Τα sos του βιβλίου

Των Λένας Χουρμούζη - Παναγιώτη Μένεγου - Δήμητρας Τριανταφύλλου - Τάκη Σκριβάνου

1. Πώς έχει διαμορφώσει η κρίση τις επιλογές σας στους νέους τίτλους βιβλίων;

Άννα Πατάκη Εκδότρια

«Η κρίση στην αγορά του βιβλίου έχει δύο όψεις: κρίση ως οικονομικό περιβάλλον, που μας αναγκάζει όλους να φτιάχνουμε πιο “σφιχτά” εκδοτικά προγράμματα, και κρίση ως φαινόμενο, του οποίου τις αιτίες, τις παραμέτρους, τα χαρακτηριστικά, τις επιπτώσεις κτλ. έχουμε ανάγκη να κατανοήσουμε. Αυτή είναι νομίζω η ισχυρότερη νέα τάση, βιβλία που από οικονομική, πολιτική, ακόμη και φιλοσοφική σκοπιά προσπαθούν να δώσουν μια ερμηνεία και μια προοπτική».

Θάνος Ψυχογιός Εκδότης

«Η κρίση ελάχιστα έχει επηρεάσει τις επιλογές μας. Το 2012 θα εκδώσουμε περίπου 200 νέα βιβλία, όπως συνέβη και το 2011. Προτεραιότητα θα έχει η λογοτεχνία για μεγάλους και παιδιά και μετά οι άλλες κατηγορίες βιβλίων, όπως ιστορικά, δοκίμια, γενικών γνώσεων και πρακτικής ζωής. Η διαφοροποίηση θα έγκειται στο ότι θα εκδώσουμε 5-6 βιβλία οικονομικού και πολιτικού περιεχομένου, ανταποκρινόμενοι στην αυξημένη ζήτηση αυτών των θεμάτων από το αναγνωστικό κοινό».

Θανάσης Καστανιώτης Εκδότης

«Στην κρίση απαντάμε με καλή λογοτεχνία και με δοκίμια κοινωνικοπολιτικού προβληματισμού, γιατί οι αναγνώστες έχουν μεγάλη ανάγκη να αναζητήσουν στα βιβλία ελπίδες για τα σημερινά αδιέξοδα. Έτσι, μαζί με τα πρόσφατα έργα σημαντικών συγγραφέων, όπως είναι η Ευγενία Φακίνου, η Ζυράννα Ζατέλη, η Ιωάννα Καρυστιάνη, η Ρέα Γαλανάκη, η Αθηνά Κακούρη, η Έλενα Ακρίτα, ο Μίμης Ανδρουλάκης, ο Ζοζέ Σαραμάγκου, ο Κάρλος Φουέντες, ο Σεμπάστιαν Μπάρι, ο Λεονάρδο Παδούρα, για τους βιβλιόφιλους προτείνουμε και εξαιρετικά δοκίμια για την κρίση, υπογεγραμμένα από ονόματα όπως ο Ντέιβιντ Χάρβεϊ, ο Χα-Τζουν Τσανγκ, ο Γιάννης Λούλης κ.ά.».

Ευάγγελος Παπαθανασόπουλος Εκδότης (Κέδρος)

«Η κρίση μάς έχει κάνει πολύ πιο επιλεκτικούς, όπως άλλωστε είναι φυσικό, για να περιορίσουμε το ρίσκο που έτσι κι αλλιώς υπάρχει στην εκδοτική μας δουλειά. Βιβλία αμφιβόλου υποδοχής από το ελληνικό κοινό, εφόσον δεν υπάρχουν συμβατικές δεσμεύσεις, μετατίθενται χρονικά ή και ακυρώνονται. Όμως η κρίση δεν δημιουργεί ιδιαίτερη προτίμηση σε ένα είδος. Κάθε είδος βιβλίων έχει τη σπουδαιότητά του και καλύπτει διαφορετικές ομάδες αναγνωστών. Σημασία έχει η βαρύτητα του βιβλίου ως περιεχομένου».

Νώντας Παπαγεωργίου Εκδότης (Μεταίχμιο)

