Βιβλιο

Ρέιμοντ Τσάντλερ, 23 Ιουλίου 1888 – 26 Μαρτίου 1959

«Γράφω όποτε μπορώ. Και γράφω ακόμη και όταν δεν μπορώ».

Ακόμη και όσοι δεν έχουν διαβάσει κάποιο από τα αξεπέραστα βιβλία του, το δίχως άλλο θα έχουν μια εξοικείωση με το διαχρονικότερο από τα γνωμικά του: «Το αλκοόλ είναι σαν τον έρωτα. Το πρώτο φιλί είναι μαγεία. Το δεύτερο αποπνέει οικειότητα, το τρίτο ρουτίνα. Ύστερα το μόνο που απομένει είναι να ξεγυμνώσεις το κορίτσι».

«Ο μεγάλος ύπνος», εκδόσεις Penguin, 1948

Ο Τσάντλερ λοιπόν ήταν ατακαδόρος και έπινε πολύ. Τι άλλο ξέρουμε για λογαριασμό του; Έπινε πολύ, έπινε διαρκώς και ταλανιζόταν από μια προδιάθεση στην κλινική κατάθλιψη που τον βύθιζε σε σαρκοβόρα κυκλοθυμία. Ήταν ένας αβρός Άγγλος παγιδευμένος σε ιθαγένεια Αμερικάνου. Ήταν μάρτυρας της Μεγάλης Ύφεσης και ενός τρανού, τριαντακονταετή πολέμου που ήταν ο έρωτάς του για τη Σίσι Πασκάλ. Υπήρξε χαρακτήρας ερμητικός, ζούσε απομονωμένα, ουδέποτε παραχωρούσε συνεντεύξεις, (παρεκτός μιας περίπτωσης, όπου μίλησε ραδιοφωνικά σε έναν συνάδελφο ονόματι Ίαν Φλέμινγκ), δεν επέτρεψε τη διάσωση κανενός ντοκουμέντου του σε φιλμ, ουδέποτε στάθηκε καλόπιστα απέναντι στους ανθρώπους και τη ζωή, κυβερνιόταν ενδόμυχα από ένα μετρητή που έκοβε αδιάκοπα πειστήρια κυνισμού.

Προπάντων, ο Τσάντλερ ήταν γραφιάς. Τα εφτά μυθιστορήματα και οι πέντε ανθολογίες διηγημάτων του μετήλθαν τα όρια του pulp fiction, ανέδειξαν το νουάρ σε ύψιστη αφηγηματική φόρμα τον εξύψωσαν στο ηρώο των κλασικών λογοτεχνών.

Όλα αυτά μολονότι ο ίδιος έλεγε, «Δεν μου καίγεται καρφί για την αστυνομική ιστορία σαν είδος. Το μόνο που γυρεύω είναι μια δικαιολογία για ορισμένα πειράματα στον δραματικό διάλογο». Ανατρεπτική δήλωση ενδεχομένως, προερχόμενη από έναν συγγραφέα που ουδέποτε αμφισβήτησε τους κανόνες λειτουργίας του αστυνομικού μυθιστορήματος και αρίστευσε στην τεχνοτροπία του, (πλοκή, δράση, μυστήριο), όσο ελάχιστοι. Ταυτόχρονα όμως, ταιριαστή με τον έμφυτο κυνισμό του, κυνισμό με τον οποίο εφοδίασε σε αμετροεπείς δόσεις και το υπέρτατο δημιούργημά του, τον ντετέκτιβ Φίλιπ Μάρλοου, μαζί με την κοινή έξη των δυο τους στο αλκοόλ.

«Το ψηλό παράθυρο», εκδόσεις Penguin, 1951

Ο Μάρλοου αποτελεί ίσως τον πιο αναγνωρίσιμο ντετέκτιβ της μυθιστοριογραφίας, μαζί με τον Σέρλοκ Χολμς. Στις ιστορίες του, ο αναγνώστης θα διακρίνει ευκρινώς τα σταθερά αφηγηματικά μοτίβα που διέπουν το σύνολο της προβληματικής του Τσάντλερ: την αποξενωτική άλω της μητρόπολης και τις δαιδαλώδεις διαδρομές του υπαρξιστή, αντιφατικού, σκληρού ρομαντικού ήρωα μέσα σε αυτή. Το απόκρυφο αστικό πλέγμα του υποκόσμου και τις μνησίκακες ραδιουργίες των βαθύπλουτων πίσω από τις απόρθητες επαύλεις του Εντσίνο. Το καυστικό πνεύμα και την λεπτομερή αντικειμενικότητα των περιγραφών, που τόσο ζωντανά ενσαρκώνουν το Λος Άντζελες της χρυσής εποχής του νουάρ. Τις λεπτές συναισθηματικές τονικότητες που αναδεικνύονται μέσα από τους διαλόγους και την ψυχολογία της συμπεριφοράς. Τις μελοδραματικές αποχρώσεις, τη ροπή στη θεατρικότητα, το απαράμιλλο ύφος του «hardboiled», του οποίου μπορεί μεν ο Τσάντλερ να μην υπήρξε θεμελιωτής, (η πατρότητα του υβριδίου ανήκει στον Dashiel Hammet), αναμφίβολα ωστόσο το καλλιέργησε στην μεγαλειωδέστερη έκφανσή του.

«Η κυρία στη λίμνη», εκδόσεις Penguin, 1952

«Έχω άδεια ιδιωτικού ντετέκτιβ», έλεγε ο Μάρλοου. «Εδώ και ορισμένα χρόνια μάλιστα ασκώ αυτό το επάγγελμα. Είμαι τύπος μοναχικός, άγαμος, πλησιάζω τα σαράντα και δεν είμαι πλούσιος. Έχω κάνει φυλακή περισσότερο από μία φορά και δεν αναλαμβάνω ποτέ διαζύγια. Μ’ αρέσει το αλκοόλ, μ’ αρέσουν οι γυναίκες, μ’ αρέσει το σκάκι και ορισμένα άλλα πράγματα…Είμαι ντόπιος, γεννήθηκα στη Σάντα Ρόζα, οι γονείς μου έχουν πεθάνει κι οι δύο, δεν έχω αδέλφια κι αν κάποιος με χτυπήσει από πίσω σ’ ένα σκοτεινό σοκάκι, κάτι που μπορεί να συμβεί σε οποιονδήποτε στο επάγγελμά μου, κανείς δεν θ’ ανησυχήσει, δεν θα αισθανθεί να φεύγει το έδαφος κάτω από τα πόδια του».

Ο Ρέιμοντ Τσάντλερ γεννήθηκε σαν σήμερα, στις 23 Ιουλίου του 1888. «Γράφω όποτε μπορώ», δήλωνε. «Και γράφω ακόμη και όταν δεν μπορώ». Το ανέκδοτο που τον ήθελε να κάθεται μπροστά στη γραφομηχανή του ακόμη και όταν δεν είχε το σθένος να ακουμπήσει τα πλήκτρα, είναι εκατό τα εκατό αληθινό.