Η Ιζαμπέλ Ιπέρ μαζί με 14 άντρες στη Στέγη

Η γνωστή τραγωδία του Ρακίνα, που γράφτηκε τον 17o αιώνα, ζωντανεύει επί σκηνής μέσα από τη σκηνοθεσία του Ρομέο Καστελούτσι και μετατρέπεται σε μια εξαιρετική ανατομία του έρωτα και της απώλειας. Η Ιζαμπέλ Ιπέρ ενσαρκώνει την κεντρική ηρωίδα, σε μια παράσταση που συνδυάζει τη σιωπή, την τραγωδία και την εσωτερική βία. Οι 14 άντρες γύρω από τη Βερενίκη παραμένουν βουβοί, ενώ η ίδια στέκεται ακίνητη στο κέντρο του σκηνικού χάους, εκφράζοντας τον απόλυτο θρήνο του χαμένου έρωτα.

Η Βερενίκη του Καστελούτσι με την Ιζαμπέλ Ιπέρ

Η παράσταση «Βερενίκη» του Ρομέο Καστελούτσι, με την Ιζαμπέλ Ιπέρ στον ομώνυμο ρόλο  αναδεικνύει την ένταση του έρωτα, της απώλειας και της ψυχικής αναστάτωσης. Εμπνευσμένη από το έργο του Ρακίνα, η παράσταση παρακολουθεί τη Βερενίκη, μια γυναίκα που βρίσκεται στο κέντρο ενός αδυσώπητου και θλιβερού κόσμου, ενώ οι ρόλοι των ανδρών γύρω της είναι βουβοί και αποφασίζουν χωρίς αυτήν. Η Βερενίκη γίνεται το στατικό κέντρο του χάους, αντιμέτωπη με την απογοήτευση και την αίσθηση της εγκατάλειψης.

Η παράσταση, η οποία θα παρουσιαστεί στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση από 26 έως 30 Μαρτίου, προκαλεί το κοινό να αναρωτηθεί ποιο είναι το πιο ζωντανό: αυτό που ζούμε ή αυτό που φανταζόμαστε; Η Βερενίκη παρουσιάζεται ως το απόλυτο σημείο της σκληρότητας του έρωτα, με την παράσταση να αγγίζει τα όρια του ψεύδους και της αλήθειας. Η εντυπωσιακή σκηνογραφία του Καστελούτσι και τα μαγευτικά κοστούμια της Iris van Herpen, σε συνδυασμό με την ιδιαίτερη μουσική του Scott Gibbons, δημιουργούν μια ατμόσφαιρα γεμάτη μοναξιά και εγκατάλειψη.

Η παράσταση διερευνά την ερωτική νοσηρότητα και τη βία που ενυπάρχει μέσα μας και παραμένει κρυμμένη, καθώς τα σώματα συνθλίβονται από αυτή την ενδοκρινική ένταση. Η Βερενίκη είναι η πιο ακίνητη, αλλά ταυτόχρονα συγκλονιστική «τραγωδία», μια τραγωδία που καθρεφτίζεται στην αλήθεια και την ανθρώπινη ψυχή, αποκαλύπτοντας τις πιο βαθιές, κρυφές πτυχές του εαυτού μας.

