Θεσσαλονίκη: Η μουσική ζωή πριν το 1912

O Μένιος (Αριστομένης) Καλυβιώτης, γνωστός Καρδιτσιώτης μελετητής του λαϊκού πολιτισμού των αστικών κέντρων, κυκλοφόρησε το καινούργιο βιβλίο του, που έχει θέμα τη μουσική ζωή στην παλιά, πολυεθνική Θεσσαλονίκη, πριν τους βαλκανικούς πολέμους και την ενσωμάτωσή της στο ελληνικό κράτος. Πρόκειται για ένα γοητευτικό έργο, με πλούσιο φωτογραφικό υλικό, διαφημίσεις εποχής, δισκογραφικά δεδομένα (ναι, κυκλοφορούσαν εκεί και τότε δίσκοι γραμμοφώνου 78 στροφών!) και πολλά άλλα- καρπό τεράστιου μόχθου. Η αυτοέκδοση αυτή βγήκε στην Καρδίτσα τον προηγούμενο μήνα και συνoδεύεται από cd με ελληνκά, τούρκικα και σεφαραδίτικα (εβραϊκά) τραγούδια.

Χάρη στον αγαπημένο συνάδελφο Δημήτρη Μαστρογιαννίτη, διάβασα το βιβλίο και ήρθα σ΄ επαφή με το συγγραφέα, κι έτσι ο Μένιος Καλυβιώτης, με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου στην Αθήνα, έδωσε στην AV την παρακάτω συνέντευξη:

Πώς θα παρουσιάζατε το βιβλίο σας σε 50 λέξεις;

Μου είναι δύσκολο να το παρουσιάσω το βιβλίο με 50 λέξεις. Θέλω μόνο να τονίσω ότι ένας βασικός στόχος του ήταν, το να είναι κατανοητό από τον απλό αναγνώστη και όχι μόνον από τον επιστήμονα ερευνητή ή τον ειδικευμένο συλλέκτη. Πιστεύω ότι αυτό έχει επιτευχθεί σε μεγάλο βαθμό.

Τι καινούργιο φέρνει το  έργο σας αυτό σε σύγκριση με το παλιότερο βιβλίο  σας για τις ηχογραφήσεις δίσκων στη Θεσσαλονίκη το 1903-1912;

Υπάρχει τεράστια διαφορά. Το παλιό ήταν δεκαεξασέλιδο, και περιέγραφε συνοπτικά τις ηχογραφήσεις δίσκων στη Θεσσαλονίκη. Το νέο είναι 240 σελίδες και συνοδεύεται επιπλέον από CD και γράφτηκε με το ίδιο πνεύμα που είναι γραμμένο το προηγούμενο βιβλίο «Σμύρνη-Η μουσική ζωή πριν το 1922». Γίνονται αναφορές στη μουσική ζωή, στα μουσικά καταστήματα, στην εμφάνιση των πρώτων γραμμόφωνων στην Θεσσαλονίκη, στους τραγουδιστές της εποχής κ.α.. Τα θέματα αυτά παρουσιάζονται για πρώτη φορά. Υπάρχουν επίσης στο τέλος του βιβλίου πίνακες με τα στοιχεία των δίσκων που ηχογραφήθηκαν τότε (1909-1912) στη Θεσσαλονίκη. Είναι βέβαια ειδικό θέμα, αλλά δεν νομίζω ότι ενοχλεί τον αναγνώστη.

Πόσον καιρό σάς πήρε η συγγραφή και ποιες δυσκολίες αντιμετωπίσατε;

Η συλλογή του υλικού διήρκησε 30-35 χρόνια. Μετά το 1994 που κυκλοφόρησε το παλιό βιβλίο, συνέχεια προστίθονταν νέα στοιχεία που βελτίωναν το παλιό κείμενο και συμπλήρωναν τα υπάρχοντα κενά. Μέχρι πριν από 1,5 χρόνο περίπου, που το βιβλίο πήρε την τελική του μορφή. Δυσκολίες υπήρξαν και υπάρχουν ακόμα, κυρίως στην εξεύρεση πρωτογενούς υλικού. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι δεν είναι ακόμα προσβάσιμες όλες οι ο ελληνόφωνες εφημερίδες της εποχής. Αλλά και οι εφημερίδες των άλλων εθνοτήτων είναι διάσπαρτες σε βιβλιοθήκες της Σόφιας των Τιράνων της Κωνσταντινούπολης κλπ. Άλλο πολύ σοβαρό πρόβλημα είναι οι παλιοί δίσκοι γραμμοφώνου, που είναι σπανιότατοι. Οι ελάχιστοι που σώζονται, βρίσκονται στα χέρια συλλεκτών, διάσπαρτοι σε όλο τον κόσμο. Οπωσδήποτε η έρευνα συνεχίζεται.