«Προτιμάμε τα πιο “σίγουρα” χαρτιά, Έλληνες και ξένους συγγραφείς με αναγνωρισμένο έργο. Εδώ και οκτώ χρόνια περίπου παραμένουμε σταθεροί στον αριθμό των τίτλων που κυκλοφορούμε ετησίως, με μικρές αυξομειώσεις από χρονιά σε χρονιά. Κριτήριό μας για την έκδοση ενός βιβλίου παραμένει πρώτα από όλα η ποιότητα. Δεν θα εκδίδαμε ούτε και θα υποστηρίζαμε ποτέ έναν τίτλο, εάν πιστεύαμε πως δεν έχει κάτι καλό να δώσει στους αναγνώστες του. Ταυτόχρονα, ερευνούμε και αναζητούμε να καλύψουμε οποιοδήποτε κενό υπάρχει στην ελληνική αγορά καθώς και να ικανοποιούμε τους αναγνώστες σε ό,τι έχουν περισσότερη ανάγκη, αρκεί φυσικά να ταιριάζει με το ύφος μας. Είναι αλήθεια πως η πολύπλευρη κρίση έχει οδηγήσει το αναγνωστικό κοινό στην αναζήτηση πιο απαιτητικών τίτλων –δοκίμια ή μελέτες– που έχουν να κάνουν με τις αιτίες της κρίσης και τις διεξόδους από αυτή. Αυτό αποδεικνύεται και από τις αυξημένες πωλήσεις που εμφανίζουν τέτοιες εκδόσεις (βλ. τα βιβλία του Marc Roche, τα “Η Τράπεζα - Πώς η Goldman Sachs κυβερνά τον κόσμο”, “Καπιταλισμός εκτός νόμου” και το βιβλίο του Παύλου Τσίμα “Το ημερολόγιο της Κρίσης”».

2. Πώς βλέπετε να διαμορφώνονται οι επιλογές του αγοραστικού κοινού με την κρίση;

Βασίλης Χατζηιακώβου Διευθυντής στον ΙΑΝΟ της Αθήνας

«Το βιβλίο είναι το μόνο αγαθό από το οποίο μπορεί να κρατηθεί κάποιος αυτή την περίοδο. Λόγω της κρίσης οι άνθρωποι ανακαλύπτουν ή αποζητούν τη ζεστασιά στις σελίδες ενός βιβλίου, που όπως αποδεικνύεται είναι ο μόνος τρόπος για να βρουν απαντήσεις στα ερωτήματά τους. Για το λόγο αυτό οι αναγνώστες επιλέγουν από το ξεχασμένο πολιτικό δοκίμιο μέχρι βιβλία οικονομίας που σε άλλες εποχές δεν θα τα πλησίαζαν, καθώς και φιλοσοφίας και κυρίως ψυχολογίας. Παρατηρούμε πολλούς ανθρώπους να μπαίνουν για πρώτη φορά στα βιβλιοπωλεία γιατί λόγω της κρίσης, της ακρίβειας αλλά και της πολιτικής των εκδοτικών οίκων, το βιβλίο αποδεικνύεται το πιο αληθινό και οικονομικό δώρο».

Γιώργος Ασημακόπουλος  Ιδιοκτήτης του βιβλιοπωλείου «Μικρός Κοραής»

«Το τελευταίο διάστημα παρατηρείται μια μεταστροφή του κόσμου στο να ψάχνει βιβλία πολιτικού και οικονομικού περιεχομένου. Βέβαια, μπαίνοντας στον Δεκέμβριο, οι κατ’ εξοχήν αναγνώστες λογοτεχνίας θα βρεθούν να ψάχνουν ανάμεσα στα νέα βιβλία των αγαπημένων τους συγγραφέων. Παράλληλα τις ημέρες αυτές, οι μικροί μας φίλοι διαβάζουν χριστουγεννιάτικες ιστορίες, παλιές ή νέες εκδόσεις».

Θοδωρής Βασιλόπουλος  Ιδιοκτήτης του βιβλιοπωλείου «Ευριπίδης»

Λιγότεροι νέοι τίτλοι, αναβολή προαναγγελθέντων εκδόσεων, με πιο σίγουρες επιλογές από μεριάς εκδοτών, άνθιση των βιβλίων αναφορικά με την οικονομική κρίση αλλά και των δοκιμίων, μαρασμός των λευκωμάτων και χαμηλότερες τιμές στους νέους τίτλους σε συνδυασμό με παλαιότερους σε προσφορά, διαμορφώνουν το τοπίο μέσα στο οποίο καλείται το αγοραστικό κοινό να κάνει τις επιλογές του. Σταθερές αξίες η λογοτεχνία –με φανερή την έλλειψη best seller– και τα παιδικά βιβλία

3. Πόσο εύκολο είναι για ένα νεό συγγραφέα να κυκλοφορήσει τη δουλειά του σήμερα;

Ο συγγραφέας και διευθυντής Λογοτεχνίας των εκδ. Τόπος Άρης Μαραγκόπουλος πιστεύει ότι…

«Ο νέος συγγραφέας σήμερα ή έχει πραγματικά κάτι καινούργιο να πει ή απλώς αναμασάει τις κουβέντες της μόδας. Αν ανήκει στην πρώτη κατηγορία, έχει κατακτήσει την παρακάτω αλήθεια. «Έχω κάτι καινούργιο να πω» σημαίνει πως έχω έναν καινούργιο τρόπο να μιλήσω για τα γνωστά θέματα που ανέκαθεν απασχολούν την τέχνη του λόγου. Ο νέος συγγραφέας που ανήκει σε αυτή την κατηγορία με λίγη (όχι πολλή) τύχη βρίσκει εκδότη που υποστηρίζει το έργο του. Πάντα βρίσκει. Καμία κρίση και καμία αντιξοότητα δεν θα του σταθεί εμπόδιο. Εμπόδιο είναι η κακοχωνεμένη μίμηση, η κακοχωνεμένη μάθηση στις άσχετες «σχολές» δημιουργικής (!) γραφής, η σύγχυση της συγγραφής με life-style στάση ζωής ή, ακόμα χειρότερα, η σύγχυση με το επάγγελμα τύπου υδραυλικού ή ταξιτζή από το οποίο ο wannabe συγγραφέας περιμένει άμεσες υλικές απολαβές».

