Οι άνθρωποι-βιβλία

Όταν οι γονείς μας έλεγαν να μην κακομεταχειριζόμαστε τα βιβλία μάλλον δεν μπορούσαν να φανταστούν το βιβλίο-άνθρωπο που βρίσκεται στα «ράφια» μιας ζωντανής βιβλιοθήκης. Ξεφεύγοντας από τα όρια της παραδοσιακής λειτουργίας των βιβλιοθηκών, η «ζωντανή βιβλιοθήκη» προσφέρει στο κοινό, αντί για χάρτινα βιβλία, ανθρώπους που μιλούν για τη δική τους ιδιαίτερη προσωπική εμπειρία. Η καινοτομία αυτή που εφαρμόστηκε αρχικά στη Δανία, υιοθετήθηκε κι από άλλες χώρες και πέρυσι κι από την Ελλάδα. Στόχος των δημιουργών της ήταν η καταπολέμηση των κοινωνικών διακρίσεων και η ευαισθητοποίηση και ενεργοποίηση του κόσμου.

Η Ζωή, η Ξένια, ο Νίκος και ο Σπύρος ξεκίνησαν να δουλεύουν το project «Ζωντανή βιβλιοθήκη» το 2009. Σήμερα η κινηματική αυτή ομάδα της ζωντανής βιβλιοθήκης αποτελείται από 50 άτομα που δουλεύουν για να προωθήσουν την ποικιλομορφία. Πλέον η ομάδα αποτελείται από ανθρώπους με τελείως διαφορετικές εμπειρίες ο καθένας, μετανάστες, πρόσφυγες, gay, λεσβίες, ρομά, μουσουλμάνους, ανθρώπους με αναπηρία. Πώς γίνεται στην πράξη όμως μία ανάγνωση; Αρχικά η ομάδα ορίζει ένα σημείο που θα γίνει η ανάγνωση, στήνει ένα χώρο υποδοχής στην οποία υπάρχει ένας πίνακας με τους τίτλους των βιβλίων. Τα βιβλία με το πράσινο καρτελάκι είναι τα διαθέσιμα, ενώ τα βιβλία με το κόκκινο «διαβάζονται» από κάποιον άλλο αναγνώστη. Στη συνέχεια αφού ο αναγνώστης επιλέξει το «βιβλίο» που θα διαβάσει, οδηγείται από το βιβλιοθηκάριο σε «αυτό» με τον όρο ότι δεν θα το κακοποιήσει ούτε σωματικά ούτε ψυχικά κι αποχωρεί για να ξεκινήσει η ανάγνωση, η όποια θα διαρκέσει από 20 έως 30 λεπτά. Το κάθε «βιβλίο» είτε επιλέγει να είναι αφηγηματικό είτε επιλέγει να απαντήσει σε ερωτήσεις του αναγνώστη είτε να πει ένα κομμάτι της ιστορίας του και μετά να ακολουθήσει μία συζήτηση μεταξύ «βιβλίου» και αναγνώστη. Γι’ αυτούς που δεν μιλούν τη γλώσσα του ζωντανού βιβλίου, η βιβλιοθήκη παρέχει ζωντανό λεξικό (διερμηνέα).«Αποφασίσαμε να μην είμαστε ούτε σωματείο ούτε μη κυβερνητική οργάνωση, δεν επιδιώκουμε τη νομιμοποίηση γιατί νομιμοποιούμαστε από τις πράξεις μας» λέει η Ζωή, διοργανώτρια της ζωντανής βιβλιοθήκης. «Θέλουμε να διαφυλάξουμε την ανεξαρτησία μας μέχρι να μάθουμε καλά το εργαλείο μας. Στοχεύουμε στην κατανόηση και την ανάγκη να έρθουν οι άνθρωποι πιο κοντά και να μιλήσουν χωρίς να θέλουν να διδάξουν ο ένας τον άλλον, αλλά να μοιραστούν εμπειρίες ζωής. Απευθυνόμαστε σε όλους και κυρίως σ’ αυτούς που νομίζουν ότι δεν έχουν προκαταλήψεις - πολλές φορές νομίζουμε ότι έχουμε ανοιχτό μυαλό, αλλά συνειδητοποιούμε ότι έχουμε προκαταλήψεις».

Δημήτρης: Το βιβλίο «Αναλαμβάνω το θάρρος και το ρόλο να δίνω τον εαυτό μου προς ανάγνωση, να είμαι ανοιχτός σε προσβολές ή αιχμές που μπορεί να είναι ή στοχευμένες ή αντίδραση στο διαφορετικό, στην περίπτωσή μου στην ομοφοβία. (Έρχομαι σε επαφή με τη δυσανεξία στο διαφορετικό.) Μετά από μία ανάγνωση βλέπω πως έχει στο μυαλό του κόσμος την ομοφυλοφιλία και προσπαθώ να βρω τα σημεία που κρύβονται ομοφοβικές σκέψεις. Για μας όλο αυτό είναι μια έκκληση, ζητάμε από τους ανθρώπους να έρθουν να δουν τον πραγματικό χαρακτήρα πίσω από μία ταμπέλα και ένα στερεότυπο».  

Θανάσης: Ο αναγνώστης«Έχω διαβάσει μία φορά “βιβλίο”. Διάβασα μία κοινωνική λειτουργό που δούλευε στο δήμο Αθηναίων με μετανάστες. Εγώ επέλεξα να κάνω ερωτήσεις στο “βιβλίο” για αυτά που ήθελα να μάθω και ομολογώ πως η συζήτηση ήταν πολύ εποικοδομητική. Το μισάωρο της διαπροσωπικής επαφής με τον άνθρωπο δεν αντικαθίσταται με το χάρτινο βιβλίο, γιατί υπάρχει αμεσότητα. Με το αφηγηματικό χάρτινο βιβλίο μου μένουν λίγα πράγματα, ενώ με το ζωντανό βιβλίο έμαθα αυτά που ήθελα να μάθω εγώ. Δεν θα είχα κανένα πρόβλημα να γίνω και εγώ βιβλίο, ως άτομο με αναπηρία». 

Info 

Η ζωντανή βιβλιοθήκη, η οποία κλείνει φέτος 10 χρόνια λειτουργίας, ξεκίνησε στη Δανία από μία ομάδα τεσσάρων εφήβων, όταν ένας φίλους τους δέχτηκε ένα σχεδόν θανάσιμο μαχαίρωμα επειδή ήταν μουσουλμάνος. Τα παιδιά αυτά, που ανήκαν σε μία μη κυβερνητική οργάνωση για νέους, άρχισαν να σκέφτονται πώς μπορούν να φτιάξουν μία μεθοδολογία κατά του ρατσισμού που να είναι βιωματική και κατέληξαν στη ζωντανή βιβλιοθήκη. Τον Ιούνιο του 2000 στο φεστιβάλ Roskilde στη Δανία αποφασίστηκε να αναπτυχθεί αυτή η ιδέα. Στη συνέχεια την υιοθέτησε το συμβούλιο της Ευρώπης ως καλή πρακτική κατά του ρατσισμού και των διακρίσεων. Πλέον η ζωντανή βιβλιοθήκη υπάρχει σε 60 χώρες και με την πιο ανεπτυγμένη της μορφή στην Αγγλία και την Αυστραλία. www.livinglibrary.gr, 694 6212 276,  697 6587508