Ένας κόσμος

Σαν νέο αξεσουάρ που προστίθεται στο ράφι της καθημερινότητας, το Ίντερνετ, εδώ και λίγα χρόνια, έλκει σαν μαγνήτης μια σειρά από κλισέ και στερεότυπα:

Το Ίντερνετ αποτελεί εργαλείο ελεύθερης έκφρασης, το Ίντερνετ εκμηδενίζει τις γεωγραφικές αποστάσεις, το Ίντερνετ διευκολύνει την επικοινωνία και τη ζύμωση απόψεων. Και όπως συμβαίνει ενίοτε με τις κοινοτοπίες, τις είδα να βρίσκουν τη δικαίωσή τους μέσα από τη δική μου πρόσφατη εμπειρία, την εμπειρία μιας συλλογικής προσπάθειας για τη δημιουργία μίας ανθολογίας διηγημάτων αποκλειστικά μέσα από το Διαδίκτυο.

Ο σπόρος αυτής της εμπειρίας χρονολογείται από το 2005, όταν επίδοξος συγγραφέας ων γραφόμουν στο Zoetrope.com, online συγγραφική κοινότητα που ανήκει στον Φράνσις Φορντ Κόπολα (!) και στην οποία χιλιάδες συγγραφείς από όλο τον κόσμο «ανεβάζουν» διηγήματά τους και γνωμοδοτούν για τα έργα άλλων συγγραφέων, ενώ συγχρόνως λαμβάνουν feedback από τους συναδέλφους τους για τις δικές τους λογοτεχνικές απόπειρες. Η Zoetrope, μάλιστα, δεν περιορίζεται μόνο στους διηγηματογράφους, αλλά παρέχει και αντίστοιχα «ζυμωτήρια» για ποιητές, φωτογράφους, graphic designers, ακόμα και ηθοποιούς που θέλουν να διαφημιστούν.

Άλμα στο χρόνο. Δύο χρόνια μετά, τον Δεκέμβριο του 2007, είχα αρχίσει να συμμετέχω πιο ενεργά στην πολυάριθμη αυτή κοινότητα, όταν έλαβα μήνυμα στο Zmail μου, όπως... αυτοαποκαλείται το σύστημα προσωπικών μηνυμάτων του site. Έτσι καταδύθηκα στην περιπέτεια του “One World”. Το μήνυμα προερχόταν από τον Νιγηριανό Όβο Αντάγκα και με προσκαλούσε να εγγραφώ στο προσωπικό “office” του μέσα στο site, που έφερε τον εύγλωττο, αλλά και επιδεκτικό πολλαπλών παρεξηγήσεων, τίτλο “Third World Project”. Εκ των υστέρων, βέβαια, έμαθα το κωμικό παρασκήνιο της μυστηριώδους όσο και θαυμαστής επιλογής μου από τον Όβο. Ψάχνοντας να στρατολογήσει συγγραφείς από χώρες του αποκαλούμενου (;) Τρίτου Κόσμου στο project του για τη δημιουργία μίας ανθολογίας διηγημάτων με επίκεντρο ακριβώς τη «σφαίρα» αυτή, ο Όβο είχε ζητήσει γνώμες από διάφορα μέλη της Zoe, ζητώντας να του υποδείξουν έτερους συγγραφείς με ενδιαφέρουσα γραφή και προέλευση κάποια από τις ανωτέρω χώρες. Όπερ και εγένετο, με μία Αμερικανίδα συνάδελφο να παρερμηνεύει το... εξωτικό άκουσμα του επωνύμου μου ως βέβαιη απόδειξη της καταγωγής μου από Ασία ή Αφρική. Έτσι έλαβα λοιπόν και την πρόσκλησή μου για την ανθολογία του Τρίτου Κόσμου!

Ο όρος ήταν καταδικασμένος εξαρχής να προκαλέσει αντιδράσεις μεταξύ των συγγραφέων-μελών της Zoe που ο Όβο προσκάλεσε στο γκρουπ του. Αρκετοί επισήμαναν το παρωχημένο του όρου, άλλοι υποστήριξαν πως ο όρος αυτός ουδέποτε ήταν θεμιτός, ενώ δεν ήταν λίγοι αυτοί που θεώρησαν πως, με το να χρησιμοποιούμε αυτόν το στρεβλό και κακώς εννοούμενο όρο, συμβάλλουμε στη διαιώνισή του. Έτσι, λοιπόν, ο όρος «Τρίτος Κόσμος» γρήγορα εκπαραθυρώθηκε και το project απόκτησε τίτλο εργασίας «Ένας κόσμος (One World)», ενώ συγχρόνως τελέστηκε μια στροφή στο focus της ανθολογίας: δεν επρόκειτο πια για μια σειρά διηγημάτων με έμφαση στις κοινωνικοπολιτικές συνθήκες του Τρίτου Κόσμου –με κίνδυνο το βιβλίο να μετατραπεί σε ένα πνιγηρό μανιφέστο–, αλλά για μία ποικιλόμορφη θεώρηση της ανθρώπινης εμπειρίας, γλυκιάς και πικρής, σε κάθε γωνιά της γης.