Ο Μιχάλης Γεννάρης, που κέρδισε το βραβείο του «Διαβάζω» για το ντεμπούτο του «Πρίγκιπες και Δολοφόνοι» (εκδ. Ίνδικτος), τα λέει ωραία…

«Γράφω ορθόδοξα φανατικά από 13 ετών και το Καπιταλιστικόν Θηρίον ακόμη δε μ’ έχει σφαγιάσει. Πριν μ’ εμπιστευτεί η Ίνδικτος είχα ήδη συντρίψει τρία μυθιστόρηματα που προέκυψαν ατσούμπαλα. Είχα σκοτώσει τα ποιήματα των μετεφηβικών μου χρόνων και βάδιζα με καμένες, αποκηρυγμένες, κακοτυπωμένες αυτοεκδόσεις. Οπότε ευθαρσώς λέγω, πως κανέναν αποφασισμένο νεανία δεν τον ενδιαφέρουν (βιολογικά και θεσμικά εννοώ) οι λαϊκές αγορές των πριζουνίκ γιγαντοβιβλιοπωλείων. Όταν σου επιβληθεί ο γραφισμός βαθιά μέσα στο ρουθούνι, το μόνον της ψυχής σου όπιον και αντίδωρον είναι το άχραντο μελομακάρονο της συλλαβοΤέχνης που κραταιώνεται εντός σου και σε γλυκίζει μονομανώς μέχρις εσχάτων. Ασφαλώς και εκτιμώ και υπερσέβομαι και νομίμως επιδιώκω τη διαβεβαιωτική επισφραγίδα έντιμου καλαίσθητου αρχοντοχριστιανού Εκδότη. Αλλά, Καλλιτέχνης είμαι και παραμένω. Το γαλήνιον  Ήθος της Γραφής με Βιοπορίζει. Απεχθάνομαι τα διαβολοσατανικά μπαρκόουντζ. Είχα την Τύχη να συναντήσω ενωρίς στο συγγραφικό μου βίο τον νυν εκδότη μου, αξιότιμο κύριο Βελιτζανίδη. Το 2005 επρώτευσα στον πανελλήνιο λογοτεχνικό διαγωνισμό που διοργάνωσε ο ίδιος προσωπικώς, οπότε στην περίπτωσή μου η μυθιστορηματική εκκόλαψις υπήρξε συνεπής κατάκτηση και διόλου επιβαρύνθηκε με δηνάρια ή εκφυλιστικές υπογραφές μεσαζόντων. Στη σειρά “Λογοτεχνία’’ της Ινδίκτου, κρατώ το νούμερο 98. Το 101 είναι αφιερωμένο στις 1.472 καινουριομεταφρασμένες σελίδες των “Αδελφών Καραμάζοφ”. Το 102 ανήκει στις 1.968 σελίδες των “Ιστοριών” του Βαρλάμ Σαλάμοφ. Δεν εκδιδόμαστε για να μασουλούμε μονάχοι αχρείαστα δολάρια. Να συστεγαστούμε παλεύουμε στο ίδιο σεπτό ναΐδριο με τους Μεγάλους Οικουμενικούς Ομηρίδες. Αμβρόσιο κρασί να πιούμε παρέα με τους Άμωμους Προπάτορες. Βότκα εωθινή, οινοπνεύματα σκληρά να μεταλάβουμε και ρούσικο πιπεράτο τσάγι».

4. Πόσο χρήσιμες είναι οι βιβλιοπαρουσιάσεις;

«Κι εσείς εδώ, Μαρίκα μου;» ρωτάει και απαντάει ο παρουσιαστής/δημοσιογράφος/συγγραφέας Στέφανος Τσιτσόπουλος.

