15+2 λόγοι που μας κάνουν αισιόδοξους για το βιβλίο

1. Διαβαστερά blogs

Η αύξηση των blogs ή των sites για το βιβλίο (oanagnostis.gr, diastixo.gr, bookpress.gr). O Γιάννης Μπασκόζος, διευθυντής του ηλεκτρονικού περιοδικού oanagnostis.gr, το επιβεβαιώνει.

«Mπορείς να είσαι παρεμβατικός και μέσω ενός βιβλιοφιλικού site. Τρία χρόνια λειτουργίας με έχουν πείσει γι’ αυτό. Διοργανώνουμε ημερίδες και ενδεικτικά να πω πως αυτή με θέμα “Πώς γράφεται ένα κακό παιδικό βιβλίο” συγκέντρωσε πάρα πολύ κόσμο. Όπως και τα βραβεία που δίνουμε· έχουν εφάμιλλο κύρος με τα βραβεία του περιοδικού “ΔΙΑΒΑΖΩ” των οποίων είχα την ευθύνη παλιότερα».

2. Λογοτεχνικές ομάδες

Έχουν πλούσια δράση σε όλη την Ελλάδα. Ο Θάνος Γώγος, συνεκδότης και συνυπεύθυνος (μαζί με τον Στάθη Ιντζέ) της Λογοτεχνικής Ομάδας Λάρισας «Θράκα», μας τη συστήνει.

«Ξεκινήσαμε από τη διοργάνωση του 1ου Πανθεσσαλικού Φεστιβάλ Ποίησης. Ένας από τους στόχους του περιοδικού “Θράκα” είναι η ανάδειξη νέων φωνών στην ελληνική λογοτεχνία, χωρίς να αποκλείονται οι υπόλοιπες γραφές. Ο βασικός πυρήνας ηλικιακά κυμαίνεται μεταξύ 20 και 40 χρονών. Εκτός του περιοδικού και της διοργάνωσης του Πανθεσσαλικού Φεστιβάλ διατηρούμε και blog (https://thraka-magazine.blogspot.gr), διοργανώνουμε παρουσιάσεις βιβλίων, περιοδικών, λογοτεχνών, ποιητικές βραδιές όχι μόνο στη Λάρισα, αλλά και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας».

3. Λέσχες ανάγνωσης

Μπορεί το διάβασμα να είναι ιδιωτική υπόθεση αλλά οι λέσχες προσφέρουν μια νέα εμπειρία, ισχυρίζεται η Ελένη Παπαγεωργίου, υπεύθυνη του Πολυχώρου «Μεταίχμιο».

«Οι λέσχες ανάγνωσης ξεκίνησαν σχεδόν μαζί με τον Πολυχώρο, εδώ και 10 χρόνια δηλαδή, γιατί πάντοτε πιστεύαμε στην κοινωνικοποιημένη πλευρά της ανάγνωσης – τελευταία ξεκινήσαμε την παιδική, αλλά και την εφηβική λέσχη ανάγνωσης. Οι λέσχες με τις συναντήσεις είναι μια εμπειρία. Πολλοί από τους συμμέτοχους-αναγνώστες έχουν κάνει σχεδόν διατριβή στο βιβλίο - αντικείμενο συζήτησης. Η πιο δραστήρια λέσχη είναι αυτή του αστυνομικού μυθιστορήματος. Πολλές φορές συμμετέχουν έως και υπεύθυνοι του εγκληματολογικού τμήματος για να μεταφέρουν εμπειρίες και την άποψή τους για το βιβλίο».

4. Η Εθνική Βιβλιοθήκη

Η μετεγκατάσταση της Εθνικής Βιβλιοθήκης στο Πάρκο Σταύρος Νιάρχος απογειώνει την έννοια της ανοιχτής δημόσιας βιβλιοθήκης. Τι λέει ο διευθυντής Εθνικής Βιβλιοθήκης Φίλιππος Τσιμπόγλου;

«To Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος μέσω της συμφωνίας δίνει χρήματα και για την αγορά βιβλίων ώστε να καλυφθούν ανάγκες. Όπως δίνει χρήματα για την αγορά εξοπλισμού, την εκπαίδευση προσωπικού και την ανάπτυξη κοινού, την ανάπτυξη ψηφιακών υπηρεσιών και τη δημιουργία ανοιχτής δημόσιας βιβλιοθήκης».

