Η Νοεμί Σματζά, ιδιοκτήτρια του εκδοτικού οίκου παιδικών βιβλίων «Κόκκινο», αφηγείται την ιστορία της στην ATHENS VOICE.
Στη συνάντησή μας φοράει κατακόκκινο, στενό τζιν και σκουλαρίκια στην ίδια απόχρωση. Είναι η Νοεμί Σματζά, ιδιοκτήτρια του υπέροχου εκδοτικού οίκου παιδικών βιβλίων «Κόκκινο». Μας αφηγήθηκε την ιστορία της.
«Γεννήθηκα, μεγάλωσα κι έζησα όλη μου τη ζωή στο Παρίσι μέχρι να έρθω στην Ελλάδα, πριν από περίπου δύο χρόνια. Το σύζυγο μου, τον Γιώργο Κουραβέλο, τον γνώρισα στην Αθήνα σε μια βόλτα για να επισκεφτώ μια φίλη συμφοιτήτρια από το πανεπιστήμιο. Παντρευτήκαμε σχεδόν αμέσως και για πέντε χρόνια μείναμε στο Παρίσι. Εκεί, δούλευα στις τηλεπικοινωνίες, όμως αυτό που έκανα δεν με γέμιζε. Αποφάσισα να αλλάξω δουλειά και κατάλαβα ότι είναι πιο εύκολο αν αλλάξεις όλο το πακέτο – παραστάσεις, σπίτι, χώρα. Είχαμε ήδη κάνει δύο κόρες, τεσσεράμισι σήμερα η μία και δυόμισι η άλλη. Στο σχολείο τους τις φωνάζουν πάντα «οι Παριζιάνες». Η μετακόμιση στην Καλαμάτα, απ’ όπου κατάγεται ο άντρας μου, ήταν μια απόφαση που πήραμε πριν ξεκινήσει αυτό το χάος. Βέβαια, η κακή φήμη των Ελλήνων στην αγορά υπήρχε και πριν από την κρίση.
Την Αθήνα την επισκέπτομαι όταν έχω ανάγκη από κοσμοπολιτισμό, αν και τα τελευταία δύο χρόνια τη βλέπω σε όλο και πιο χάλια κατάσταση. Στην Καλαμάτα έχω τη θάλασσα και τα πράγματα είναι πιο ήπια.
Τις εκδόσεις τις ξεκινήσαμε τον Οκτώβριο του 2010 και μέχρι σήμερα έχουμε κυκλοφορήσει 14 βιβλία. Γιατί εκδοτικός οίκος; Τα βιβλία ήταν πάντα το κοινό μας πάθος με τον άντρα μου. Όταν γεννήθηκαν οι κόρες μας κι άρχισα να αναζητώ τα παραμύθια που θα τους διάβαζα, αλλά και αυτά που θα διάβαζαν μόνες τους, έψαχνα ελληνικούς τίτλους. Ομολογώ ότι δεν έβρισκα τίποτα στο στιλ που μου αρέσει κι αποφασίσαμε να φτιάξουμε τα δικά μας. Δεν ήθελα να είναι ούτε πολύ γλυκανάλατα, όπως είναι τα περισσότερα που κυκλοφορούν, ούτε με αυτό το γνωστό, βαρετό παιδαγωγικό ύφος. Τα παιδικά βιβλία είναι ένα όχημα επικοινωνίας ανάμεσα στα παιδιά και στους γονείς. Οφείλουν να ανοίγουν διαρκώς στα παιδιά πόρτες στην τέχνη. Όταν φτιάχνεις ένα παιδικό βιβλίο όλα είναι πιθανά κι αυτό πραγματικά με ξετρελαίνει. Για τον τίτλο του εκδοτικού οίκου ήθελα ένα χρώμα. Κάτι απλό και ζωντανό. Το κόκκινο είναι το αγαπημένο μου χρώμα. Επίσης στα αυτιά μια Γαλλίδας ακούγεται σαν coquin, δηλαδή κατεργάρης, πονηρός. Μου άρεσε ο συνδυασμός κόκκινος/πονηρός, έχει πλάκα.
Το πρώτο στοιχείο που εξετάζω όταν επιλέγω ένα τίτλο είναι η εικονογράφηση, να είναι δηλαδή όσο πιο εικαστική γίνεται. Οι τίτλοι μας προέρχονται από Γαλλία, Ινδία, Πορτογαλία και συνεχώς προστίθενται νέες χώρες. Επισκέπτομαι μεγάλες εκθέσεις παιδικών βιβλίων στη Φρανκφούρτη και στη Μπολόνια όπου βλέπω τα καλύτερα βιβλία από όλο τον κόσμο. Δυστυχώς, οι Έλληνες δεν έχουν μεγάλη παρουσία σε αυτές τις εκθέσεις.
Ο άντρας μου ανέλαβε τα λογιστικά του «Κόκκινου», την επιμέλεια και τις διορθώσεις των ελληνικών κειμένων και ορισμένες μεταφράσεις. Μέσα σε ένα χρόνο πουλήσαμε ό,τι κυκλοφορήσαμε και όλο μας το stock. Για ολοκαίνουργιο εκδοτικό οίκο, δηλαδή, τα πηγαίνουμε περίφημα. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι ανακάλυψα πως αυτό το στιλ που μου αρέσει, αρέσει και σε πολλούς άλλους. Αυτό είναι μια νίκη γιατί δοκίμαζα στα τυφλά.