«Έχω παρουσιάσει δεκάδες βιβλία, και η πρώτη ερώτηση που φροντίζω να κάνω προς το κοινό είναι αν ήρθαν στο βιβλιοπωλείο επειδή διάβασαν το βιβλίο και τους άρεσε ή επειδή θέλουν να γνωρίσουν καλύτερα το συγγραφέα. Οι περισσότεροι έρχονται για το δεύτερο. Συνήθως, μάλιστα, αν ο συγγραφέας είναι ευχάριστος αλλά κι εύστοχος, το αγοράζουν φεύγοντας ζητώντας και υπογραφή-αυτόγραφο. Σε περίπτωση βέβαια που ο συγγραφέας είναι σταρ ή έχει φαν κλαμπ, η πλειοψηφία έρχεται όχι απλώς με το αντίτυπο ανά χείρας, αλλά και με τα προηγούμενα. Αυτό που έχω επίσης διαπιστώσει είναι πως οι παρουσιάσεις βιβλίων λειτουργούν σαν παρηγοριά αλλά και σαν τρόπος διαβίωσης, εξόδου και ψυχαγωγίας για αρκετούς ανθρώπους εκεί έξω, ηλικιωμένους ως επί το πλείστον, που προτιμούν μια γνωριμία με ένα βιβλίο κι ένα συγγραφέα που δεν ξέρουν από το να λιώνουν στο σπίτι άπρακτοι μπροστά στην τηλεόραση. Είναι κάτι σαν βεγγέρα, πολύ περισσότερο όταν υπάρχει κρασί, μπουφές ή ταπεινό έδεσμα-καναπεδάκι!»

Η συγγραφέας Ζέφη Κόλλια διαφωνεί και ζητά λίγη πρωτοτυπία.

«Κατά την άποψή μου ο κλασικός τρόπος βιβλιοπαρουσίασης έχει μεταλλαχτεί σε μια άνευρη συνεύρεση του συγγραφικού σιναφιού στη λογική “to see and to be seen”, που κι αυτό εξαρτάται από τη δημοτικότητα του συγγραφέα και του πάνελ. Ένα γκαλά εσωτερικής κατανάλωσης, που συνήθως δεν αφορά τόσο τους υποψήφιους αναγνώστες όσο την ευρεία παρέα του εκάστοτε δημιουργού. Βεβαίως υπάρχουν και εξαιρέσεις –συνήθως στην επαρχία–, όπου οι βραδιές είναι ζεστές και ενδιαφέρουσες. Πάντως, το καλύτερο θα ήταν να ξεκολλήσουμε από τα στερεότυπα και να βρούμε νέους τρόπους, φρέσκες ιδέες να αντιμετωπίζουμε την τέχνη αλλά και τη ζωή γύρω μας. Όπως πρότεινε και μια φίλη ηθοποιός, “ας στείλουν οι εκδότες άνεργους ηθοποιούς να διαβάζουν μικρά αποσπάσματα βιβλίων στο μετρό ή στο τραμ, ή ακόμα ας δώσουν αποσπάσματα λογοτεχνικών έργων σε νέους σκηνοθέτες να τα δραματοποιήσουν και να τα παρουσιάσουν στις εκθέσεις βιβλίων ή σε καφέ και πλατείες…”. Γιατί ό,τι δεν ξεβαλτώνει, σαπίζει».

Ο Διονύσης Ελευθεράτος, συγγραφέας του «Εξουσία, τι μπάλα παίζεις;» (εκδ. Τόπος), εδώ κι ένα χρόνο παίζει εκτός έδρας…

«Από τις αρχές Φεβρουαρίου του 2011 έχουν γίνει μέχρι στιγμής περίπου δέκα παρουσιάσεις του βιβλίου μου ανά την Ελλάδα. Η διαδικασία είναι όντως ενδιαφέρουσα. Καταλαβαίνεις ότι ένα βιβλίο που πραγματεύεται τα παιχνίδια των ανθρώπων της εξουσίας με το ποδόσφαιρο και το μπάσκετ δίνει ερεθίσματα για ποικίλες παρατηρήσεις, από την οικονομική κρίση μέχρι τα ειδικά χαρακτηριστικά των τοπικών ομάδων στις πόλεις στις οποίες πήγαινα. Μια εμπειρία αναζωογονητική. Ταυτοχρόνως ήταν κι ένα είδος χρονικού των συνεπειών της κρίσης στην αγορά του βιβλίου. Τον Φεβρουάριο πουλούσε 20-21 βιβλία σε παρουσιάσεις 45 ατόμων, αλλά στις αρχές του καλοκαιριού έφευγαν καμιά δεκαριά σε εκδηλώσεις των 100 και άνω. Υπήρχε κόσμος που με ρωτούσε σε ποιο βιβλιοπωλείο θα μπορούσε να βρει το βιβλίο, όταν μαζέψει τα χρήματα. Στην έκθεση βιβλίου της Θεσσαλονίκης, αν και οι εκπτώσεις ήταν μεγάλες, είδα αναγνώστες για πρώτη φορά να διαπραγματεύονται  την τιμή. Λένε ότι το βιβλίο για να το προσεγγίσεις χρειάζεται κέφι. Ο κόσμος που πηγαίνει στις παρουσιάσεις ή σε μια μεγάλη έκθεση έχει τη διάθεση, αλλά δεν έχει το χρήμα». 