5. Pocket books

Tα βιβλία τσέπης είναι ωραία, τα παίρνεις παντού και είναι φτηνά. Ο Νώντας Παπαγωργίου, εκδότης του «Μεταίχμιο», μας εξηγεί γιατί τα εξέδωσε.

«Αντί να μειώνουμε συνεχώς τις τιμές, αντί να “σκοτώνουμε” τα βιβλία στα διάφορα μπαζάρ, αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε μια εντελώς νέα σειρά, καλύπτοντας παράλληλα και το εκδοτικό κενό στην Ελλάδα για βιβλία τσέπης. Η σειρά πλέον απαρτίζεται από 50 τίτλους και στις 26/11 θα κυκλοφορήσει και η επετειακή συλλεκτική κασετίνα του Jo Nesbo και της Camilla Lackberg».

6. Μικρά βιβλιοπωλεία

Άνοιξαν σε πείσμα της κρίσης, διοργανώνουν παρουσιάσεις βιβλίων, σου προτείνουν ωραία βιβλία. Γι’ αυτό έγιναν στέκια μας: Μωβ Σκίουρος, Πλειάδες, Βιβλιοστάτης, Φωταγωγός, Book loft, Free Thinking Zone κ.ά. Η Μαρία Παπαγεωργίου, ιδιοκτήτρια του Επί Λέξει, λέει ότι ήρθαν για να μείνουν.

«Το όνομα του βιβλιοπωλείου μάς εκφράζει. Είμαστε βιβλιοπωλείο κυριολεκτικά, δεν είμαστε ούτε ένα ευκαιριακό ούτε ένα βιβλιοπωλείο που είναι γενικώς και αορίστως».

7. Έρχονται οι ξένοι

Οι ξένοι συγγραφείς βάζουν την Ελλάδα στην αντζέντα τους. Ο Καρίλ Φερέ, συγγραφέας των «Μαπούτσε», «Χάκα» (εκδ. Άγρα), μας εξήγησε γιατί.

«Μια λέξη μόνο θα πω. Γουστάρω να έρχομαι στην Ελλάδα. Δεν είναι μόνο πως θα συναντήσω ένα φοβερό κοινό, που ξέρει να διαβάζει, αλλά μ’ αρέσει και το μετά. Να πάω στα μπαρ, να συναντιέμαι με τον κόσμο. Ένα από τα τελευταία μου ταξίδια για την παρουσίαση βιβλίου το εκμεταλεύτηκα για να πάω και στην Κρήτη. Πέρασα εξαιρετικά».

8. Δημιουργική γραφή

Τα μαθήματα δημιουργικής γραφής συγκεντρώνουν κόσμο. Πολύ. Το γιατί εξηγεί ο συγγραφέας Μισέλ Φάις, που διδάσκει δημιουργική γραφή στη Σχόλη των εκδ. Πατάκη και στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας.

«Είναι πραγματικά εμψυχωτικό σε εποχές τόσο ρευστές και σκοτεινές να κάθεσαι με ανθρώπους στο ίδιο τραπέζι και να συζητάς για κείμενα και βιβλία. Στις ομάδες γραφής, διά ζώσης ή εξ αποστάσεως, που διδάσκω και εποπτεύω, προσέρχονται όσοι αρνούνται να βουλιάξουν στην περιρέουσα παραίτηση ή δυσθυμία. Άνθρωποι διαφορετικών ηλικιών και επαγγελματικών κατευθύνσεων βάζουν, πάνω απ’ όλα, την αναζήτηση του εαυτού μέσα από τη λογοτεχνία. Το στοίχημα είναι κρίσιμο: γράφεις όταν δεν μπορείς να κάνεις αλλιώς. Κάποιοι εξ αυτών τυπώνουν βιβλία ή διακρίνονται σε διαγωνισμούς, κάποιοι οξύνουν το αναγνωστικό τους βλέμμα, κάποιοι άλλοι συναντούν πρόσωπα με τον ίδιο πυρήνα».

