Το μέτρο και η μετριότητα

«Το βιβλίο της φύσης είναι γραμμένο στα μαθηματικά» - Γαλιλαίος Γαλιλέι

Μαίανδροι-δρόμοι και ποταμοί: Οι παλιοί μάστορες λέγαν πως τους δρόμους στα βουνά τούς χαράζανε με τα γαϊδούρια. Έδεναν έναν τρύπιο κουβά με ασβέστη στο πίσω μέρος του ζώου και τ’ άφηναν να πάρει το δρόμο του. Το σοφό πλάσμα προχωρούσε αφήνοντας άσπρες γραμμές, δείχνοντας τον οικονομικότερο δρόμο σε κλίση, στροφές, απόσταση. Άλλοι, πάλι, λένε πως αν διαιρέσεις το συνολικό μήκος ενός οποιουδήποτε ποταμού με το μήκος της ευθείας από τις πηγές μέχρι τις εκβολές του (όπως πετάει ένα κοράκι), βγαίνει ο αριθμός π.

Πολύ χαριτωμένο βιβλίο «Η χαρά του π» (εκδ. Ωκεανίδα). Και δες και την (όχι και τόσο χαρούμενη) ταινία «π», γιατί είναι πολύ καλή. Για μαθηματικούς και σινεφίλ – κλασική. Για τους μοντέρ και τους sound designers – πρωτοποριακή.

Στο μεταξύ: Kάτι συνδέει τα μαθηματικά με τις τέχνες, τους θρήσκους με τους άθεους, τη νέα γενιά με την παλιά και αυτό είναι η χρυσή τομή, ο αριθμός φ – ένα άλλο διάσημο νούμερο.

«…να κόψω εσένα δεν μπορώ, εσένα και τα Μάλμπορο…» - σύγχρονη παραλλαγή νησιώτικου τραγουδιού

Ιδού και η απόδειξη: Μια πιστωτική κάρτα, ένα κουτάκι Κόκα-Κόλας, ένα πακέτο τσιγάρα Μάλμπορο, ένα τραπουλόχαρτο, ένα ποδήλατο, μια κασέτα, ένα βιολί Στραντιβάριους, ένας πίνακας του ΝταΒίντσι ή του Μποτιτσέλι, ο Παρθενώνας, οι συνδυασμένες τροχιές της Αφροδίτης και της Γης, είναι όλα σχέδια (designs) ανθρώπου και φύσης πάνω στη θεϊκή αναλογία, το χρυσό ορθογώνιο ή την πεντάλφα.

Μια σειρά μικρών βιβλίων για τη γεωμετρία, τη μουσική και τον Κόσμο (cosmos) γενικότερα μεγαλώνει με τρεις καινούργιους τίτλους: «Χρυσή τομή» του Σκοτ Όλσεν, «Συμμετρία» του Ντέιβιντ Γουέιντ και «Προοπτική και άλλα είδη οπτικής απάτης» της Φοίβης ΜακΝότον, που προστίθενται στα «Ιερή γεωμετρία», «Πλατωνικά και Αρχιμήδεια στερεά», «Όπερ έδει δείξαι», «Στόουνχεντζ» και το «Μικρό βιβλίο των συμπτώσεων» τα οποία ήδη κυκλοφορούν από τις εκδ. Αλεξάνδρεια. Άψογης αισθητικής σκίτσα και γκραβούρες, μεστά κειμενάκια και κολληματικά εξώφυλλα.

«...στο πι και φι...» - από τη μεσαιωνική έκφραση «παλούκι και φούρκα», όπου φούρκα  κρεμάλα.

Έλλειψη μέτρου: Όλοι μας θέλουμε να αντιδράσουμε στο σημερινό φασισμό, στο παιδί του «Αυριανισμού» και των new age (βλ. Νεφελίμ) τηλε-αστέρων, στην «άγρια μισαλλοδοξία» του Ουμπέρτο Έκο («Η μισαλλοδοξία», εκδ. Εξάντας), στο «πρόσωπο του τέρατος που συνηθίσαμε ν’ αντικρίζουμε» του Μάνου Χατζιδάκι, στο μίσος και τη βία μέσα μας. Με την επαναλαμβανόμενη φράση «φασίστες κουφάλες - έρχονται κρεμάλες» μια πικρίλα μένει στο στόμα.

«Αι γαρ μετριότητες μάλλον εν ταις ενδείαις ή ταις υπερβολές ένεισιν» - Ισοκράτης

Κλασικό, γηπεδικό στερεότυπο: Το νεανικό κοινό μιας συναυλίας να φωνάζει «μπάτσοι - γουρούνια - δολοφόνοι».

«Ο εξαναγκασμός και η βία μπορεί να αποδειχθούν επιτυχημένες τεχνικές κοινωνικού ελέγχου και πειθούς όταν έχουν ευρεία υποστήριξη» - έκθεση Εθνικής Επιτροπής για τα αίτια και την πρόληψη της βίας στην Αμερική, όπως αναφέρεται στους «Times» της Ν.Υόρκης, 6/6/1969

Άλλα συνθήματα: Δεν φταίει μόνο ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α., που λέει ο Φ. Σαχινίδης, αλλά και το ΠΑ.ΣΟ.Κ. με το εμφυλιακό marketing «ο λαός δεν ξεχνά τι σημαίνει δεξιά», καθώς και τα υπόλοιπα κόμματα που έχουν εξαπλωθεί από τα πανεπιστήμια μέχρι και το τελευταίο συνδικάτο. Χρόνια κυριαρχεί «μια γενικότερη προοδευτικίλα» (Δ. Σαββόπουλος) κι άπο τα δεξιά κι από τ’ αριστερά.

«Μηδέν άγαν» (τίποτα το υπερβολικό)

- αντιστοιχεί στο αγγλικό golden mean ή happy medium, που θα μεταφράζαμε: η χρυσή τομή, η μέση λύση, η μέση οδός, ο τρόπος να αποφεύγεις τα άκρα, να γλιτώνεις τον τσακωμό.

(Και ναι, επιτέλους!) Οι μετριοπαθείς: Παραδείγματα Άλντο Μόρο και Παύλος Μπακογιάννης – δύο μετριοπαθείς κεντροδεξιοί, θύματα της RAF και της 17Ν αντίστοιχα, που με το χαμό τους εξέθεσαν ανεπανόρθωτα τους εκτελεστές τους. Ο Γρηγόρης Λαμπράκης κι ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ υπήρξαν ειρηνιστές και δημοκρατικοί που δολοφονήθηκαν από ακραία φασιστοειδή. Ο Μάλκολμ Εξ, μόλις άνοιξε το μυαλό του και κατάλαβε ότι ο διάολος δεν είναι κατ’ ανάγκη λευκός, πυροβολήθηκε από δικούς του φανατικούς.

Δες επίσης το «Ζ» του Κώστα Γαβρά και το «Malcolm X» του Σπάικ Λι. Διάβασε το «Προσοχή! Προκαταλήψεις» του διασκεδαστικού σερ Πίτερ Ουστίνοφ, εκδ. Εμπειρία Εκδοτική.