  5. Θα ξεφυλλίζουμε… ταμπλέτες;

Ο Μανώλης Ανδριωτάκης, συγγραφέας - δημοσιογράφος (andriotakis.gr), πιστεύει ότι το ηλεκτρονικό βιβλίο έρχεται με γρήγορα βήματα. Και θα τ’ αλλάξει όλα…

«Αυτή τη στιγμή δεν μπορούμε να μιλάμε για σοβαρή αγορά ηλεκτρονικού βιβλίου στην Ελλάδα. Υπάρχουν ελάχιστοι readers, μικρή προσφορά τίτλων, αμελητέα διείσδυση, που σε συνδυασμό με την κρίση προκαλεί επιχειρηματικό δισταγμό. Είμαστε, όμως, μπροστά στην αλλαγή που φέρνει η τεχνολογική πρόοδος. Όταν το φθηνό “Kindle” (η ηλεκτρονική ταμπλέτα της Amazon) κοστίζει $80, όταν το iPad έχει τέτοια απήχηση, όλοι καταλαβαίνουμε ότι το παγκόσμιο εκδοτικό τοπίο μεταλλάσσεται. Τι έρχεται; Ανακατανομή της ισχύος των παρόντων παικτών σε τοπικές αγορές όπως η ελληνική – για να επιβιώσουν θα πρέπει να εξειδικευθούν και να στοχεύσουν καλύτερα. Αναμόρφωση του επιχειρηματικού μοντέλου, ο κατάλογος πια δεν θα έχει τόσο μεγάλη αξία, δεν θα μπορείς να στηρίζεσαι τόσο σε αυτόν. Αλλαγή του ίδιου του προϊόντος –ίσως το κυριότερο– με μεγαλύτερες δυνατότητες διάδρασης κι εξέλιξης της αναγνωστικής εμπειρίας. Φυσικά δεν είναι όλα ειδυλλιακά, υπάρχουν και γκρίζες ζώνες, με κυριότερη τη συρρίκνωση θέσεων εργασίας. Και πολλά ερωτήματα, π.χ. αν τα αναγνωστικά αρχεία θα είναι ανοιχτά ή κλειστά και αν είμαστε διατεθειμένοι να διαβάζουμε ηλεκτρονικά βιβλία με διαφημίσεις. Ο Jeff Bezos, CEO της Amazon, δήλωσε πρόσφατα ότι τα $9,99 είναι το όριο των καταναλωτών για να αγοράσουν βιβλία. Αυτή είναι η πραγματικότητα, την οποία πρώτα οι ίδιοι οι νέοι συγγραφείς οφείλουν να καταλάβουν αξιοποιώντας το διαδίκτυο, π.χ. για αυτοεκδόσεις. Οι ρομαντικοί που αγωνιούν για την εξαφάνιση του χαρτιού, νομίζω δεν χρειάζεται να ανησυχούν και τόσο. Ίσως πάμε σε μια φετιχοποίησή του, ανάλογη του βινιλίου στη μουσική. Δεν θα πάψει να υπάρχει…»

6. «Σπίτι του βιβλίου είναι μόνο τα βιβλιοπωλεία;»

Ο Κώστας Δαρδανός των εκδ. Gutenberg ζητά αναγέννηση των βιβλιοθηκών

«Πάγιο αίτημά μας ήταν η δημιουργία βιβλιοθηκών. Πρέπει να τις αναδείξουμε και να μην εξαρτάται η κυκλοφορία ενός βιβλίου από την παρουσία του στα βιβλιοπωλεία ή στις κριτικές των εφημερίδων. Αυτό είναι μια έμμεση λογοκρισία. Δηλαδή εάν ένας εκδότης δεν εξασφαλίσει μια καλή κριτική, το βιβλίο του θα μείνει άφαντο. Το σπίτι του βιβλίου δεν είναι το βιβλιοπωλείο. Το τελικό του σπίτι είναι η ψυχή του αναγνώστη, εκεί όμως που θα πάει να το συναντήσει είναι η βιβλιοθήκη. Πρέπει να οργανωθούν σε κάθε σχολείο. Ανοιχτές στο ευρύ κοινό, αυτοχρηματοδοτούμενες ως δανειστικές. Να μην επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό. Ο κόσμος διψάει για βιβλιοθήκες και το έχει αποδείξει επανειλημμένα».

7. Πόσο μας διαβάζουν στο εξωτερικό;

Μάρτυρας του αυταπόδεικτου η συγγραφέας Αμάντα Μιχαλοπούλου.

