Book Voice: Ένας γάτος που τον έλεγαν Ζάχαρη

Συγγραφέας, καθηγήτρια Ιστορίας, εύστροφη, τουιτερού φουλ, συνειδητοποιημένη, protagonistria, πλάσμα. Μπορείς να μιλήσεις με τη Λένα Διβάνη για τον Ιαν Μακ Γιούαν, την Adele, τον Καμμένο ή τον Kλούνεϊ. Με αφορμή το πολύ νέο της βιβλίο «Εγώ ο Ζάχος Ζάχαρης» (εκδ. Καστανιώτης) προτίμησα να τη ρωτήσω για τον καλομαθημενο γάτο της Ζάχο, που την καμαρώνει από τον παράδεισο των άσπρων γάτων να καταγράφει την ιστορία που της ψιθύρισε στο αυτί.

Πώς ξεκίνησε η ιδέα για μια ανθρωπογατική ιστορία αγάπης; H ιδέα ήρθε ακριβώς όπως την περιγράφω στο τέλος του βιβλίου. Ο Ζάχος ήταν ένας γάτος σχεδόν ανθρώπινος, που προσπαθούσε από τη στιγμή που γεννήθηκε να αγαπηθεί και να χαϊδευτεί όπως του άξιζε (αυτό που προσπαθούμε όλοι οι άνθρωποι, δηλαδή). Έλα όμως που εγώ όλο δουλειές είχα και όλο ταξίδευα τον κόσμο και όλο στο εγώ μου ήμουν χωμένη, αγνοώντας τη φωτεινή ύπαρξη που ζούσε ακριβώς δίπλα μου (αυτό που κάνουμε όλοι οι άνθρωποι, δηλαδή). Τη στιγμή που κατάλαβα πως θα τον χάσω, τότε μόνο στράφηκα, τον κοίταξα και τον αγάπησα όπως του άξιζε (αυτό που κάνουμε όλοι οι άνθρωποι, δηλαδή!) Ε, μετά ήταν εύκολο: Ο Ζάχος μού υπαγόρευσε τα απομνημονεύματά του. Μου άνοιξε τα μάτια για να δω με τα δικά του μάτια τον αστείο και θλιβερό κόσμο των ανθρώπων γενικά και το δικό μου ειδικότερα!

Aπό τον εκπαιδευτή σκύλων στο Πεινασμένο στόμα η ιστορία ενός γάτου; Σου αρέσει να παρατηρείς τα κυρίαρχα ζώα μέσα από τα μάτια τους; Τα ζώα και οι άνθρωποι είναι πολύ πιο συγγενείς απ’ όσο η ανθρώπινη ψωνάρα μάς αφήνει να φανταστούμε. Από τότε που το ανακάλυψα αυτό, καταγοητεύτηκα κυριολεκτικά. Μπορώ να περάσω ώρες παρατηρώντας κατάπληκτη πόσο μοιάζει ο ερωτευμένος γορίλας στο ζωολογικό κήπο του Λονδίνου με τον φίλο μου τον Τάκη, όταν προδόθηκε από την αγαπημένη του.

H αγάπη σώνει και καλά;  All we need is love man! Aγάπη που το πρωί παίρνει τη μορφή ενός πορτοκαλιού που στύβουμε για τον αγαπημένο, το μεσημέρι ενός sms και το βράδυ ενός κομματιού πίτσας που αφήνουμε να το φάει αυτός, επειδή η δικιά του πείνα είναι πιο πεινασμένη από τη δική μας.

Τι έμαθε ο Ζάχος από τη Δεσποσύνη και τι η Δεσποσύνη από τον Ζάχο; Ο Ζάχος δεν έμαθε τίποτα. Τα ήξερε όλα εκ γενετής. Να μην ξεχνάμε, παρακαλώ, πως ήταν σοφός γάτος και ήρθε εδώ κάτω για να με (μας) διδάξει πώς να αγαπάμε τον άλλο ολόκληρο, χωρίς να τον κόβουμε σε φέτες κατά τα γούστα μας: Κρατάω το φιλέτο των προτερημάτων σου και πετάω τον κατιμά, που δεν είναι του γούστου μου. Εγώ ελπίζω ότι έμαθα να αγαπάω τον πλησίον μου πριν φύγει μακριά –πριν είναι πολύ αργά, δηλαδή…

Ποιες είναι οι συγγραφικές σου εμμονές σήμερα; Επιστρέφεις στους κλασικούς ή ανακαλύπτεις νέο αίμα; Τελευταία διαβάζω μετά μανίας (και γράφω μετά μανίας επίσης) βιωματικά πράγματα. Σαν να άρχισε να ρηχαίνει η κλασική μυθοπλασία στα μάτια μου κι αναζητώ τα ίχνη της ζωής των άλλων παντού μέσα μου και έξω μου. Η ίδια η ζωή μας είναι τόσο μυθολογική, που ο μύθος καταντά άχρηστος! Ζούμε τόσοι άνθρωποι σ’ ένα σώμα, που αν το παραδεχτούμε θα τρελαθούμε! Μια τρελή ιδέα που μου μπήκε στο μυαλό τελευταία είναι πως ζούμε όλοι τόσες διαφορετικές ζωές, που αν μαζευτούν στην κηδεία μας όλοι όσοι μας γνώρισαν κι ανοίξουν τα χαρτιά τους θα διαπιστώσουν ότι γνώριζαν ένα διαφορετικό άτομο ο καθένας! Για να το πω όπως θα το έλεγε ο Ζάχος, «τα περισσότερα όντα αυτής της γης είναι σαν ρωσικές κούκλες. Εσύ βλέπεις έναν, αλλά περιμένουν κι άλλοι πέντε κρυμμένοι κάτω από το δέρμα του».