Τι σημαίνει για σας η Θεσσαλονίκη του παλιού καιρού; Ποιες είναι οι βασικές διαφορές σε σύγκριση με τη σημερινή πόλη;

Η Θεσσαλονίκη του παλιού καιρού δεν υπάρχει πλέον. Τη θυμίζουν μόνο τα σπίτια και τα δρομάκια της Άνω Πόλης και ο Λευκός Πύργος, όμως έχει χάσει τον τότε πολυεθνικό και πολυπολιτισμικό χαρακτήρα της.

Πώς «κολλήσατε» με το λαϊκό πολιτισμό και τι σας προσφέρει η ενασχόληση μ΄ αυτόν;

Η αρχή έγινε από την συλλογή ρεμπέτικων τραγουδιών. Σιγά σιγά επεκτάθηκε στην απόκτηση δίσκων, ντοκουμέντων κλπ όχι μόνον για τα ρεμπέτικα, αλλά και για την προ του «Πειραιώτικου» ρεμπέτικου εποχή και κυρίως την προ του 1922. Συγκεντρώθηκε πολύ υλικό και κάποια στιγμή, θεώρησα ότι δεν πρέπει αυτό να μένει κλειδωμένο στο συρτάρι αλλά να βγει και προς τα έξω. Έτσι, εκτός από τα άρθρα που γράφτηκαν κατά διαστήματα από το 1990 περίπου μέχρι σήμερα, κυκλοφόρησε το 2003 το βιβλίο για τη μουσική ζωή της Σμύρνης πριν το 1922, και τώρα το βιβλίο για τη Θεσσαλονίκη. Η ασχολία με τον λαϊκό πολιτισμό προσφέρει την ευχαρίστηση της δημιουργίας. Για μένα είναι ενασχόληση καθαρά ερασιτεχνική, και σε καμία περίπτωση δεν είναι επαγγελματική.

Πού/πώς μπορεί να βρει το βιβλίο ο Σαλονικιός και πού/πώς ο Αθηναίος αναγνώστης; 

Στην Αθήνα στα κεντρικά βιβλιοπωλεία και στο δισκοπωλείο «Μιούζικ κόρνερ»(Πανειστημίου και Μπενάκη)  και στη Θεσσαλονίκη στα κεντρικά βιβλιοπωλεία.

Στο μπλογκ σας κρεμάτε ένα πολύ μεγάλο μέρος των άρθρων, ανακοινώσεων, φωτογραφιών σας και άλλου υλικού, μαζί με βιογραφικά στοιχεία κλπ. Ποια είναι η e-διεύθυνσή του;

Είναι: kaliviotis.wordpress.com

Info:

Στις 24 Ιουνίου ώρα 9.00 μμ, στο «Polis Art Café» (Στοά βιβλίου, οδός Πανεπιστημίου), θα γίνει παρουσίαση του βιβλίου του Αριστομένη Καλυβιώτη «Θεσσαλονίκη – Η μουσική ζωή πριν το 1912» (Αυτοέκδοση, Καρδίτσα 2015). Θα μιλήσουν οι: Μάρκος Δραγούμης, Νίκος Διονυσόπουλος, Γιώργος Κοκκώνης και Γιώργος Κοντογιάννης.

Η παρουσίαση θα συνοδεύεται με τραγούδια της εποχής.

Μουσικοί:       Ροδή Γκιούλ τραγούδι

            Σπύρος Καζάκος μπουζούκι

            Μάρα Καλοζούμη τραγούδι

            Κώστας Κοπανιτσάνος κλαρίνο

            Κλέαρχος Κορκόβελος τσίμπαλο

            Γιάννης Νιάρχος τραγούδι - κιθάρα

            Φίλιππος Πλακιάς τραγούδι

            Μιχάλης Σασσός κιθάρα

            Ιορδάνης Τζαμτζής ακορντεόν

            Αχιλλέας Χαχάμης τραγούδι – λαγούτο.