«Στα φεστιβάλ που με έχουν καλέσει, από το Εδιμβούργο και τη Νέα Υόρκη ως την Κίνα γίνομαι μάρτυρας του εξής: όσο πιο ισχυρή είναι μια γλώσσα, τόσο περισσότερο μεταφράζεται η λογοτεχνία της. Οι μικρές γλώσσες χρειάζονται στήριξη. Με αυτή την έννοια είναι σημαντική η οικονομική ενίσχυση των ελληνικών μεταφράσεων, όπως το πρόγραμμα “Φράσις” του ΕΚΕΒΙ. Σύμφωνοι, μεταφράζονται ο Καβάφης κι ο Καζαντζάκης, οι ελληνικές μαγειρικές, τα αστυνομικά μυθιστορήματα του Μάρκαρη. Δεν υπάρχει, όμως, συστηματικό ενδιαφέρον για την ελληνική πεζογραφία. Οι ξένοι εκδοτικοί οίκοι δεν διαθέτουν “αναγνώστες” ελληνικής λογοτεχνίας από το πρωτότυπο και έτσι η επικοινωνία περνάει από σαράντα κύματα. Για να σας δώσω ένα παράδειγμα, αυτή τη στιγμή μεταφράζεται ένα βιβλίο μου στα ισπανικά και τα καταλανικά, επειδή οι Ισπανοί είδαν την αμερικανική μετάφρασή του. Μα δεν είναι φυσικό; Πώς να διαλέξουν κάτι αν δεν μπορούν να το διαβάσουν; Μερικές φορές λέω, μισοαστεία-μισοσοβαρά, ότι τώρα με την κρίση η ελληνική εμπειρία θ’ αρχίσει να απασχολεί και τη διεθνή βιβλιαγορά. Θα θελήσουν να μάθουν πώς φτάσαμε εδώ που φτάσαμε. Κι ο καλύτερος τρόπος για να αντιληφθείς το συλλογικό υποσυνείδητο ενός λαού είναι να διαβάσεις τη λογοτεχνία του».

8. Η εκδοτική τεχνογνωσία μπορεί να μεταναστεύσει;

Ναι, υποστηρίζει ο πρόεδρος της Hyphen SA Γιάννης Στεργής, που εξειδικεύεται στο βιβλίο διδασκαλίας της αγγλικής ως ξένης γλώσσας από τη δεκαετία του ’80.

«Η εκδοτική τεχνογνωσία μπορεί να βγει στο εξωτερικό κυρίως όταν είναι ολοκληρωμένη και άρτια σε σχέση με τις κατά τόπους εκδοτικές σχολές. Έχουμε μεγάλη παράδοση σ’ αυτό, αφού η Ελλάδα ήταν πάντα μια μεγάλη αγορά. Εκδοτικά έχω δραστηριοποιηθεί σ’ έναν τομέα που προχώρησε πολύ καλά όσον αφορά το ξενόγλωσσο εκπαιδευτικό βιβλίο, το οποίο καταφέραμε να συστηματοποιήσουμε ώστε να πουλάμε σε

εκδοτικούς οίκους όλου του κόσμου. Δηλαδή εξάγουμε μόνο, χωρίς ποτέ να ασχοληθούμε με την ελληνική αγορά. Αν κυκλοφορούσαμε βιβλία στα ελληνικά, δεν νομίζω ότι θα είχαμε τις ίδιες ευκαιρίες, η ελληνική γλώσσα μιλιέται

από λίγο κόσμο».

9. Δύσκολοι καιροί για «εκδοτικούς οίκους δωματίου»;

Ο Άρης Λασκαράτος των εκδόσεων Αιώρα έγινε εκδότης από επιλογή (πρώην διερμηνέας στην Κομισιόν). Δεν θ’ αλλάξει την πορεία του…

«Θέλω να κυκλοφορώ βιβλία που μου αρέσουν. Βρέθηκα στο χώρο των εκδόσεων από επιλογή. Αυτό μου έδωσε μια κατεύθυνση: να εκδίδω κάποια λίγα καλά πράγματα με γνώμονα την ποιότητα. Στην καλλιτεχνική επιμέλεια, στη μετάφραση, σε όλα. Αυτή η πορεία ήταν συγκρατημένη και σταθερή, με αποτέλεσμα η κρίση να μη μας έχει χτυπήσει τόσο πολύ όσο αν είχαμε κάνει μια φούσκα και ανεβαίναμε. Μας επηρεάζει, βέβαια. Την αντιμετωπίζουμε με συνέπεια στις αρχές μας. Συνεχίζουμε να επενδύουμε στην ποιότητα και στις καλές σχέσεις με τους συνεργάτες. Παράλληλα, προσπαθούμε να ενισχύουμε το στίγμα μας. Για παράδειγμα, το ημερολόγιό μας φέτος έχει μότο “Αν δεν αλλάξουμε εμείς τον κόσμο, ποιος θα το κάνει;”».

