Γιώργος Σιακαντάρης: Επιστροφή στον Αιώνα των Φώτων
Γυρίσαμε την πλάτη στην ορθολογική διαχείριση
![31386-70651.jpg 31386-70651.jpg](/images/1074x600/3/jpg/sites/default/files/article/2012/12/12/31386-70651.jpg)
Ζαν-Ζακ Ρουσσώ Ο φιλόσοφος της πεφωτισμένης δημοκρατίας του Γιώργου Σιακαντάρη, εκδ. Πόλις
Το «ελληνικό Κοινωνικό Συμβόλαιο» καταπατήθηκε. Γυρίσαμε την πλάτη στην ορθολογική διαχείριση. Στην ευημερούσα (με δανεικά) δημοκρατική χώρα μας κανείς από τους κυβερνώντες δεν προέβλεψε την οικονομική και κοινωνική κρίση που ορμούσε καταπάνω μας. Αυτό που γεννήθηκε από την κρίση ήταν σιωπή κι αδυναμία. Υποχώρησε η λογική. Κυριάρχησε ο φόβος, η οργή, η βία, η απογοήτευση. «Σε μια εποχή απαξίωσης της πολιτικής, οι απόψεις του φιλοσόφου πως όταν οι πολίτες ενός κράτους θεωρήσουν ότι δεν τους ενδιαφέρουν οι δημόσιες υποθέσεις, τότε τούτο το κράτος καταρρέει, δείχνουν πόσο επίκαιρες είναι ορισμένες πλευρές της σκέψης του» σημειώνει ο συγγραφέας.
Ζούμε εποχές πνευματικού και πολιτιστικού συντηρητισμού, γι’ αυτό το αίτημα του Διαφωτισμού είναι πάντα επίκαιρο και πολύτιμο. Αυτό προσπαθεί να μας πει στο ολιγοσέλιδο δοκίμιό του ο Γιώργος Σιακαντάρης με αφορμή την επέτειο της συμπλήρωσης 300 χρόνων από τη γέννηση του συγγραφέα και 250 από τη δημοσίευση του «Κοινωνικού Συμβολαίου» και του «Αιμίλιου».
Όμως, το κείμενο του Σιακαντάρη δεν πρέπει να εκληφθεί μόνο ως ένα θεωρητικό κείμενο. Είναι ένα επίκαιρο πολιτικό σχόλιο που αναφέρεται κυρίως στις ελλείψεις της σημερινής κοινωνίας. Έρχεται να συμπληρώσει από μια άλλη σκοπιά το προηγούμενο βιβλίο του «Οι μεγάλες απουσίες - Η ελληνική Δημοκρατία σε άμυνα» (εκδ. Πόλις) και να εκφράσει και πάλι εμμέσως την πίστη του συγγραφέα στις αξίες του Διαφωτισμού, στα προτάγματα της ελευθερίας, της δημοκρατίας, του εκσυγχρονισμού.
Το κεντρικό πρόταγμα του Διαφωτισμού είναι «παραχωρώ κεκτημένα για να διατηρήσω το όλον». Θιασώτης της πεφωτισμένης δημοκρατίας, ο Ρουσό διαχωρίζει σαφώς τη γενική βούληση από τη βούληση όλων. Αντικείμενο της γενικής βούλησης είναι το «κοινό αγαθό, το οποίο δεν μπορεί να αποτελεί άθροισμα των επιμέρους συμφερόντων, των προσωπικών ιδιοτροπιών και ατομικών επιθυμιών».
Είναι φανερό, γράφει ο Σιακαντάρης, ότι ο Ρουσσώ δεν ήταν υπέρμαχος της άμεσης δημοκρατίας, μοντέλο το οποίο απέρριπτε κατηγορηματικά, αλλά υπέρ μιας δημοκρατίας που στηρίζεται στις ελίτ. Θεωρούσε την κυβέρνηση εγγυητή των νόμων, «αφέντης» των οποίων είναι ο λαός. Υποστήριζε ότι μόνο η ύπαρξη δημόσιας ηθικότητας μπορεί να αναπληρώσει τις ανεπάρκειες των πολιτικών. Αναλογιζόμενοι τη σημερινή κατάσταση, αντιλαμβανόμαστε πόσο μας αφορούν όλα αυτά.
Έρχεται λοιπόν ο μεγάλος φιλόσοφος του Διαφωτισμού να «ξεκαθαρίσει» έννοιες οι οποίες έχουν παρερμηνευθεί. Στην Ελλάδα αρνιόμαστε να δεχτούμε ότι αν θέλουμε να διατηρήσουμε μέρος της ευμάρειάς μας, της ελευθερίας μας, πρέπει να παραχωρήσουμε κάποια «κεκτημένα». Πολιτικοί και συντεχνίες, στη μεγάλη τους πλειοψηφία, δεν έχουν πάψει ακόμα και τώρα να κινούνται αποκλειστικά βάσει του δικού τους ιδιοτελούς συμφέροντος.
