Αόρατα κορίτσια... που ντύνονται άντρες

Η Μανίνα Ζουμπουλάκη μιλάει με μία αμεσότητα που μοιάζει σαν να προκύπτουν ακαριαία συμπεράσματα. Ο λόγος της είναι μία μπλαζέ ατάκα που ακολουθείται από μία άλλη, κοφτερού, σαρδόνιου χιούμορ που ανατρέπει ή απογειώνει αυτά που λέγονται.

Το γράψιμό της, πάλι, διαθέτει αυτή τη στεγνή εκφορά η οποία σπάει με λεπτομέρειες που εισβάλλουν στις προτάσεις της και γεμίζουν τρυφερότητα ακόμα και το πιο μποέμικο ύφος. Ξέρει να σκαλώνει τη διήγησή της σε καίρια πλάνα, να γεμίζει νοήματα με ένα μόνο καδράρισμα.

Και, φυσικά, τα βιβλία της είναι εντελώς κινηματογραφικά, τα διαβάζεις σαν να βρίσκεσαι σε σκοτεινή αίθουσα, ακούς τους διαλόγους με τη σινεματική ηχώ του dolby. Τα μοντέρνα ερωτικά μυθιστορήματά της είναι ιστορίες σύγχρονων ανθρώπων από αυτούς που η ζωή τους πολλές φορές αλλάζει από ένα και μόνο τραγούδι – στη σωστή στιγμή. Η «Σκόνη της μέρας» όμως (2003, εκδόσεις Ιστός) ήταν ένα διαφορετικό highlight, μία οικογενειακή τοιχογραφία μέσα στο χρόνο με τόσο βάθος και αλήθεια που έδειξε μία άλλη γραφή και δύναμη της Μανίνας. Με έναν τέτοιο τρόπο τώρα, με το νέο της βιβλίο «Αόρατα κορίτσια» (εκδόσεις Παπαδόπουλος) ταξιδεύει σε χαμένες και νέες πατρίδες, σε θραύσματα διηγήσεων που γίνονται σφιχτή, πλούσια πλοκή και φτάνει μέχρι σήμερα ή και αύριο, σε έναν κόσμο που ζει τον καινούργιο του πόλεμο. Με αφορμή το νέο αυτό βιβλίο, κάναμε μία συζήτηση σαν να μη γνωριζόμαστε εμείς οι δύο, εδώ και δεκάδες χρόνια (πολλά).

Τι είναι τα «Αόρατα Κορίτσια»; Ποια είναι η ιστορία τους;

Η μία ηρωίδα είναι ηθοποιός στις αρχές του 20ού αιώνα. Φτάνει πρόσφυγας στη Θεσσαλονίκη όπου κάνει καριέρα στα καφέ-σαντάν και στα θέατρα, μεταμφιεσμένη σε άντρα. Η εγγονή της είναι οπερατέρ στο όχι μακρινό αύριο, οδηγεί μηχανή και κυκλοφορεί ντυμένη άντρας γιατί έτσι αισθάνεται ασφαλής. Παρακολουθούμε την ιστορία τους μέσα στην Ιστορία… και καταλαβαίνουμε γιατί είναι προτιμότερο πολλές φορές να είσαι άντρας, ή αόρατη, από το να είσαι γυναίκα.

Η αναζήτηση πατρίδας φαίνεται να είναι ένα θέμα που επανέρχεται συνεχώς όχι μόνο στη λογοτεχνία αλλά και στη σύγχρονη ιστορία. Η σημερινή πραγματικότητα πόσο σε επηρέασε και σε ποια σημεία στη συγγραφή του βιβλίου;

Ξέρουμε όλοι σχεδόν στην Ελλάδα τι σημαίνει «χαμένες πατρίδες», οι οικογενειακές παραδόσεις μας είναι γεμάτες με περιγραφές ξεριζωμών. Δεν ήθελα να κάνω «μία από τα ίδια», ο Ηλίας Βενέζης έχει καλύψει το θέμα με βαθιά συγκινητικό τρόπο… ήθελα να πω την ιστορία ανθρώπων της οικογένειάς μου, μέσα από το αγαπημένο χόμπι, τη μυθοπλασία. Η μία ηρωίδα στα «Αόρατα κορίτσια» είναι πρόσφυγας, ενώ η εγγονή της πέφτει πάνω σε ένα προσφυγόπουλο. Όταν με έφτασε το γράψιμο στη σύγχρονη εποχή, κι ενώ ήθελα να πω «τελειώσαμε όμως με αυτά»… είπα το ανάποδο, ότι καθόλου δεν τελειώσαμε. Πατρίδες αναζητάμε όλοι, κατά το «Show me the way to go home»… και το προσφυγικό το ζούμε από τη μεριά του οικοδεσπότη τώρα…»