Το πιο ακριβό κομμάτι στην έκδοση δεν είναι τα πνευματικά δικαιώματα, αλλά το τυπογραφείο, κι ειδικά για εμένα που θέλω αποκλειστικά και μόνο ακριβό χαρτί, τις περισσότερες φορές ματ. Συχνά τυπώνω τα βιβλία μας στη Βερόνα, γιατί εκεί πετυχαίνεις πολύ καλή ποιότητα σε πολύ καλή τιμή. Στην Ελλάδα, όπου δείχνω το χαρτί που θέλω μου λένε «αυτό το χαρτί είναι δύσκολο, δεν θα το βρεις εύκολα”. Είναι πολύ δύσκολο να δουλέψεις στην Ελλάδα, στην αρχή μου φαινόταν ότι όλα εδώ γίνονται ερασιτεχνικά. Ένα παράδειγμα να σας πω: δεν μου δίνουν από πουθενά τα ποσοστά των πωλήσεων όσες φορές κι αν τα έχω ζητήσει. Δεν υπάρχουν δομές ούτε επαγγελματισμός, όλα είναι για αύριο.
Από την άλλη, στην Ελλάδα υπάρχει η ζεστασιά και το καλωσόρισμα. Στο Παρίσι δεν θα μπορούσε κάποιος εύκολα να κάνει αυτό που έκανα εγώ εδώ. Δεν θα είχε τη βοήθεια που εισέπραξα εγώ από τους Έλληνες. Αν δεν γνωρίζεις άπταιστα τη γλώσσα είσαι χαμένος, στην Ελλάδα όχι.
Πάντως, ψάχνω ήδη να τυπώσω εδώ και συζητάω και συνεργασίες με Έλληνες συγγραφείς και εικονογράφους. Αυτό που μου φαίνεται περίεργο είναι ότι όταν οι Έλληνες εικονογράφοι μού στέλνουν δείγματα από τις δουλειές τους με το τι κάνουν για παιδιά και την κανονική ζωγραφική τους και μου αρέσει πολύ περισσότερο η δεύτερη από την παιδική εικονογράφηση. Πιστεύω ότι αλλάζουν με το ζόρι το στιλ τους σε αυτό που θεωρείται “παιδικό”. Όσο για τους ξένους εικονογράφους και συγγραφείς, τους αρέσει που τα βιβλία τους κυκλοφορούν στα ελληνικά, τους φαίνεται πολύ… εξωτικό.
Λαμβάνουμε συνεχώς γράμματα από γονείς και νηπιαγωγεία. Όταν κυκλοφόρησε το βιβλίο “Τι θα πει παιδί”, ένα αγοράκι μου έγραψε: “Όλοι οι γονείς πρέπει να διαβάζουν αυτό το βιβλίο για να καταλάβουν ποιοι είμαστε”. Μια άλλη φορά, ένα νηπιαγωγείο έκανε μια γιορτή την “Ημέρα του Πατέρα” κι όλη η εκδήλωση, την οποία παρακολούθησαν αποκλειστικά και μόνο μπαμπάδες, βασιζόταν στο βιβλίο “Ο μπαμπάς μου είναι”, ένας πολύ τρυφερός τίτλος που φέραμε από Πορτογαλία. Το βιβλίο μας “Ένα δέντρο μια φορά” κυκλοφόρησε τον Μάρτιο κι η άνοιξη τού είναι πολύ ταιριαστή αφού το θέμα του είναι η φύση. Είναι γαλλικός τίτλος και τυπώθηκε στο Βέλγιο. Η ιδιαιτερότητά του είναι ότι το χαρτί θα έχει τρύπες. Μέσα από τη μία σελίδα θα κοιτάζεις στην απέναντι».
Τα βιβλία του Κόκκινου
Ο πρώτος τίτλος που κυκλοφόρησε ήταν το «Ένα λιοντάρι στο Παρίσι» σε κείμενο και εικονογράφηση της Beatrice Alemagna. Το μεγάλων διαστάσεων βραβευμένο βιβλίο που άνοιγε σαν μπλοκ ακουαρέλας έκλεψε αμέσως τις εντυπώσεις με την ποιητική του ματιά. Έκτοτε, κάθε τίτλος που ακολούθησε είχε και μια ξεχωριστή μοναδικότητα, είτε αυτό ήταν το μέγεθος, η ιστορία (πάντα με ενήλικες πινελιές), η εικαστική εικονογράφηση, το χαρτί. Πιο πρόσφατο παράδειγμα το «Λεωφορείο της Ρόζας» με την υποστήριξη του ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας και θέμα την ιστορία της Ρόζας Παρκ, της μαύρης γυναίκας που αρνήθηκε να παραχωρήσει τη θέση της στο λεωφορείο σε ένα λευκό το 1995 πυροδοτώντας των αγώνα των μαύρων για ανεξαρτησία. Τελευταία είσοδος «Τα πιο όμορφα νανουρίσματα του κόσμου», βιβλίο και cd με 23 νανουρίσματα από το Μαλί ως την Ιαπωνία.
Ένα βιβλίο μυστηρίου για ένα κορίτσι που μεγαλώνει προσπαθώντας ν’ ανακαλύψει τον εαυτό του, αλλά και το κατά πόσο ο Αμερικανός πατέρας του ήταν μπλεγμένος με την Απριλιανή χούντα
Μιλήσαμε για το νέο του βιβλίο, ένα μυθιστόρημα για τη μονίμως φευγαλέα αίσθηση της μητέρας του, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο η μνήμη πλάθει την προσωπική ιστορία
9°
