Γέλιο & αναρχία

Συζητήσεις με τον Τομ Ρόμπινς

Επιμέλεια Λίαμ Ο. Πέρντον & Μπιγκ Τόρεϊ, μτφ. Γιώργος Μπαρουξής, εκδ. Αίολος,

σελ. 388

Η «Αμάντα» του εμφανίστηκε από το πουθενά το 1971 και γνώρισε απροσδόκητη επιτυχία στην paperback εκδόσή της, ξεπερνώντας κατά πολύ τα στενά όρια της λογοτεχνίας του underground. Ακόμη πιο επιτυχημένα αποδείχτηκαν το «Ακόμα και οι καουμπόισσες μελαγχολούν» (1976) και ο «Τρυποκάρυδος» (1980).

Οι κριτικοί δεν τα υποδέχτηκαν με ιδιαίτερο ενθουσιασμό, κάμποσοι μάλιστα τα λοιδόρησαν∙ αυτό όμως δεν εμπόδισε εκατοντάδες χιλιάδες νεαρούς Αμερικανούς να αναγνωρίσουν τους εαυτούς τους στους απίθανους χαρακτήρες του Τομ Ρόμπινς, αναδεικνύοντάς τον στη σημαντικότερη λογοτεχνική φωνή της Αντικουλτούρας, μαζί με τον Τόμας Πίντσον και το μακαρίτη πια Χάντερ Σ. Τόμσον.  Τα επόμενα βιβλία του Ρόμπινς («Το άρωμα του ονείρου», «Ο χορός των εφτά πέπλων», «Μισοκοιμισμένοι μες τις βραχοπιτζάμες μας», «Αγριεμένοι ανάπηροι επιστρέφουν από καυτά κλίματα», «Villa Incognito, «Αγριόπαπιες πετούν αντίστροφα», «Μπι όπως Μπίρα») εδραίωσαν τη φήμη του ως cult συγγραφέα∙ από τους τίτλους των βιβλίων και μόνο γίνεται ξεκάθαρο ότι δεν θα μπορούσαν να ανήκουν σε έναν καθώς πρέπει θαμώνα των λογοτεχνικών salons.  

Ο παρόν τόμος, που επιμελήθηκαν οι Λίαμ Ο. Πέρντον και Μπιγκ Τόρεϊ, συγκεντρώνει μια σειρά από συνεντεύξεις που παραχώρησε από το 1976 μέχρι σήμερα ο ερημίτης αλλά όχι απρόσιτος Ρόμπινς (εδώ και πολλά χρόνια ζει μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, σε μια μικρή πόλη στη βροχερή κοιλάδα του Σκάγκιτ, κοντά στο Σιάτλ). Όπως και στα μυθιστορήματά του, έτσι και στις συνεντεύξεις του τον τόνο δίνουν η ζωντανή γλώσσα του και το αναρχικό του χιούμορ.

Ο Ρόμπινς μιλά με άνεση για τα αγαπημένα του θέματα: για την εμμονή του στη σεξουαλικότητα και στα ψυχεδελικά, για την προσήλωσή του στο Ζεν και τη φιλοσοφία της Ανατολής, για την εμπειρία τoυ από το κίνημα του beat και το underground του ’60, για την αγωνία του απέναντι στην καταστροφή του περιβάλλοντος για την αποστροφή που του προξενεί η mainstream πολιτική στις ΗΠΑ και αλλού.

Οι απαντήσεις του είναι γεμάτες από εκείνα τα λογοτεχνικά πυροτεχνήματα, από τις αλλοπρόσαλλες παρομοιώσεις και μεταφορές που μας έχει συνηθίσει και στα βιβλία του. Ο Ρόμπινς ηδονίζεται με τη χρήση της υπερβολής και αδιαφορεί για το στεγνό ρεαλισμό στη λογοτεχνία (ακόμα και στην καθημερινότητα). Όπως λέει κι ο ίδιος, ο μοναδικός κανόνας στη λογοτεχνία είναι «ό,τι λειτουργεί, λειτουργεί».

«Τον διάβαζα στα είκοσι…», «δεν ξέρω αν θα μπορούσα να τον ξαναδιαβάσω πια…». Σχόλια που ακούω συχνά από ανθρώπους που απόλαυσαν κάποτε την πρόζα του και πλέον αισθάνονται υποχρεωμένοι να τον ξεπεράσουν, όπως ξεπέρασαν τη νεότητά τους. Γιατί, λοιπόν, να διαβάσει κανείς σήμερα Τομ Ρόμπινς; Ίσως επειδή ακριβώς τα βιβλία του «παλινδρομούν ανάμεσα στο σοβαρό και το εύθυμο, ανάμεσα στο βέβηλο και το θεϊκό». «Σε κάνουν να σκέφτεσαι, σε κάνουν να γελάς, σε κάνουν να ανάβεις, σε κάνουν να νιώθεις το θαύμα της ζωής».