California (nightmare) dreamin’

Ο Ντοκ Σπορτέλο είναι ο ντετέκτιβ ήρωας αυτού του βιβλίου με το έμφυτο ελάττωμα της περιέργειας αλλά και της μαστούρας. Ο Ντοκ Σπορτέλο κάηκε στα sixties, τότε που η Καλιφόρνια ήταν η πρωτεύουσα της Χίπιλαντ. Ο εγκέφαλός του τρίπαρε από τα σπιντάκια, εκτροχιάστηκε από τη μαριχουάνα, εντύπωσε στους νευρώνες του αλμυρισμένες σερφ νότες από την κιθάρα του Ντικ Ντέιλ, με αποτέλεσμα, καθώς τα seventies εισβάλλουν πανηγυρικά στην Αμερική, ο Ντοκ Σπορτέλο να μην μπορεί να συντονιστεί με τον ορθολογισμό του real estate, των επενδύσεων και των μυστικών υπηρεσιών, που από εδώ και στο εξής θα κουμαντάρουν την ιστορία της χώρας του.

Ο ντετέκτιβ Ντοκ Σπορτέλο ζει στο σπίτι-γραφείο του με τον αστυνομικό «Μεγαλοπόδαρο» να τον κυνηγά σαν τον τελευταίο επικίνδυνο εναπομείναντα του χίπικου κινήματος. Η σχέση τους κινείται μεταξύ ατελείωτου μίσους και μεγάλου σεβασμού, όπως συμβαίνει σε κάθε νουάρ που σέβεται τους κώδικες του είδους. Στα όρια του νουάρ κινούνται επίσης και οι γυναίκες ηρωίδες αυτού του βιβλίου, όπως η αγαπημένη του Ντοκ Σπορτέλο, η καλλονή Σάστα Φέι, και πέντε-έξι ακόμη επικίνδυνα θηλυκά με ονόματα Τρίλετ, Τζαπόνικα, Σορτίλεζ και Σλόουν. Από δω και πέρα όμως κάθε ομοιότητα με το νουάρ παύει να υφίσταται, αφού ο Τόμας Πίντσον φροντίζει να προσεγγίσει πλανήτες των οποίων μόνο ο Χάντερ Τόμπσον τόλμησε να καταγράψει τη γεωγραφία.

Το «Έμφυτο ελάττωμα» είναι ένα μυθιστόρημα σκέτη παραίσθηση. Και είναι αδύνατον να συγκρατήσεις το γέλιο σου, καθώς σχεδόν σε κάθε σελίδα ο συγγραφέας επιμένει να αποδομεί τα ιερά και τα όσια του ροκ εν ρολ και της επανάστασης, όπως την οραματίστηκαν οι χίπηδες. Στο ενδιάμεσο συμβαίνουν τα πάντα («άρα τίποτα», για να παραφράσουμε τον Μποντριγιάρ, αφού όταν όλα είναι υπό θέαση δεν υπάρχει τίποτα για να δεις): το νεοναζί πλοίο «Κυνόδοντας», η αφιονισμένη συμμορία των Αγγέλων της Κόλασης, ένας επιχειρηματίας που από στυγνός επενδυτής μεταμορφώνεται σε φιλάνθρωπο ουμανιστή, λέσχες τζόγου στο Λας Βέγκας, εξαφανισμένοι σαξοφωνίστες κι ατελείωτες αυτοκινητάδες που αναλόγως με τον οδηγό τηρούν ή παραβιάζουν τα κόκκινα σήματα των φαναριών της Καλιφόρνιας.

Τελειώνοντας αυτό το βιβλίο, είναι αδύνατον επίσης να μην καταλήξεις σε συμπεράσματα περί του ποιος είναι τελικά ο Τόμας Πίντσον. Δεν έχει φωτογραφηθεί ποτέ, δεν μιλά, είναι ερημίτης, όμως η μοναδική κι οξυδερκής ματιά του στο μεγάλο αυτό κομμάτι της αμερικάνικης ποπ κουλτούρας του σερφ και της ροκ μουσικής με έκανε να υποψιάζομαι πως ζει κάπου εκεί δίπλα στο κύμα μαζί με τους τελευταίους της σέχτας των Grateful Dead, συγκινείται κάθε φορά που στο ραδιόφωνο ακούγεται το “Feels Like I’m Fixing To Die” και το βράδυ διαβάζει και ξαναδιαβάζει το «Αντίο, γλυκιά μου» του Ρέιμοντ Τσάντλερ. Επαναλαμβάνω, όμως, πως το «Έμφυτο ελάττωμα» δεν είναι ένα νουάρ βιβλίο, αλλά μια εμπεριστατωμένη καταγραφή του πώς τελείωσε η πιο ενδιαφέρουσα εποχή της αμερικανικής ιστορίας. Ένα βιβλίο-γλέντι και μια ιλιγγιώδης ιστορική τεκμηρίωση περί του πώς η Αμερική από παράρτημα της χαμένης ηπείρου «Λεμούρια» κατέληξε να μεταμορφωθεί σε καπιταλιστική υπερδύναμη.

Η εξαιρετική μετάφραση από τα αγγλικά του Γιώργου Κυριαζή συνηγορεί στο να τρέξετε μια ώρα αρχύτερα στο βιβλιοπωλείο της γειτονιάς σας. Απόλαυση!

Τόμας Πίντσον, «Έμφυτο ελάττωμα», εκδόσεις Καστανιώτης, σελίδες 435, μετάφραση Γιώργος Κυριαζής.