Βιβλιο

Η εκρηκτικά ευανάγνωστη «Φλόγα που σιγοκαίει» του Philip Kerr

Όπου ο Μπέρνι Γκούντερ μεταφέρει το θέατρο του πολέμου στην Αργεντινή

Δεν υπάρχουν όρια στην ανεπιφύλακτη λατρεία αυτού του συντάκτη προς το γράψιμο του Φίλιπ Κερ. Καταπιάστηκα μαζί του σχετικά αργά και έπειτα από προτροπή. Το χειμώνα του 2010 προμηθεύτηκα την «Τριλογία του Βερολίνου» σε έναν φτηνό, πυκνογραμμένο χαρτόδετο τόμο με μικροσκοπικά τυπογραφικά στοιχεία τον οποίο καταβρόχθισα σε πυρετώδη ρυθμό, πέρασα την υπόλοιπη σεζόν ξεκοκαλίζοντας ολόκληρο το παλμαρέ των περιπετειών του Μπέρνι Γκούντερ σε μεθυσμένη παραζάλη, ενώ στην αυγή του 2011, κατόρθωσα να τον προφτάσω στη στροφή: από την πρώτη εκτύπωση της «Μοιραίας Πράγας» και έκτοτε, ήμουν πλέον αναγνωστικά επικαιροποιημένος κάτοχος των πανόδετων εκδόσεων του βρετανού συγγραφέα.

Όλη αυτή η προσωπική αναδρομή σας είναι σαφώς αδιάφορη, ενώ μοναδικό πρακτικό της αντικείμενο δεν είναι παρά η επισήμανση του πόσο θετικά έχουν αλλάξει οι καιροί: επαναλανσάροντας τα πρώτα έργα ως επίτομη «Τριλογία του Βερολίνου» και καλύπτοντας τη μεταφραστική απόσταση που χωρίζει τον έλληνα αναγνώστη από το αγγλόφωνο έργο του Kerr, ο Κέδρος έχει επιδοθεί σε ένα μπαράζ κυκλοφοριών που οδηγεί σταθερά προς τη συμπλήρωση του γκουντερικού corpus. Οι μεταφράσεις άρτιες, ο γραφιστικός σχεδιασμός βασισμένος στα αυθεντικά εικαστικά, οι ημερομηνίες πλασαρίσματος στην αγορά τακτές –τι παραπάνω μπορεί να θελήσει κανείς;

Ενόσω λοιπόν οι εκδόσεις Κέδρος ετοιμάζουν την κυκλοφορία της «Κυρίας από το Ζάγκρεμπ», της πιο πρόσφατης δουλειάς του Kerr, ανακουφίζουν στο μεσοδιάστημα την αναμονή μας με τη «Φλόγα που σιγοκαίει», την πέμπτη περιπέτεια του Γκούντερ, η οποία εκδόθηκε αρχικά το 2008. Τι διαδραματίζεται εδώ;

Έχοντας κατρακυλήσει στα λιθόστρωτα της προπολεμικής Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, βιώνοντας τον εθνικοσοσιαλιστικό ζόφο σε όλα του τα στάδια και ενσαρκώνοντας κάθε φρικαλέο ρόλο που του επιφύλαξε η μοίρα, από εκείνο του απρόθυμου αξιωματικού των SS μέχρι του αιχμαλώτου στα στρατόπεδα συγκέντρωσης της Ρωσίας, ο αδέκαστος και κυνικός, ιπποτικός και ερωτύλος ντετέκτιβ φτάνει στο Μπουένος Άιρες το 1950 με ένα πλαστό διαβατήριο και την επιθυμία για μια καινούργια ζωή. Η μεταπολεμική Γερμανία, με την εκτεταμένη φτώχεια, το διάχυτο συλλογικό αίσθημα ενοχής και τα συμμαχικά δικαστήρια φαντάζει εκατομμύρια χιλιόμετρα μακριά. Εδώ οι άνθρωποι είναι ανέμελοι, καλοταϊσμένοι και κομψοί, η πόλη μοιάζει να μετεωρίζεται στην ακμή της μπελ επόκ, «υπάρχει πολλή κίνηση γιατί υπάρχει πολλή βενζίνη». Ο Μπέρνι απολαμβάνει καυσαέρια και ακριβά αρώματα με ευφορικές εισπνοές, όντας ωστόσο αυτός που είναι, δεν θα αργήσει να διακρίνει τη σηπτική δυσωδία της αργεντίνικης εκδοχής του φασισμού.

Καθώς τα κεφάλαια του βιβλίου κυλούν ευδαιμονικά, το μυστήριο πυκνώνει με την ανακάλυψη του πτώματος μιας δολοφονημένης έφηβης, της οποίας η περίπτωση ανακαλεί την τελευταία υπόθεση του ήρωά μας ως επιθεωρητή του τμήματος ανθρωποκτονιών στο Βερολίνο. Παράλληλα, ο ρόλος της κυβέρνησης του ζεύγους Περόν στην εξαφάνιση χιλιάδων εβραίων προσφύγων κατά τη διάρκεια του πολέμου ρίχνει τη βαριά σκιά του πάνω από ένα σενάριο, το οποίο ταυτόχρονα επαναφέρει στο προσκήνιο το ζήτημα των εκατοντάδων καταζητούμενων του ναζιστικού καθεστώτος που λαθροβιούν στα εδάφη της μαρτυρικής χώρας της Λατινικής Αμερικής.

Όλα τα κομμάτια της ιστορίας, το μυθοπλαστικό και το πραγματολογικό, ενώνονται σφιχτά μέσα από το μαγικό συνδετικό ιστό της γραφίδας του Κερ, προσφέροντας άλλο ένα φιλόδοξο, όσο και τρανταχτά επιτυχημένο δείγμα του ιστορικού νουάρ, του οποίου ο συγγραφέας είναι επινοητής και κορυφαίος εκφραστής. Στο επίκεντρο του ορυμαγδού, ο πείσμων γόης Μπέρνι Γκούντερ: η τρέχουσα ερωμένη του τον αποκαλεί Δον Κιχώτη, εμείς διακρίνουμε στο πρόσωπό του τα πιο πνευματώδη χαρακτηριστικά του Φίλιπ Μάρλοου, και προπάντων τον πλέον πειστικό και απαράμιλλο ντετέκτιβ της εποχής μας.

Διότι θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι ο Σέρλοκ Χολμς επιζεί στους αιώνες και πως ο Ρέμπους σουλατσάρει επίμονα στους παράδρομους του Εδιμβούργου, όμως ο Μπέρνι που όλοι προτιμούμε φυτοζωεί στην καρδιά της νοσηρότητας κατορθώνοντας να σταθεί ακέραιος στα συντρίμμια ενός διεφθαρμένου κόσμου. Ενώ ο Φίλιπ Κερ δεσπόζει, ως κορυφαίος συγγραφέας αστυνομικού της γενιάς μας, που καταθέτει έργο διαχρονικής αίγλης εδώ και τώρα. «Του έχω κάνει τη ζωή πολύ δύσκολη στο πέρασμα του χρόνου», ομολογεί ο δημιουργός που διερευνά τις ρωγμές της Ιστορίας δίχως να ξεμένει από αφηγήσεις. Ας είναι. Η σφαίρα που θα ξεκάνει τον Μπέρνι Γκούντερ δεν είναι γραφτό να φτιαχτεί ποτέ. Αυτό είναι το καλύτερο νουάρ που θα διαβάσετε, τουλάχιστον μέχρι το επόμενο βιβλίο του Φίλιπ Κερ.