10. Γιατί είναι ελκυστικές οι μουσικές βιογραφίες;

Ο Αλέξης Καλοφωλιάς (Last Drive) έχει μεταφράσει αρκετές…

«Έχω δουλέψει βιβλία που αφορούσαν πολύ διαφορετικούς καλλιτέχνες. Από τον Δημήτρη Μητρόπουλο και τον John Lennon στη Lady Gaga, από τον Tom Waits στον Chuck D, ενώ πρόσφατα κυκλοφόρησε το “Slash” (εκδ. Ψυχογιός). Όταν μιλάμε για βιογραφίες και χρονικά πάντα σε ενδιαφέρει να μάθεις πώς φτιάχτηκε η μουσική που σου αρέσει, τι επέδρασε στο δημιουργό της και ένα σωρό άλλα πράγματα. Για τη μετάφρασή τους είναι χρήσιμες κάποιες μουσικές γνώσεις (όχι όμως σε όλες τις περιπτώσεις, καθώς τις περισσότερες φορές τέτοια βιβλία δεν απευθύνονται αποκλειστικά σε μουσικούς αλλά κυρίως σε ακροατές), όπως και μια σχετική εξοικείωση με την κάθε εποχή. Το πιο εντυπωσιακό, κι αυτό που νομίζω ότι τελικά κερδίζει το κοινό, είναι η “άλλη πλευρά”. Π.χ. ο Slash διηγείται τη ζωή του ως rock star, αλλά στη 2η-3η σελίδα σε προσγειώνει αποκαλύπτοντας ότι στα 35 έπαθε έμφραγμα πάνω στη σκηνή. Η αυτοβιογραφία που διάβασα σε μικρή σχετικά ηλικία και “έγραψε” μέσα μου ήταν το “Χειρότερα από σκυλιά” (Beneath the Underdog, εκδ. Εξάντας) του Charles Mingus. Νομίζω ότι είναι από τα καλύτερα βιβλία του είδους».

11. Η επανέκδοση είναι ευκαιρία;

Πώς την αξιοποίησε ο Νώντας Παπαγεωργίου των εκδόσεων Μεταίχμιο…

«Έχοντας κατά νου τις δύσκολες συγκυρίες της εποχής, εγκαινιάσαμε φέτος μια νέα σειρά βιβλίων σε χαμηλή τιμή με τίτλο “Βιβλία εναντίον κρίσης”. Ποιοτικοί τίτλοι που αγάπησαν χιλιάδες αναγνώστες είναι ξανά στη διάθεση του κοινού στη χαμηλότερη δυνατή τιμή, χωρίς καμία έκπτωση στην ποιότητα. Η σειρά περιλαμβάνει λογοτεχνικά βιβλία σύγχρονων Ελλήνων και ξένων συγγραφέων που έκαναν αίσθηση. Όπως “Η καλοσύνη των ξένων” του Πέτρου Τατσόπουλου, “Ο καιρός των χρυσανθέμων” του Μάνου Ελευθερίου, αλλά και έργα του Βρετανού Τζούλιαν Μπαρνς, του Κουβανού Γκουτιέρες, του Γάλλου Γκοντέ, καθώς επίσης και κλασικών συγγραφέων όπως ο Χένρι Μίλερ. Δεν θα μπορούσε να λείπει η αστυνομική λογοτεχνία με εκπροσώπους όπως ο Ίαν Ράνκιν, η Ρουθ Ρέντελ, ο Ζαν-Κλοντ Ιζζό, αλλά και κλασικοί τίτλοι όπως “Ο δεσμώτης του ιλίγγου” και “Το γεράκι της Μάλτας” του Ντάσιελ Χάμετ. Με αυτή την πρωτοβουλία προτείνουμε καλά και φθηνά βιβλία, τα οποία ξαναγεννιούνται στο σήμερα με νέα, ανανεωμένα εξώφυλλα».

12. Πώς καθορίζονται οι τιμές και οι προσφορές στα βιβλία;

Ο υπεύθυνος Πωλήσεων των εκδ. Πατάκη Πέτρος Λαζαρίδης εξηγεί τι είναι η Ενιαία Τιμή Βιβλίου.

«Από το 1997, με το νόμο 2557/97 ισχύει και στην Ελλάδα η Ενιαία Τιμή Βιβλίου, η οποία καθορίζεται από τον εκδότη. Υπάγονται όλα τα βιβλία που εκδόθηκαν την τελευταία διετία, ή επανεκδόθηκαν, και ισχύει για όλα τα βιβλιοπωλεία. Επίσης, επιτρέπεται έκπτωση έως 10% στην Ενιαία Τιμή Βιβλίου για όλες τις μέρες του χρόνου. Ένας εκδοτικός οίκος καθορίζει την τιμή ενός βιβλίου σε συνάρτηση με το κόστος. Την τιμή του χαρτιού, τα εκτυπωτικά, τα λειτουργικά έξοδα της κάθε επιχείρησης, το προσδοκώμενο κέρδος, τα δικαιώματα του συγγραφέα, τον αριθμό των αντιτύπων».