O καπιταλισμός απέτυχε, χωρίς όμως κάτι τέτοιο να έχει λεκτικοποιηθεί ποτέ. Εδώ περνάμε την πρώτη βουβή χρεοκοπία στην ιστορία του κόσμου. Ξεμπερδεύουμε και με τη μεσαία τάξη και οδηγούμαστε στο κλασικό δίπολο πλούσιοι και φτωχοί. Από τους νεόπλουτους στους νεόπτωχους. Τι *#$*§ γίνεται, που θα έλεγε και ο Ζάχος;  Ο καπιταλισμός απέτυχε κατά κράτος αλλά έχει το λεγόμενο πολιτικό προσωπικό και τους διαμορφωτές της κοινής γνώμης με το μέρος του, γιατί απλούστατα τους έχει αγοράσει. Έτσι ποτέ δεν πρόκειται να το ακούσουμε ανοιχτά και βροντερά το τέλος του καπιταλισμού, όπως ακούσαμε τα μιντιακά κανόνια να σημαίνουν τη λήξη του κομμουνιστικού ονείρου. Η ελπίδα να ξεβρακωθεί από τη βουβή οργή του πλήθους εξανεμίζεται – ποτέ ένα πλήθος τηλεθεατών δεν κατάφερε τίποτα παρά να ξεβρακωθεί το ίδιο. Έτσι το μόνο που περιμένω εγώ είναι αυτός ο ανθρωποφάγος (κυριολεκτικά) παγκοσμιοποιημένος καπιταλισμός να καταρρεύσει από μέσα σαν κάτι τεράστια κτίρια που κατεδαφίζονται απ’ τα σπλάχνα τους.

H Aριστερά έχει ευθύνες ή τις αναλαμβάνουν τα δύο μεγάλα κόμματα; Φυσικά έχει ευθύνες η Αριστερά. Οποιοσδήποτε κάθεται στ’ αυγά του και κάνει κριτική έχει ευθύνες. Δεν θέλουμε σχόλια. Θέλουμε προτάσεις και δράση. Δεν έγινε με σχόλια η οκτωβριανή επανάσταση. Δεν στήθηκαν με σχόλια τα κιμπούτζ (για να υπενθυμίσω το πιο πετυχημένο σοσιαλιστικό πείραμα που έγινε ποτέ στον κόσμο και δεν το ξέρει σχεδόν κανείς).

Πώς βλέπεις την ιντερνετική κοινωνική δικτύωση και πώς το ανώνυμο κράξιμο επί παντός επιστητού; Το ίντερνετ είναι ο θεός μου. Πραγματικά υπάρχουν μέρες που ξυπνάω και απορώ πώς στο καλό ζούσα πριν τη δικτύωση. Μου έλυσε τα χέρια συγγραφικά, επαγγελματικά και προσωπικά. Τα λεγόμενα νέα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όμως, έχουν και μια σκοτεινή πλευρά. Έχουν γίνει ένας οδυνηρός καθρέφτης, όπου η ανωνυμία μάς δίνει την ευκαιρία να βγάλουμε το βόθρο που έτσι κι αλλιώς είχαμε μέσα μας. Απλώς, τώρα η μπόχα διαδίδεται ευκολότερα. Όπως θα έλεγε και ο σοφός Ζαχούλης, όμως, «στα δύσκολα σας θέλω, φίλτατοι, όχι στα ευκολάκια. Να είστε τζέντλμεν ακόμα και με ψευδώνυμο…».

Το διάβασμα θα περάσει κι αυτό κρίση ή όχι; Οι άνθρωποι αυτοί τη στιγμή είναι ταραγμένοι, δεν μπορούν να συγκεντρωθούν. Προσπαθούν να ξεπεράσουν το φόβο τους παρακολουθώντας τις εξελίξεις στις ειδήσεις, αλλά οι ειδήσεις δεν είναι ειδήσεις: είναι συνταγή ψυχολογικής εξόντωσης του πληθυσμού. Οπότε τα παίζουν. Ελπίζω η γλύκα του Ζάχου να τους μαλακώσει λίγο. Όλοι έχουμε σήμερα πιο πολύ από ποτέ ανάγκη για παρηγοριά.

Πού βλέπεις ελπίδα σήμερα;  Η ελπίδα μου είναι να στραφούμε σε νέες συλλογικότητες. Να γίνουμε πάλι από την αρχή γείτονες, πολίτες, φίλοι, εραστές, μια ψυχή σε πολλά σώματα. Η ελπίδα μου είναι η αγάπη, δηλαδή. Δεν λέω και ο σεβασμός, γιατί είναι παραφυάδα της αγάπης, όπως και ο χυμός πορτοκάλι.

Εικονογράφηση εξωφύλλου και το πορτρέτο της Λ.Δ. από τον Αλέκο Παπαδάτο (Logicomix).