Είκοσι τρεις άνθρωποι από όλες τις γωνιές της γης επικοινώνησαν στο Διαδίκτυο, έγραψαν ο καθένας από μια ιστορία, έκαναν κριτική και διορθώσεις στις ιστορίες των άλλων, αποφάσισαν από κοινού για τον τίτλο του βιβλίου και αξιοποίησαν ο καθένας τις δεξιότητές του, όπως για παράδειγμα ο Αμερικανός Σεκόια Ναγκαμάτσου που έσπευσε αμέσως να χτίσει για την ανθολογία την απαραίτητη ιντερνετική παρουσία (facebook, myspace, blog, youtube, δικό μας site, το oneworldstories.com).

Χάρη στις διασυνδέσεις του Όβο, επιστρατεύτηκε η συμπατριώτισσά του και διάσημη συγγραφέας μπεστ-σέλερ (μεταφρασμένων και στην Ελλάδα) Τσιμαμάντα Νγκόζι Αντίτσι, το πρώτο όνομα-όπλο μας στη σκληρή αγορά των περιπλανώμενων manuscripts – το Καθαρτήριο των συγγραφέων, πριν τον Παράδεισο του εκδομένου βιβλίου. Και η εμπορική απήχηση του βιβλίου επισφραγίστηκε όταν, χάρη στις επαφές της Ουαλής Βανέσα Γκέμπι, εξασφαλίστηκε η συμμετοχή στην ανθολογία μίας έτερης λογοτεχνικής σουπερστάρ, της Αμερικανοϊνδής Τζούμπα Λαχίρι!

Φυσικά, ένα από τα δυσκολότερα κομμάτια στο δρόμο μας προς την πραγμάτωση του εγχειρήματος αυτού ήταν και η ανεύρεση του εκδότη που θα έκανε την ανθολογία πραγματικότητα. Μετά την ψυχρολουσία του αυτοματοποιημένου μηνύματος της Dzanc Books («έχετε μπει στη λίστα των υπόψιν για έκδοση βιβλίων για το 2011»), λάβαμε θετικά μηνύματα από το μικρό βρετανικό οίκο New Internationalist. Το καλύτερο της υπόθεσης; Το γεγονός πως ο οίκος αυτός όχι μόνο εκδίδει ένα ακτιβιστικό περιοδικό που φέρει τον τίτλο... “One World”, αλλά και εν γένει προάγει τα κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα, απόλυτα ευθυγραμμισμένος με τις ευαισθησίες των ιστοριών μας.

Μετά τις πρώτες επαφές με τους εκδότες, τα πράγματα κύλησαν πολύ γρήγορα, η ανθολογία βαφτίστηκε με τον απλό αλλά και ουσιαστικό τίτλο “One World: A Global Anthology of Short Stories”, τα συμβόλαια υπογράφτηκαν και το βιβλίο κυκλοφόρησε στην Αγγλία τον Απρίλιο του 2009 και στις ΗΠΑ τον Μάιο. Τα έσοδα από τις πωλήσεις του βιβλίου θα δοθούν στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα.

Αυτή η προσπάθεια αποτελεί σημάδι μιας εποχής στην οποία οι άνθρωποι θα έχουν στα χέρια τους τη δύναμη να δημιουργούν, να επεξεργάζονται και να προωθούν οι ίδιοι το έργο τους. Μια χούφτα ανθρώπων έγραψε ιστορίες, τις πακέταρε, βρήκε μόνη της τους εκδότες της και αναλαμβάνει μόνη της να προβάλλει το «παιδί» της. Το Ίντερνετ αποτελεί το νέο Δούρειο Ίππο του do-it-yourself style που τόσο αγαπούσε το punk, σε μια κοινωνία όπου η ελευθερία της έκφρασης των δημιουργών αμβλύνεται συχνά από τις παρεμβάσεις ορισμένων «επαϊόντων».