(Το τελευταίο του βιβλίο «Από το πουθενά» κυκλοφορεί από τις εκδ. Πατάκη)

9. Παρουσιάσεις βιβλίων

Η Ελλάδα ενδιαφέρεται να γνωρίσει τους συγγραφείς και τους δίνει ερεθίσματα, όπως περιγράφει ο συγγραφέας Γιάννης Ξανθούλης.

«Έχω απίστευτες εμπειρίες. Για παράδειγμα, από τα Φάρσαλα. Τι πόλη κι αυτή. Δεν είχαν ξενοδοχείο όταν πήγα. Είχα πάει παλιά να παρουσιάσω ένα βιβλίο μου και με έβαλαν να κοιμηθώ σε ένα μέρος όπου γίνονται δεξιώσεις γάμων. Εκεί είχε και ένα δωμάτιο για να κοιμούνται οι συμπέθεροι, αν ερχόντουσαν από άλλο μέρος. Αυτό το κέντρο φωτιζόταν μ’ ένα πράααασινο ψυχρό φως – κάτω απ’ αυτό έμοιαζα με Βασίλισσα του χιονιού».

(Το τελευταίο του βιβλίο «Την Κυριακή έχουμε γάμο» κυκλοφορεί από τις εκδ. Διόπτρα)

10. Όχι μόνο best sellers

Οι εκδοτικοί οίκοι δεν ποντάρουν μόνο στα ευπώλητα αλλά μας γνωρίζουν τους πιο σπουδαίους συγγραφείς, ακόμα και αν είναι εμπορικά ρίσκο, όπως λέει η Πόπη Γαλάτουλα, διευθύντρια Δημοσίων Σχέσων των εκδόσεων Ψυχογιός.

«Ονόματα όπως ο Χαρούκι Μουρακάμι, ο Ουμπέρτο Έκο, ο Ρίτσαρντ Φλάναγκαν, ο Τζόναθαν Φράνζεν, ο Καζούο Ισιγκούρο, ο Νάνος Βαλαωρίτης και πολλοί άλλοι έχουν τιμήσει με την εμπιστοσύνη τους τις Εκδόσεις Ψυχογιός. Σίγουρα η λογοτεχνική αξία ενός βιβλίου δεν απεικονίζεται πάντα στην εμπορικότητά του, και ορισμένες φορές το να κρίνει ένας εκδοτικός οίκος ότι κάποιο βιβλίο δεν αφορά μεγάλη μερίδα αναγνωστικού κοινού μπορεί να οδηγήσει στην απόρριψη της έκδοσής του, ιδιαίτερα στις μέρες μας που οι οικονομικές συνθήκες είναι αποτρεπτικές για εμπορικά ρίσκα. Ευτυχώς, στις Εκδόσεις Ψυχογιός έχουμε τη δυνατότητα να επενδύουμε σε έργα που πιστεύουμε ότι αξίζει να τα γνωρίσει το ελληνικό αναγνωστικό κοινό, έστω και αν δεν επιφέρουν τα ανάλογα της επένδυσης κέρδη».

11. Βιβλία στο σανίδι

Βιβλία γίνονται θεατρικές παραστάσεις και οι πωλήσεις απογειώνονται σύμφωνα με την Εύα Καραϊτίδη, εκδότρια της Εστίας.

«Αφού ξεκίνησε η παράσταση, υπάρχει μια αύξηση στις πωλήσεις της “Μεγάλης Χίμαιρας” της τάξης του 194%. Σε λίγο καιρό θα κυκλοφορήσει και η πρώτη εκδοχή της – είχε δημοσιευτεί το 1936 στο Περιοδικό “Νέα Εστία”, σε μορφή νουβέλας. Αργότερα την επεξεργάστηκε ο Καραγάτσης και εκδόθηκε το βιβλίο στη μορφή που όλοι γνωρίζουμε».

