Συνέντευξη με τον Αλέξανδρο Βάρθη, που παίζει στην παράσταση «Μεμοράντουμ» του Βάτσλαβ Χάβελ, σε σκηνοθεσία Αικατερίνης Παπαγεωργίου
Μέσα στα άδυτα μιας δημόσιας υπηρεσίας. Ένα σκηνικό με φλούο λεπτομέρειες και στοιχεία καρικατούρας, που παραπέμπει σε παραμορφωτικό καθρέφτη. Αποφασίζεται άνωθεν να θεσπιστεί μια ειδική υπηρεσιακή γλώσσα, η fedem. Το γεγονός αυτό φέρνει αναστάτωση και ανακατατάξεις στην εταιρεία, ενώ παράλληλα αποδεικνύει και τη σαθρότητα του συστήματος, από τα πιο υψηλά μέχρι και τα πιο χαμηλά στελέχη. Ο Βάτσλαβ Χάβελ έγραψε το «Μεμοράντουμ» το 1965, ωστόσο είναι ένα κείμενο που δεν μας ξενίζει καθόλου στις μέρες μας. Γι' αυτό και η ομάδα The Young Quill αποφάσισε να το παρουσιάσει στο θέατρο Μπέλλος, σε σκηνοθεσία Αικατερίνης Παπαγεωργίου. Ο Αλέξανδρος Βάρθης, που υποδύεται τον κύριο Στρολίδη στην παράσταση, μοιράστηκε μαζί μας τις σκέψεις του πάνω στο κείμενο, τον ρόλο του, τα σκηνικά και τα κοστούμια αλλά και τη διαχρονικότητα ενός έργου που γράφτηκε 60 χρόνια πριν.
Συνέντευξη με τον Αλέξανδρο Βάρθη που πρωταγωνιστεί στο «Μεμοράντουμ» στο θέατρο Μπέλλος
Το κείμενο γράφτηκε από τον Βάτσλαβ Χάβελ κοντά στη δεκαετία του 1970, ως σχόλιο κατά του σοβιετικού καθεστώτος. Πόσο επίκαιρο θεωρείς ότι είναι στις μέρες μας, στην Ελλάδα του σήμερα; Σε σχέση με τη γραφειοκρατία, τα παράλογα της εξουσίας και τις δυσλειτουργίες ενός οργανισμού; Το κείμενο γράφτηκε το 1965 από τον Χάβελ, πράγματι ως σχόλιο κατά του κομμουνιστικού καθεστώτος. Τα θεατρικά κείμενα όμως έχουν την ιδιότητα να διαβάζονται υπό το πρίσμα της εποχής του αναγνώστη και λιγότερο του συγγραφέα. Με αυτή την λογική, το «Μεμοράντουμ» είναι ένα απόλυτα επίκαιρο θεατρικό έργο, που αναδεικνύει παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας και κατ’ επέκταση της ελληνικής πολιτικής. Η δυστοκία τη κρατικής μηχανής μέσω της γραφειοκρατίας ή της αναξιοκρατίας φανερώνεται ξεκάθαρα μέσα στις γραμμές που έγραψε ο Χάβελ και μας αφορούν άμεσα.
Εσύ υποδύεσαι τον κύριο Στρολίδη, έναν κλασικό υπάλληλο δημόσιας υπηρεσίας που δεν είναι καθόλου ευέλικτος, ενώ παράλληλα κοιτά μόνο πώς θα περάσει καλά (το φαγητό, η γιορτή, το πούρο…) Πώς σχολιάζεις τον χαρακτήρα που υποδύεσαι;
Ο Στρολίδης, ο χαρακτήρας που υποδύομαι είναι ένα αρχέτυπο δημοσίου υπαλλήλου έτσι όπως το έχουμε αρκετοί στο μυαλό μας. Βολεψάκιας, λουφαδόρος, αμετακίνητος. Είναι ένα γρανάζι μιας ξεχαρβαλωμένης μηχανής που απλώς τον νοιάζει να γυρίζει γύρω από τον εαυτό του, χωρίς να τον απασχολεί εάν η μηχανή λειτουργεί. Φυσικά στην παράστασή μας, που είναι μια πολιτική σάτιρα, όλα αυτά είναι μεγενθυμένα τόσο, όσο να τον κάνουν σχεδόν συμπαθή στο κοινό.
Τι είναι για σένα η γλώσσα fedem; Πώς την αντιμετωπίζεις στο έργο; Και πώς θα φανταζόσουν την ύπαρξή της σε ένα ρεαλιστικό σκηνικό.
Η γλώσσα fedem έτσι όπως την αντιλαμβάνομαι, είναι το προβληματικό εργαλείο της εξουσίας που όντας προβληματικό καθιστά την εξουσία απαραίτητη ώστε να σε απαλλάξει από αυτό και να σου «φορέσει» ένα αντίστοιχο άλλο. Είναι απλά ένας τρόπος εξουσίας. Αυτή είναι μια απόλυτα ρεαλιστική συνθήκη. Συμβαίνει, υπάρχει σήμερα. Στη χώρα μας και φυσικά στην πλειοψηφία των χωρών. Δυτικού και Ανατολικού κόσμου. Ανεπτυγμένου και αναπτυσσόμενου κόσμου.
