Βιβλία στον καιρό της κρίσης

Ευγενική, με το χαμόγελο στα μάτια και περήφανη για την νέα στέγη του βιβλιοπωλείου Ελευθερουδάκης, που δημιουργήθηκε εν μέσω κρίσης στον κέντρο της Αθήνας, η Σοφίκα Ελευθερουδάκη μας μίλησε για την κρίση, για την Αθήνα που την είδε να καίγεται ξανά, για το πώς βλέπει η τρίτη γενιά βιβλιοπωλών το βιβλίο.

Οι πωλήσεις σε σχέση με την κρίση πως είναι γιατί ξέρουμε ότι στην υπόλοιπη Ευρώπη οι πωλήσεις εν μέσω κρίσης ανεβαίνουν ενώ στην Ελλάδα ακολουθούν αντίθετη πορεία.

Συμβαίνει αυτό έχουμε πτώση και σε μερικά καταστήματα αρκετά μεγάλη, είναι παράδοξο γιατί το βιβλίο είναι μια φτηνή ψυχαγωγία από την στιγμή που λόγω κρίσης ο κόσμος μένει περισσότερες ώρες μέσα στο σπίτι του, όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι στην Ελλάδα δεν είχαμε ποτέ την κουλτούρα του διαβάσματος. Όμως πιστεύω πως σιγά, σιγά μόλις υπάρξει μια ισορροπία τα πράγματα θα επανέλθουν. Βλέπω πως ο κόσμος τις καλές ημέρες έρχεται, απλά οι κακές ημέρες είναι πια πιο πολλές.

Και τι διαβάζει ο κόσμος;

Διαβάζει πολύ για την κρίση, θέλει να ενημερωθεί, να καταλάβει τι ακριβώς έχει συμβεί, τι φταίει. Βέβαια έχουν βγει τόσα πολλά βιβλία για την κρίση που πιστεύω πως θα δούμε ξαφνικά το φαινόμενο να μην θέλουν σε λίγο καιρό να διαβάζουν τίποτα. Αισθάνομαι πως πλησιάζουμε σε αυτό το σημείο.Το θετικό είναι πως ο κόσμος διαβάζει πια πολύ ιστορία, βιβλία επιστήμης, τους κλασσικούς, έχει ξεφύγει από τα βιβλία best seller, τα βιβλία της μόδας.

Η Αθήνα κάηκε ακόμα μια φορά. Αυτοί που το κάνουν αυτό πλέον έχουν βάλει στο στόχαστρο εστίες πολιτισμού. Ποια είναι η δικιά σας εξήγηση γι’ αυτό το φαινόμενο;

Πιστεύω ότι αυτοί που το κάνουν απλά δεν ξέρουν τι κάνουν, δεν νομίζω ότι το κάνουν με μίσος, ελπίζω δηλαδή ότι δεν είναι από μίσος. Μπορεί να πιστεύουν ότι ένα βιβλιοπωλείο είναι πιο γνωστό από κάποιο άλλο και να το θεωρούν κατεστημένο, όμως δεν νομίζω ότι εκείνη την στιγμή που σπάνε κάτι σκέφτονται και πολύ τι είναι.

Είχα διαβάσει σε μια συνέντευξη σας το 2006 ότι σκέφτεστε να ξαναλειτουργήσετε τον εκδοτικό οίκο και να κάνετε μια νέα έκδοση της εγκυκλοπαίδειας Ελευθερουδάκη.

Για την εγκυκλοπαίδεια αυτό που είχα στο μυαλό μου τότε ήταν πως θα μπορούσαμε να την εκσυγχρονίσουμε όμως στην εποχή μας τα πράγματα πάνε τόσο γρήγορα που κάτι τέτοιο δεν θα ωφελούσε. Ίσως η ψηφιοποίηση της να ήταν ένα βήμα αλλά ένα τέτοιο εγχείρημα είναι πολύ, πολύ δύσκολο και αυτή την στιγμή δεν νομίζω ότι μπορούμε να το κάνουμε.

Τρίτη γενιά Ελευθερουδάκη ίδιο όραμα πάνω σε σύγχρονες βάσεις;

Ναι, πάντοτε θέλουμε να είμαστε οι ειδικοί της γνώσης. Ο παππούς μου ήθελε να κάνει νέα βιβλία, ήταν πρώτα εκδότης και μετά βιβλιοπώλης.

Ο πατέρας μου ήθελε να κάνει ένα ιατρικό βιβλιοπωλείο. Τώρα τα πράγματα είναι πολύ ρευστά. Τι είναι βιβλίο; Δηλαδή σε ποια μορφή θα μείνει, τι θα γίνει με το ηλεκτρονικό βιβλίο, κανείς ως τώρα δεν έχει δώσει την απάντηση. Σίγουρα κάποια βιβλία θα μείνουν με την παραδοσιακή μορφή τους.  Το πιο κοντινό παράδειγμα είναι του κινηματογράφου που όταν ήταν βωβός δεν πίστευε κανείς ότι θα καταφέρει κανείς να βάλει ήχο, όπως δεν πίστευε κανείς πως κάποιος θα κέρδιζε το κοινό στην εποχή μας με μια βουβή ταινία. Αλλάζουν λοιπόν τα πράγματα και το βιβλιοπωλείο μπορεί να μην είναι ακριβώς όπως ήταν παλιά και πρέπει να είμαστε πάντοτε έτοιμοι να το αλλάξουμε έτσι όπως θέλει ο κόσμος.

Αφού μιλάμε για κάτι νέο πείτε μου λίγα λόγια για τον νέο χώρο του Ελευθερουδάκη, που τον δημιουργήσατε εν μέσω κρίσης, πράγμα που κάνει το εγχείρημα ακόμα δυσκολότερο.

Είχαμε κατ’ αρχάς μια εξαιρετική αρχιτέκτονα – την Μάρθα την Γιαννακοπούλου – μια νέα κοπέλα με πάρα πολλές ιδέες, μιλήσαμε πάρα πολύ και με όλους τους συνεργάτες από όλα τα καταστήματα και όλοι σχεδόν είχαν την ίδια ιδέα. Όποιο καινούργιο βιβλιοπωλείο ανοίξουμε να βάλουμε πολύ χώρο για τον κόσμο, να μπορεί να κάθεται ο επισκέπτης ώστε ο κάθε ένας να μπορεί να δημιουργήσει την αγαπημένη του γωνιά, θέλαμε να μπορεί να μπαίνει μέσα ο επισκέπτης και να αισθάνεται αν είναι δυνατόν ότι βρίσκεται κάπου οικεία και αισθάνομαι ότι το έχουμε πετύχει πολύ. Έχουμε ακόμα μέσα σε προθήκες πολλά στοιχεία από τα παλιά καταστήματα ώστε να θυμόμαστε την ιστορία του βιβλιοπωλείου, έχουμε στον πρώτο όροφο το πιάνο του πατέρα μου όπου μπορεί ο καθένας άμα θέλει να παίξει. Νομίζω ότι αυτό είναι το βασικότερο που μπορώ να πω, ότι έχουμε δημιουργήσει έναν χώρο για να αισθάνεται άνετα ο επισκέπτης.