12. Βιβλία στο ταμείο

Τα βιβλία μπήκαν στα σούπερ μάρκετ, μια κίνηση που φέρνει το βιβλίο σε επαφή με κόσμο που ίσως ποτέ δεν θα έμπαινε σε βιβλιοπωλείο, λέει ο εκδότης Ηλίας Λιβάνης.

«Ήμασταν οι πρώτοι που αποφασίσαμε να δώσουμε βιβλία μας και σε χώρους εκτός βιβλιοπωλείων, στα σούπερ μάρκετ. Γιατί πιστεύουμε πως αν φέρνεις το βιβλίο στην καθημερινότητά του θα το πάρει πιο εύκολα. Νομίζω πως αυτή η κίνηση καλό έκανε, παρόλο που κατηγορηθήκαμε...»

13. Νέοι εκδοτικοί

Το Kουκούτσι, Mamaya, Οι Aντίποδες είναι νέοι εκδοτικοί οίκοι που άνοιξαν δειλά αλλά συζητούνται πολύ για τις καλαίσθητες εκδόσεις τους. Πώς το αποφάσισε εξηγεί ο Κώστας Σπαθαράκης, συνιδιοκτήτης των εκδ. Οι Αντίποδες.

«Οι Aντίποδες ξεκίνησαν πριν από ένα χρόνο με πολύ μετριοπαθείς στόχους, γνωρίζοντας όμως ότι το εγχείρημα, για να μπορέσει να λειτουργήσει μακροπρόθεσμα, όφειλε να αφήσει πίσω του κάθε είδους ελιτισμό και διδακτισμό, για να απευθυνθεί σε ένα ζωντανό και δημιουργικό κοινό. Το ευρύτερο περιβάλλον, που θα έλεγε κανείς ότι δεν ευνοεί τέτοια ξεκινήματα, υπό μία έννοια οδηγεί σταδιακά σε μια αλλαγή του εκδοτικού τοπίου. Η γενικότερη δυσθυμία μάς έχει κάνει λιγότερο ανεκτικούς αναγνώστες, καθώς δεν έχουμε την ψυχική αντοχή να αφιερώνουμε χρόνο σε ένα αδιάφορο βιβλίο».

14. Βραβευμένα sites

Τα sites των εκδοτικών οίκων είναι πλούσια, δίνουν όλες τις πληροφορίες που θέλει ένας αναγνώστης για τον αγαπημένο του συγγραφέα. Η Αλεξάνδρα Αυγερινού, υπεύθυνη επικοινωνίας των εκδ. Διόπτρα, εξομολογείται πώς το ονειρεύτηκε.

«Όταν ξεκινήσαμε να σχεδιάζουμε τη σελίδα μας www.dioptra.gr είχαμε στο μυαλό όχι να φτιάξουμε μια στατική βιτρίνα που θα γράφει πάνω-πάνω “Διόπτρα” και θα μας διαφημίζει, αλλά μια δυναμική πύλη. Μια πρωτοποριακή και εύχρηστη πύλη που θα εξυπηρετούσε κατ’ αρχάς τους επισκέπτες και κατά δεύτερον θα έδινε σε εμάς, και τους συνεργάτες μας, μια σειρά από πολύτιμα εργαλεία που θα βοηθούσαν τα βιβλία να φτάνουν στους κατάλληλους αναγνώστες. Γιατί για εμάς τα βιβλία είναι πάντα στο επίκεντρο.
Χρειάστηκαν πολλοί μήνες προετοιμασίας, αλλά ήρθε η μέρα που το όνειρό μας έγινε πραγματικότητα! Ελάχιστο διάστημα μετά το ντεμπούτο του, το dioptra.gr βραβεύτηκε με το e-volution award στην κατηγορία βιβλία-περιοδικά και κέρδισε την εμπιστοσύνη αναγνωστών όχι μόνο για τις on-line αγορές τους, αλλά και για την ενημέρωσή τους σε θέματα που αφορούν το βιβλίο. Επιπλέον, το ξεχωριστό τμήμα της σελίδας (Ηλεκτρονική Πύλη Συγγραφέων), στο οποίο έχουν πρόσβαση αποκλειστικά οι συγγραφείς μας για να ενημερώνονται σε πραγματικό χρόνο για την πορεία του βιβλίου τους, είναι μια καινοτομία που μοιραζόμαστε με ελάχιστους εκδοτικούς κολοσσούς του εξωτερικού».