Τα περισσότερα μέτρα παίρνονται με γνώμονα το ιδιαίτερο συμφέρον της κάθε κοινωνικής ομάδας, αυτό που ενδιαφέρει είναι ποιους θίγουν και όχι αν λύνουν το πρόβλημα. Το σωστό ερώτημα, όμως, είναι αν διαλύουν ή ενισχύουν την κοινωνία. Τώρα, περισσότερο από ποτέ, υπάρχει ανάγκη θεώρησης του καθολικού συμφέροντος.
Προσπεράσαμε διάφορους κρίκους μίας αλυσίδας, η οποία ονομάζεται διαφωτισμός, δυτικός πολιτισμός, σύγχρονη νεωτερική κοινωνία. Σήμερα καλούμαστε να ανοικοδομήσουμε πάνω στα ερείπια των παλιών σάπιων θεσμών νέες κοινωνικές σχέσεις, ένα νέο Κοινωνικό Συμβόλαιο, να συνδέσουμε και πάλι την ιδιωτική συνείδηση με τη δημόσια δράση. Όπως λέει ο Ρουσσώ, να οικοδομήσουμε τους καλύτερους κοινωνικούς θεσμούς για να προστατεύσουμε την ελευθερία και την ιδιοκτησία από την αυθαιρεσία του κράτους και των αγορών. Έχουμε κατακτήσει ελευθερίες, οφείλουμε να τις υπερασπιστούμε.
ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ
ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Μάθε απο το παρελθόν σου, αγάπησε τον εαυτό σου, ζήσε τη ζωή που σου αξίζει
Γράφοντας για αυτά που έχουν σημασία, με τον πιο συναρπαστικό τρόπο
Μιλήσαμε με αφορμή το νέο της βιβλίο «Η φωνή στα χέρια της» που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ίκαρος
Βιβλία για ένα μακρύ, καυτό και διαβαστερό καλοκαίρι!
Τι τη συγκινεί, τι τη θυμώνει, τι νοσταλγεί στην καθημερινή της ζωή και τι της λείπει από το παρελθόν; Μιλήσαμε μαζί της με αφορμή το πρώτο της βιβλίο με ποιήματα
Πώς η επιμονή, η αφοσίωση στη δημιουργική σου φωνή και μια σειρά από ευφάνταστα σωματικά τελετουργικά μπορούν να δώσουν φτερά στην καλλιτεχνική δημιουργία
Διαβάστε δύο ποιήματα από τη νέα συλλογή που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη
Η ψυχαναλύτρια Galit Atlas φωτίζει τη σκοτεινή επικράτεια του ασυνείδητου, αυτή που μας στοιχειώνει εν αγνοία μας
Τα λημέρια των συγγραφέων - πεζογράφων, ποιητών, δοκιμιογράφων. Γιατί γράφουν εκεί που γράφουν; Τι φετίχ έχουν; Πώς εμπνέονται σ’ αυτόν τον χώρο;
Tι μας ενδιαφέρει η πεισιθάνατη αναζήτηση ενός μετανάστη Ιρανού που μέσα σε όλα τα άλλα είναι και ορφανός από μητέρα, ενώ ο πατέρας του δουλεύει σε εκτροφείο ορνίθων;
Μια συζήτηση για το βιβλίο της «Πρόσωπα του μύθου, του θρύλου, της μουσικής» και το πώς οι μύθοι και οι θρύλοι εικονογραφούν ένα είδος πρωτόγονης ψυχολογίας
«Η ζωή με το δικό σου φως» του Abdellah Taïa είναι μια γοητευτική καταβύθιση σ’ έναν κόσμο άγνωστο, σκληρό και ανθρώπινο, όπου οι κατηγοριοποιήσεις και οι κανόνες της Δύσης δεν χωρούν
Μια συζήτηση με τους συγγραφείς για τον ρόλο του επιχειρείν στη δημοκρατία
Ο υδράργυρος ανεβαίνει και τα συναισθήματα στις σελίδες κορυφώνονται
Τα βιβλία που θα προσθέσουμε στις καλοκαιρινές μας αναγνώσεις
Σπουδή εφηβικής αφύπνισης, παραμένει ένα από τα πιο αγαπημένα βιβλία του 20ού αιώνα
«Το τρίτο στεφάνι», οι περιπέτειες του λογοτέχνη με τον νόμο στην Αυστραλία και η οριστική επιστροφή του στην Ελλάδα καταγράφονται στο βιβλίο «Το Τέρας και ο Κολοσσός»
Βιβλία για ένα μακρύ, καυτό και διαβαστερό καλοκαίρι!
Βιβλία για ένα μακρύ, καυτό και διαβαστερό καλοκαίρι!
Έχετε δει 20 από 200 άρθρα.