Η υπόθεση
Βρισκόμαστε στη Ρώμη, το 79 μ.Χ. Ο Τίτος, έχοντας επιστρέψει θριαμβευτής από τον Πρώτο Ιουδαϊκό Πόλεμο και μετά τον θάνατο του πατέρα του, Βεσπασιανού, ετοιμάζεται να τον διαδεχθεί ως Ρωμαίος αυτοκράτορας. Κατά τη διάρκεια της πολεμικής εκστρατείας έχει γνωρίσει τη Βερενίκη, μια Ιουδαία πριγκίπισσα της Κιλικίας, την οποία ερωτεύτηκε. Όταν εκείνη ανταποκρίνεται στον έρωτά του, αυτός αποφασίζει να επιστρέψει μαζί της στη Ρώμη και της υπόσχεται ότι θα την παντρευτεί. Ο φίλος και σύμμαχός του, Αντίοχος, βασιλιάς της Κομμαγηνής, είναι κι αυτός κρυφά ερωτευμένος με την πριγκίπισσα. Όταν πλησιάζει η μέρα του γάμου ανάμεσα στον Τίτο και τη Βερενίκη, ο Αντίοχος τής αποκαλύπτει τον έρωτά του και της εκμυστηρεύεται ότι θέλει να φύγει από τη Ρώμη για να μη χρειαστεί να παρευρεθεί στη γαμήλια τελετή. Ο Τίτος, στο μεταξύ, πληροφορείται την αντίθεση της Συγκλήτου και του ρωμαϊκού λαού στον γάμο του. Στην αυτοκρατορική Ρώμη, εν γένει, αποδοκιμαζόταν η ένωση του αυτοκράτορα με μια ξένη βασίλισσα και, επιπλέον, η δημοκρατική Σύγκλητος απεχθανόταν κάθε μορφή μοναρχίας. Ο Τίτος αναγκάζεται να αποκηρύξει τον γάμο του με τη Βερενίκη, αλλά επειδή δεν έχει το θάρρος να συζητήσει μαζί της τον λόγο του χωρισμού τους, στέλνει τον Αντίοχο να της ανακοινώσει την απόφασή του. Η Βερενίκη ορμάει τότε στα διαμερίσματα του Τίτου για να βεβαιωθεί ότι δεν πρόκειται για κάποια παρεξήγηση ή λάθος –τόσο σίγουρη ήταν για τον έρωτα του Τίτου στο πρόσωπό της– και εκεί συναντά κάποιους συγκλητικούς που έχουν έρθει για να συγχαρούν τον Τίτο επειδή επέλεξε το συμφέρον του κράτους με την απόφασή του να τη χωρίσει. Η Βερενίκη βρίσκει τον Τίτο να κλαίει. Απελπισμένη, θέλει να αυτοκτονήσει. Ο Τίτος αισθάνεται τότε συντετριμμένος. Η Βερενίκη, αντιλαμβανόμενη το βάθος των συναισθημάτων του Τίτου για εκείνη, επιλέγει να εγκαταλείψει τη Ρώμη και να απαρνηθεί τον έρωτα της ζωής της.

Η προσέγγιση του Ρομέο Καστελούτσι

Ο Ρομέο Κατσελούτσι, εμπνευσμένος από το έργο του Ρακίνα, με το οποίο αντλεί από τα πρότυπα του αρχαίου ελληνικού δράματος, αναφέρει: «Ο Ρακίνας είναι σύγχρονος ακριβώς λόγω της διαχρονικότητάς του». Η γραφή του Ρακίνα, με την «παγωμένη» μορφή των στίχων του, εκφράζει την αδυναμία της ανθρωπότητας μπροστά σε ένα τραγικό αδιέξοδο των συναισθημάτων και της γλώσσας. Ο έρωτας στον Κατσελούτσι γίνεται το «Θέατρο της Σκληρότητας», όπου οι αποκηρύξεις και οι εσωτερικές συγκρούσεις έχουν μεγαλύτερη σημασία από τα εξωτερικά γεγονότα ή τις πράξεις. Η ιδέα του έργου είναι η συνένωση της ελληνικής και χριστιανικής κουλτούρας, αν και, όπως σημειώνει ο Κατσελούτσι, αυτή η σύντηξη είναι ουσιαστικά αδύνατη, καθώς, αν υπήρχε ζωή μετά θάνατον, δεν θα μπορούσε να υπάρξει τραγωδία.

Πρόκειται για την πρώτη φορά που ο Ιταλός σκηνοθέτης συνεργάζεται με τη Γαλλίδα ηθοποιό. Η παράσταση με πρωταγωνίστρια την Ιζαμπέλ Ιπέρ ως Βερενίκη και τον Ρομέο Κατσελούτσι στη σκηνοθεσία, ξεφεύγει από τα στενά όρια της κλασικής ιστορίας του αιώνιου έρωτα και παρουσιάζει μια γυναίκα στα όρια της κατάρρευσης, με τα βάθη της σιωπής να έχουν την ίδια ένταση με την ανθρώπινη φωνή. Ο Κατσελούτσι, σαν μαέστρος του Gesamtkunstwerk, χρησιμοποιεί ηχητικά και οπτικά εφέ για να ενισχύσει την ερμηνεία της Ιζαμπέλ Ιπέρ. Η Ιπέρ, με την ισχυρή παρουσία της, υποδύεται την Βερενίκη και σε κάθε της κίνηση η ίδια γίνεται το ίδιο το θέατρο. Όπως σημειώνει ο σκηνοθέτης, η Ιζαμπέλ Ιπέρ είναι η «αναπαράσταση καθαυτή», η φλόγα που καλεί το κοινό να συγκεντρωθεί γύρω της και να βιώσει το θέατρο απόλυτα. Χαρακτηριστικό της συγκεκριμένης παράστασης είναι ότι, όλοι οι άνδρες, εκτός από δύο ηθοποιούς που περιοδεύουν μαζί με την Ιπέρ, είναι βουβά πρόσωπα, δημιουργώντας έναν εντελώς διαφορετικό κόσμο στην σκηνή, γεμάτο από άνδρες που δεν μιλούν, αλλά οι πράξεις τους και η σιωπή τους μιλούν πολύ δυνατά.