15. Τα likes

Τα θέματα για τα βιβλία στο site τραβούν την προσοχή των αναγνωστών, αλλά και των συγγραφέων. H Μανίνα Ζουμπουλάκη εξετάζει την επίδραση των likes!

«Ανάμεσα στο “είσαι θεά, κανένας δεν γράφει αριστουργήματα σαν τα δικά σου!” και στο “τράβα σπίτι σου, μωρή!”… είναι άμεσο το ίντερνετ: διαβάζω σχόλια αναγνωστών (εκτός από αυτά που αρχίζουνε “μωρή”, που τα περνάω στο ντούκου). Δεν αλλάζει ο τρόπος που γράφω από τα σχόλια αγνώστων, έστω και αναγνωστών, αλλά επηρεάζεται η θεματολόγια. Δηλαδή μετά από πολλές σχετικές παρατηρήσεις, έγραψα τα “Αόρατα κορίτσια”. Το είχα μέσα μου. Απλώς με ξεκούνησαν οι, εχμ, “απαιτήσεις του κοινού”. Το γράψιμο είναι επικοινωνία, άμα καταλάβεις ότι το ίντερνετ δίνει δρόμους άμεσης επικοινωνίας, είσαι οκέι. Λέμε ότι “γράφουμε για τον εαυτό μας” εμείς οι συγγραφείς αλλά μη μας πιστεύετε, γράφουμε για τους άλλους – για τους άγνωστους αναγνώστες εκεί έξω που θέλουμε να τους πάμε ταξίδι…»

(Το τελευταίο της βιβλίο «Αόρατα κορίτσια» κυκλοφορεί από τις εκδ. Παπαδόπουλος)

16. Μεγάλες διοργανώσεις

Eιδικοί που σχετίζονται με τις βιβλιοθήκες από 17 χώρες έρχονται στη Θεσσαλονίκη προσκαλεσμένοι από το Unconference 2015, που διοργανώνει το Future Library (27 &28/11). Θα συζητήσουν τα πιο σύγχρονα projects και πώς μπορούν να ενισχύσουν τον αντίκτυπο των βιβλιοθηκών στο κοινό. Η Carme Fenoll, επικεφαλής του Library Services of the Government of Catalonia, έχει πρόταση.

«Πώς θα φαινόταν άραγε σε έναν επισκέπτη της βιβλιοθήκης, αν ο βιβλιοθηκονόμος του προσέφερε ένα ποτήρι κρασί ή του ζητούσε να πάνε μαζί στο θέατρο; Είναι μία ερώτηση που προωθούν οι καταλανικές βιβλιοθήκες προκειμένου να γίνουν κάτι περισσότερο από ένα κλαμπ».

17. Η ποίηση ποτέ δεν πεθαίνει

Δεν είναι μόνο οι πολλές ποιητικές συλλογές που κυκλοφορούν, αλλά υπάρχουν και εξειδικευμένα περιοδικά όπως η «Ποιητική» (εκδ. Πατάκη) που διευθύνει ο ποιητής Χάρης Βλαβιανός.