Τα σκηνικά και τα κοστούμια ποιος τα επιμελήθηκε; Υπάρχει έντονο το στοιχείο της καρικατούρας ενώ τα φλούο στοιχεία δένουν με το σκοτεινό σκηνικό.
Τα σκηνικά επιμελήθηκε η Μυρτώ Σταμπούλου και τα κοστούμια η Ειρήνη Γεωργακίλα. Εξαιρετική δουλειά και από τις δύο. Σε συνεργασία με την σκηνοθέτη μας, Αικατερίνη Παπαγεωργίου, έφτιαξαν έναν κόσμο σαν να βγαίνει μέσα από παραμορφωτικό καθρέφτη. Παραμορφωτικός, αλλά παραμένει καθρέφτης.
Μίλησέ μου λίγο για την ομάδα The Young Quill. Έχετε σπουδάσει μαζί, οπότε είστε και φίλοι; Σας ενδιαφέρουν ως ομάδα τα πιο κοινωνικο-πολιτικά θεατρικά έργα; Πώς δουλεύετε ως ομάδα; Όχι μόνο στη συγκεκριμένη παράσταση αλλά και σε άλλες. Με τα παιδιά από την ομάδα βρεθήκαμε μέσω της δουλειάς. Βρεθήκαμε τυχαία, σχεδόν πέσαμε ο ένας πάνω στον άλλο χωρίς να το επιδιώξουμε. Και νομίζω πως αυτό ήταν το πρώτο γοητευτικό στοιχείο που μας έκανε να γνωριστούμε και να αλληλοεκτιμηθούμε αβίαστα. Πλέον είμαστε στενοί φίλοι, έχουμε κοινή αισθητική και φυσικά μας απασχολεί η θέση του ανθρώπου-πολίτη μέσα σε μια κοινωνία. Αποτέλεσμα αυτού είναι και η ενασχόλησή μας με το λεγόμενο πολιτικό θέατρο.
Η Αικατερίνη Παπαγεωργίου, που είναι και καλλιτεχνική διευθύντρια και σκηνοθέτρια στην παράσταση, είναι εκείνη που παίρνει τις αποφάσεις για τις παραστάσεις στο Μπέλλος ή τις συζητάτε όλοι μαζί;
Η απόφαση για την επιλογή του εκάστοτε έργου ανήκει στην ομάδα The Young Quill. Από εκεί και πέρα καθένας από το πόστο του λέει την γνώμη του και αυτή συζητιέται μέσα στους κόλπους της ομάδας. Οι θεματικοί άξονες για όλες τις παραστάσεις που φιλοξενούνται στο θέατρο Μπέλλος την κάθε χρονιά επιλέγονται κυρίως από την Αικατερίνη (Παπαγεωργίου), που είναι και η καλλιτεχνική διευθύντρια του Μπέλλος πέρα από σκηνοθέτριά μας.
Παράλληλα με το Μεμοράντουμ, έχεις τα γυρίσματα για το Grand Hotel ενώ ξαναπαρουσιάζεται και το «Η λέξη πρόοδος ηχούσε πολύ φάλτσα» από προηγούμενη σεζόν. Πώς συνδυάζεις τόσο τους ρόλους που είναι διαφορετικοί μεταξύ τους όσο και τον χρόνο σου ανάμεσα σε πρόβες, γυρίσματα, παραστάσεις και ελεύθερο χρόνο με την οικογένειά σου.
«Μεμοραντουμ», «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα», «Grand Hotel», μαθήματα στο θεατρικό εργαστήρι «Generale» των Μιχάλη Συριοπούλου και Πάνου Λουκαΐδη, μεταγλωττίσεις, ηχογραφήσεις, σπικάζ. Η αλήθεια είναι ότι μάζεψα αρκετά καρπούζια κάτω από τις μασχάλες μου για φέτος. Βέβαια πάντοτε σε τέτοιους ρυθμούς δούλευα, όσο θυμάμαι τον εαυτό μου. Έχω κουραστεί αρκετά, για να είμαι ειλικρινής, και προσπαθώ να βρίσκω όσο χρόνο μπορώ για την οικογένειά μου. Και αυτός είναι ο λόγος που το καλοκαίρι αποφάσισα να μην δουλέψω. Μου το φωνάζει το σώμα μου, δηλαδή, ότι δεν αντέχει.
Αλέξανδρος Βάρθης
Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σου;
Για του χρόνου είμαι σε συζητήσεις για κάποιες τηλεοπτικές σειρές και θεατρικά θα είμαι φυσικά στο Θέατρο Μπέλλος, σε σκηνοθεσία Αικατερίνης Παπαγεωργίου με την ομάδα μας The Young Quill. Δεν θα μπορούσα να είμαι αλλού γιατί δεν θέλω να είμαι αλλού.
Σκηνοθέτης κινηματογράφου στην πρώτη του θεατρική σκηνοθετική απόπειρα. Μιλήσαμε με αφορμή την παράσταση «Μάγκντα Γκαίμπελς» του Γιώργου Βέλτσου, στο Ελεύθερο Αυτοδιαχειριζόμενο Θέατρο Εμπρός
5°
