν δουλειές του ποδαριού, λιμοκτονούν από την πείνα, αλλά αρνούνται να παραδοθούν σε μια πεζή και ανούσια ζωή, γράφοντας, ζωγραφίζοντας και αναζητώντας το μονοπάτι της αυτοπραγμάτωσης και της ευτυχίας.

Και σ' αυτό το βιβλίο, έναν αιώνα μετά, η Σμιθ με έναν σαγηνευτικό, μυθιστορηματικό και ελεγειακό τρόπο περιγράφει τη φιλία και τη λατρεία του ενός προς τον άλλο, ακόμα κι όταν έπαψαν να είναι εραστές, χρονικογραφώντας ταυτόχρονα εκείνη την μποέμικη, στιλάτη Νέα Υόρκη του τέλους του '60 και των αρχών του '70. Οι Velvet κι ο Άντι Γουόρχολ στο Max's Cansas city, περιστοιχισμένοι από όλη την αυλή τους, ήτοι Έντι, Κάντι, Χόλι και τα άλλα «παιδιά», το πανδοχείο “Chelsea”, καταφύγιο μουσών σαν την Τζόπλιν αλλά και του ίδιου του ζεύγους, που το χρησιμοποιεί όχι μόνο ως εστία συμβίωσης αλλά και δημιουργίας. Οι άγριες, πρώιμες, ρομαντικές και αλλοπρόσαλλες νύχτες στο CBGB's, η γνωριμία με τον Ντίλαν και το ξεπατίκωμα της κόμμωσης του Κιθ Ρίτσαρντς από πλευράς Σμιθ, προκειμένου να γίνει αποδεκτή στους ροκ κύκλους.

Σαν να είσαι εκεί και να χαζεύεις από την κλειδαρότρυπα. Τον Άλεν Γκίνσμπεργκ να μην αντιλαμβάνεται πως είναι κορίτσι και να της την πέφτει θεωρώντας την ένα γοητευτικό, ισχαιμικό αγόρι, τον ποιητή Τζιμ Κάρολ και τον θεατρικό συγγραφέα Σαμ Σέπαρντ να της ανοίγουν δρόμους γνώσης αλλά και αγάπης, τους κιθαρίστες Lenny K. και Tom Verlain συνεπικουρούμενους από τους Jonathan Ritchman , Ivan Kraal και Richard Hell να την ακομπανιάρουν στην ανάγνωση ποιημάτων εξελισσόμενοι στο θρυλικό μετέπειτα «Patti Smith group» και η λατρεία για τον Ρεμπό, τον Μοντιλιάνι, τον Ντεγκά, την ευρωπαϊκή Αναγέννηση αλλά και το αμερικάνικο ροκ εν ρολ του '50, όπως και την Motown soul.

Και συνεκτικός ιστός, πρωτογενής παράγοντας που τους δίνει θάρρος, τους οπλίζει με υπομονή και τους ατσαλώνει κόντρα στις αντιξοότητες, να μην είναι άλλος από την πίστη του ενός προς τον άλλο. Η αμοιβαία πεποίθησή τους πως ο απέναντι είναι ένα σπάνιο λουλούδι, ένα εξωτικό πουλί που πρέπει να του δοθούν στοργή κι αγάπη, ώστε να ανθίσει ή να πετάξει. Η Σμιθ μιλά για τον Μέιλθορπ λατρευτικά. Είναι ερωμένη, φίλη, μάνα αλλά και κριτής του. Είναι η έμπνευσή του αλλά και η τροφός του, εισπράττοντας ταυτόχρονα από πλευράς του μιαν αγάπη εξίσου χωρίς όρια και μιαν υποστήριξη άνευ όρων. Τον ζωγραφίζει. Τη φωτογραφίζει. Του γράφει ποιήματα. Της χαρίζει χαϊμαλιά και επιμελείται την εικόνα της. Μοιράζονται το ίδιο χοτ ντογκ και απαθανατίζονται σε αυτόματους σκοτεινούς θαλάμους στις ταπεινές εκδρομές τους στο Coney Island.

Ακόμα κι όταν γίνονται υπερδιάσημοι ή ζευγαρώνουν επιτέλους με τα ιδανικά τους ταίρια, είτε κατοικούν χωριστά σε άλλες πόλεις ταξιδεύοντας τον κόσμο, το νοιάξιμο και η στοργή υπερχειλίζουν στις επιστολές ή τα τηλεφωνήματά τους. Ενωμένοι σαν μικρά παιδιά με τα δεσμά του ενθουσιασμού, από την ασημαντότητα έως το ιντερλούδιο της επιτυχίας τους, δεν παύουν ποτέ να χαρίζουν ο ένας στον άλλον ανθρωπιά, γνώση, ουτοπία και μια σκάλα για τα αστέρια.

Διαβάζεις, αλλά είναι σαν να ακούς. Και ταυτόχρονα, μιας και στην έκδοση του «Πάτι και Ρόμπερτ» συμπεριλαμβάνεται σπάνιο φωτογραφικό υλικό από τις προσωπικές τους στιγμές και από σπάνια έργα που φιλοτέχνησαν και είδαν για πρώτη φορά το φως, χάρη στην έκδοση αυτού του βιβλίου, έχεις την ευκαιρία να περιηγηθείς στις μοναδικές στιγμές που γέννησε η ένωσή τους με την πόλη αλλά και τους αστρικούς εαυτούς τους. «Όταν πέθανε, κοιμόμουν. Είχα τηλεφωνήσει στο νοσοκομείο για να του πω μια καληνύχτα, αλλά ήταν βυθισμένος στον ωκεανό της μορφίνης. Κράτησα το ακουστικό στο αυτί μου και αφουγκράστηκα τη βαριά ανάσα του ξέροντας ότι δεν θα τον ξανακούσω ποτέ[....] Εκείνη τη στιγμή η Τόσκα άρχισε να τραγουδάει τη σπουδαία άρια “Visi d' arte”. Έζησα για την αγάπη, έζησα για την τέχνη. Έκλεισα τα μάτια μου και σταύρωσα τα χέρια μου στο στήθος. Η θεία πρόνοια είχε ορίσει τον τρόπο με τον οποίο θα τον αποχαιρετούσα».

Το βιβλίο «Πάτι και Ρόμπερτ» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος. Τη μετάφραση υπογράφει ο Αλέξης Καλοφωλιάς.