«Οι συζητήσεις σχετικά με την παρακμή της ποίησης ασφαλώς δεν είναι καινούργιες. Όσοι αναλαμβάνουν να την υπερασπιστούν, από τον Σίντνεϋ και τον Σέλλεϋ ως τον Σεφέρη και τον Χήνυ, συνήθως προσπαθούν να αποδείξουν πως το “γενναίον ψεύδος” της ποίησης, ό,τι δηλαδή ο Πλάτων τόσο φλογερά απέρριψε, είναι αναγκαίο για τη ζωή μας. Σήμερα, όμως, συχνότερα παρά ποτέ, απαγγέλλεται η οριστική καταδίκη της ποίησης: η “τέχνη των τεχνών” φαίνεται να πνέει τα λοίσθια. Βιβλία και άρθρα με τίτλους όπως “O θάνατος της ποίησης” κατάντησαν κοινοί τόποι της νεότερης λογοτεχνικής κριτικής και θεωρίας. Κάποιοι βέβαια θα επικαλεσθούν την αύξηση του αριθμού των ποιητικών συλλογών που τυπώνονται. Ωστόσο, η εκδοτική αυτή ανθοφορία συνδέεται παραδόξως με την περι- θωριοποίηση της ποίησης. Το χάσμα ανάμεσα στον ποιητή και τον αναγνώστη βαθαίνει και, όπως σωστά επισημαίνει ο Αμερικανός κριτικός Τζόια, η ποίηση καταντάει εξειδικευμένη ενασχόληση μιας σχετικά μικρής, απομονωμένης “αδελφότητας” αφοσιωμένων ζηλωτών. Η ευθύνη γι’ αυτή την εξέλιξη δεν ανήκει αποκλειστικά στους ποιητές, αρκετοί από τους οποίους συνεχίζουν ευτυχώς να γράφουν ποιήματα ισάξια με αυτά των προδρόμων τους. Είναι αλήθεια πως οι άνθρωποι διαβάζουν περισσότερο σήμερα απ’ ό,τι παλαιότερα. Διαβάζουν όμως καλύτερα; Αμφιβάλλω. Νομίζω πως το είδος της ανάγνωσης που προϋποθέτει η ποίηση (αλλά και η απαιτητική πεζογραφία) εξέλιπε οριστικά. O Στάινερ έχει δίκιο όταν γράφει ότι “η περιθωριοποίηση του σύγχρονου ποιητή οφείλεται στο ότι καλείται να λειτουργήσει σε περιβάλλον διαβρωμένου λόγου”». 


Σε ποιούς απευθύνεται η «Ποιητική» λοιπόν; «“Στην απέραντη μειοψηφία”, για να χρησιμοποιήσω μια φράση του Χιμένεθ. Το ουσιαστικό “μειοψηφία” μειώνει τον αριθμό των αναγνωστών στους happy-few του Σταντάλ, ενώ το επίθετο "απέραντη” απότομα τον διευρύνει. Τόσοι, ώστε να είναι αναρίθμητοι, όπως καθετί που είναι απέραντο. Ο Χιμένεθ αντιπαραθέτει στην αριθμήσιμη πλειοψηφία (η οποία ελέω καταλόγων ευπωλήτων επιβάλλει τη δικτατορική της μονομέρεια στους υπόλοιπους) μια μη μετρήσιμη μειοψηφία. Πώς υπολογίζεται το ειδικό βάρος ενός αναγνώστη; Πώς μετριέται η συγκίνηση και η συμμετοχή του; Η “Ποιητική” απευθύνεται στους λίγους –πολλούς εντέλει– που εξακολουθούν να θεωρούν την ανάγνωση της λογοτεχνίας ενεργητική διαδικασία και όχι παθητική εγκατάλειψη στις επιταγές της αγοράς. Ας μην ξεχνάμε ότι το μπεστ σέλερ εμφανίζεται σαν μετεωρίτης· όλοι σπεύδουν να το αγοράσουν, αλλά σε λίγο καιρό εξαφανίζεται για πάντα, για να αντικατασταθεί από άλλο μετεωρίτη. Αυτό που διαφοροποιεί τα πραγματικά λογοτεχνικά βιβλία από τα βιβλία απλής ψυχαγωγίας ή ενημέρωσης είναι ότι ενώ τα τελευταία προορίζονται να καταναλωθούν στην κυριολεξία από τους αναγνώστες τους, τα πρώτα έχουν την ιδιότητα να αναβιώνουν ακριβώς χάρη στους αναγνώστες τους. Γι’ αυτό και η “Ποιητική” έχει τη μορφή βιβλίου – τόσο σε έκταση όσο και σε οργάνωση της ύλης: επιδίωξή μας είναι ο αναγνώστης να επιστρέφει στα κείμενα πάλι και πάλι, ξαναδίνοντάς τους ζωή, επιβεβαιώνοντας τη διάρκεια, για να μην πω την αθανασία τους». 

(Από τις εκδ. Άγρα κυκλοφορεί το βιβλίο «Γιατί γράφω ποίηση»)