Τα κοστούμια της παράστασης δημιουργήθηκαν από την βραβευμένη σχεδιάστρια μόδας Iris van Herpen, της οποίας τα έργα εκτίθενται σε μουσεία όπως το Met Museum και το Victoria & Albert. Η δουλειά της έχει επηρεάσει διάσημους καλλιτέχνες όπως η Marina Abramović και η Björk, και η ίδια έχει συνεργαστεί με κορυφαίους επιστήμονες και καλλιτέχνες για τη δημιουργία υλικών που συνδυάζουν τη μόδα με την επιστήμη και τη φύση. Ο Scott Gibbons, ο συνθέτης και ερμηνευτής ηλεκτροακουστικής μουσικής που συνεργάζεται με τον Κατσελούτσι από το 1998, δημιουργεί ηχητικά τοπία που ενισχύουν το συναισθηματικό βάθος της παράστασης. Οι μουσικές του συνθέσεις έχουν χρησιμοποιηθεί σε μεγάλης κλίμακας θεατρικά έργα και θεάματα πυροτεχνημάτων, όπως για την τελετή εγκαινίων του Μουσείου του Λούβρου στο Αμπού Ντάμπι και για τον εορτασμό της 120ής επετείου του Πύργου του Άιφελ.

Συντελεστές

Bérénice του Romeo Castellucci
ελεύθερα εμπνευσμένο από τη Βερενίκη του Ρακίνα (JeanRacine)
Ένας μονόλογος με την Ιζαμπέλ Ιπέρ

Και με τη συμμετοχή των Cheikh Kébé και Giovanni ArmandoRomano- Και με την παρουσία δώδεκα Ελλήνων

Σύλληψη & Σκηνοθεσία: Romeo Castellucci
Πρωτότυπη Μουσική: ScottGibbons
Κοστούμια: Iris van Herpen
Βοηθός Σκηνοθέτη: SilvanoVoltolina
Τεχνική Διεύθυνση: EugenioResta
Τεχνικοί Σκηνής: AndreiBenchea, StefanoValandro
Τεχνικός Φωτισμών: Andrea Sanson
Τεχνικός Ήχου: ClaudioTortorici
Ενδυματολόγος: Chiara Venturini
Σχεδιασμός Κομμώσεων & Μακιγιάζ: Sylvie Cailler& Jocelyne Milazzo
Γλυπτά Σκηνής & Αυτοματισμοί: Plastikart Studio Amoroso& Zimmermann
Διεύθυνση Παραγωγής: BenedettaBriglia, MarkoRankov
Παραγωγή & Περιοδεία: Giulia Colla, Bruno Jacob
Οργάνωση: CaterinaSoranzo
Συμβολή στην Παραγωγή: GildaBiasini
Τεχνική Ομάδα: Lorenzo Camera, Carmen Castellucci, Francesca Di Serio, Gionni Gardini
Ασκούμενη Ενδυματολόγος: MadeleineTessier
Φροντιστήριο Κίνησης: SerenaDibiase
Φροντιστήριο Κειμένου: AgatheVidal
Συντονισμός: Michela Medri, Elisa Bruno, Simona Barducci, Leslie Perrin
Οικονομικός Σύμβουλος: Massimiliano Coli
Υπερτιτλισμός: Γιάννης Παπαδάκης
Μετάφραση Υπερτίτλων: Λουίζα Μητσάκου

Η παράσταση περιλαμβάνει γυμνό και δυνατή ένταση μουσικής -  Η παράσταση είναι στα γαλλικά με ελληνικούς και αγγλικούς υπέρτιτλους.

Τετάρτη 26 Μαρτίου μετά το τέλος της παράστασης θα πραγματοποιηθεί συζήτησημε τον Ρομέο Καστελούτσι και την Ιζαμπέλ Ιπέρ. 

INFO
Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, Συγγρού 107, Κεντρική Σκηνή, από 26 έως 30 Μαρτίου 2025
Τετάρτη έως Σάββατο, 20:30, Κυριακή, 14:00
Διάρκεια: 90 λεπτά