Ο Στέφανος Τζίφος, υπεύθυνος του τμήματος Λογοτεχνίας του βιβλιοπωλείου «Πολιτεία» (Ασκληπιού 1-3) μας μιλάει για τις προσφορές.

«Οι εκδότες καθορίζουν κατά κανόνα τις τιμές των προσφορών. Για παράδειγμα, με το πέρασμα της διετίας της Ενιαίας Τιμής Βιβλίου, ένας εκδοτικός οίκος που έχει μεγάλο στοκ σε έναν τίτλο, τον προσφέρει σε έκπτωση 50% στα βιβλιοπωλεία. Το κάθε βιβλιοπωλείο έχει τη δική του πολιτική. Πάλι παράδειγμα: ένας εκδότης κάνει έκπτωση 50% σε ένα βιβλίο. Και μπορεί το βιβλιοπωλείο να το πουλήσει με έκπτωση 45%, δηλαδή να κρατήσει μόλις ένα 5% κέρδους. Μπορεί να το κάνει για να διαφημιστεί. Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που θα καθορίσουν την πολιτική που θα ακολουθήσει στις προσφορές του».

13. Είναι το μεταχειρισμένο βιβλίο η νέα τάση;

Κολυμπήσαμε στον «Αλφειό»…

Φυσιογνωμία σεβάσμια με άσπρα μαλλιά, άσπρα γένια και χοντρά γυαλιά μυωπίας. Παραδίπλα μια κοπελίτσα με κοντή φούστα, γύρω στα 20. Ψαχούλευαν και οι δυο τους στον εξωτερικό πάγκο του παλαιοβιβλιοπωλείου «Αλφειός». Ο Κώστας Αναστόπουλος είναι ο ιδιοκτήτης του «Αλφειού» και επιμένει ότι το φθηνό, μεταχειρισμένο βιβλίο είναι η νέα τάση. «Η κοπελίτσα, Κώστα, πελάτισσα;» «Ναι, δεν υπάρχουν ηλικίες, έρχονται οι πάντες». «Καλά, δεν σε ρώτησα γι’ αυτό, αλλά τέλος πάντων». Στο ραδιόφωνο ο Ζαμπέτας τραγουδάει «Μάλιστα, κύριε» και στα ράφια, σε περίοπτες θέσεις, ο Ηλίας Πετρόπουλος. «Τα παλιά του βιβλία, αυτά που δεν εκδίδονται πλέον, είναι αυτά που μου ζητάνε πιο πολύ. Και τη “Σαββατογεννημένη” της Μαλβίνας Κάραλη» λέει ο Κώστας. Πίνει μια γουλιά από τον καφέ του και συνεχίζει: «Το μεταχειρισμένο βιβλίο πλέον είναι τάση γιατί είναι φθηνό. Έναν τίτλο που κυκλοφορεί ήδη στο εμπόριο μπορείς να τον βρεις από την ίδια έκδοση αλλά δεύτερο χέρι στη μισή τιμή». Ο Κώστας συνήθως προμηθεύεται βιβλία από ιδιώτες που αδειάζουν τη βιβλιοθήκη τους και από ανθρώπους που «φεύγουν» και μετά τον καλούν οι συγγενείς τους για να αγοράσει τα βιβλία τους. Τώρα διαθέτει περί τους 7.000 τίτλους. Το πιο ακριβό είναι το «Περί Νομοθεσίας» του Κ. Ιερέμιου Βενθάμου, που τυπώθηκε το 1834 και στοιχίζει 200 ευρώ. Το πιο φθηνό έχει 50 λεπτά. «Πώς καθορίζεις την τιμή;» «Είναι συνάρτηση της παλαιότητας, της σπανιότητας και της κατάστασης του βιβλίου». Κάτι άλλο; «Δεχόμαστε και παζάρια».

«Αλφειός», Χαριλάου Τρικούπη 22, ισόγειο.

Άλλες διευθύνσεις: «Βιβλιοανιχνευτής», Ζωοδόχου Πηγής 2-4 (2ος όροφος), «Βιβλιοθήρας», Κιάφας 4, και τα δύο με πολλά σπάνια βιβλία για ερευνητές. Ακόμα: «Ίστωρ», Ιπποκράτους 157, «Νίκος Χρυσός», Ιπποκράτους 135, «La Bouquinerie», Ασκληπιού 67. Αρκετά επίσης βρίσκονται στο Μοναστηράκι, στην οδό Ηφαίστου και τριγύρω.

Προσφορά δωρεάν βιβλία

Με κάθε αγορά από το βιβλιοπωλείο Gutenberg (Διδότου 37, 210 3642.003) μπορείτε να διαλέξετε 2 βιβλία της αρεσκείας σας εντελώς δωρεάν (η προσφορά αφορά στη διάθεση βιβλίων στοκ από επιστροφές και τα βιβλία είναι ελαφρώς «ταλαιπωρημένα»). Δείτε για τις προσφορές εδώ.