Σε τι βαθμό είναι προσωπικό στόρι τα «Αόρατα Κορίτσια»;

«Είναι γεμάτο ιστορίες της οικογένειάς μας. Τη διαδρομή από Καισάρεια μέχρι Μερσίνα και μετά με πλοίο για Καβάλα, την έκανε η μητέρα του μπαμπά μου – κουβαλώντας τη μικρότερη αδερφή της στην πλάτη. Ο πατέρας μου στα 19 του, το ’46, φόρτωσε ένα καΐκι με μανταρίνια από τη Χίο, θαλασσοπνίγηκε αλλά τελικά κατάφερε να τα πουλήσει στη Μυτιλήνη. Έβαλα την πρώτη ηρωίδα να βρίσκεται μέσα σε αυτό το καΐκι με τον αγαπημένο της. Το 70% είναι αληθινές ιστορίες, ακόμα κι αν δεχτούμε ότι το σόι μου, όπως όλα τα σόγια, έχει κάμποσους παραμυθάδες…

Στο εξώφυλλο είναι η φωτογραφία της γιαγιάς σου; Πες μου πώς προέκυψε αυτό. Είναι η Μαρίκα Κωνσταντινίδου, μαμά της μαμάς μου από την Αδριανούπολη. Σκεφτόμουν πάντοτε αυτή τη φωτογραφία της, σαν να με κοιτούσε μέσα από τις δεκαετίες. Ευκαιρία έψαχνα να τη χρησιμοποιήσω!

Γράφεις και σκέφτεσαι κινηματογραφικούς διαλόγους; Σκηνές; Πλάνα; Τι σκέφτεσαι την ώρα που γράφεις;

Τα σκέφτομαι σαν πλάνα όλα, συνήθως πριν κοιμηθώ (και άντε να κλείσω μάτι μετά). Είναι σαν να περιγράφω εικόνες που φτιάχνονται μέσα στο μυαλό μου ανεξάρτητα από εμένα, στα ξεκούδουνα… τις συνδέω μετά σαν να βάζω κομματάκια ενός παζλ στη σωστή τους θέση…

Τα βιβλία σου είναι είτε μοντέρνες ερωτικές ιστορίες, είτε μεταμοντέρνα αστυνομικά αινίγματα, είτε μεγάλα «οικογενειακά» saga. Πώς προκύπτουν αυτά στην έμπνευσή σου;

Ιδέα δεν έχω… δεν λέω «θα κάτσω να γράψω αυτό λοιπόν τώρα», αρχίζω να γράφω κάτι και με πάει εδώ ή εκεί. Μερικές φορές και πουθενά.

Στη διάρκεια συγγραφής ενός βιβλίου επηρεάζεσαι από γνώμες τρίτων; Συζητάς τα θέματά σου; Δοκιμάζεις ιδέες;

Τα συζητάω περιληπτικά με τρεις φίλους γιατί με βοηθάει ο τρόπος που σκέφτονται. Με πιάνει μυστικοπάθεια, λες και αποκαλύπτω μυστικά του κράτους. Άμα κολλήσω πάω στους ίδιους ανθρώπους και τους ζαλίζω τον έρωτα, αλλά συνήθως ξεκολλάω με τραγούδια, στο άσχετο.

Τι διαβάζεις αυτό τον καιρό;

«Το κορίτσι με το τατουάζ», επειδή είχα στεναχωρηθεί που είχε πεθάνει ο συγγραφέας (Στιγκ Λάρσον) και δεν το διάβασα στην ώρα του. Έγραψε μια σούπερ τριλογία, ο δόλιος, και έμεινε στον τόπο πριν εκδοθεί… δηλαδή πιο γκαντεμιά, πεθαίνεις.

*Η Μανίνα Ζουμπουλάκη έχει γράψει για το νέο της βιβλίο εδώ.