Ο «Ορέστης» τα σπάει!

Είχα μια μικρή αγωνία και ένα άγχος μέχρι να αρχίσει η παράσταση, επειδή εκτιμώ αφάνταστα τον Σίμο Κακάλα. Την πορεία του στη Θεσσαλονίκη, την κάθοδό του στην Αθήνα, την προβληματική, τη δράση και τη «θεατρική πράξη» που παράγει χρόνια τώρα. Το παθαίνω κάθε φορά που μια αγαπημένη μου μπάντα, ένας σκηνοθέτης ή συγγραφέας, ένας ηθοποιός ή ένας ζωγράφος που αγαπώ επιστρέφουν με καινούργια δουλειά. Έλληνες ή ξένοι αγαπημένοι, δεν κάνω διάκριση, ούτε ρίχνω για λόγους εντοπιότητας τα στάνταρ.

Με τον πήχυ στα ύψη μετά την «Γκόλφω» του Περεσιάδη και την «Ερωφίλη» του Χορτάτση, το νέο του έργο, ο «Ορέστης» του Ευριπίδη σε μετάφραση Γιάννη Τσαρούχη, πάντα στο πλαίσιο της μοναδικής φόρμας και νεωτερικής αισθητικής που διακονεί η Εταιρεία Θεάτρου Χώρος, έχει να αναμετρηθεί με τον πυρήνα της θεατρικής ύπαρξής τους. Φλερτάροντας ευθέως με την «ελληνικότητα», την «παράδοση», «τη σύνδεση με το νεοελληνικό γίγνεσθαι» και άλλες «επικίνδυνες» -για το θεατή- έννοιες με τις οποίες πολλοί καταπιάνονται, λίγοι όμως καταφέρνουν να μη γίνουν «ελληνικοκαυλικώς» γραφικοί ή «πομπωδώς γαλανόλευκοι» αμπλαούμπλες, ο Κακάλας ισορροπεί σε επικίνδυνα τεντωμένα σχοινιά. Ιδίως αυτές τις μέρες που το φάντασμα του ελληνικού εθνικισμού προτάσσει, και αγωνίζεται να επιβάλλει, μια «μπλε ματιά» και μια διεστραμμένη επιστροφή σε μότο όπως «τα είπαν όλα οι Αρχαίοι Ημών», «όταν έγραφε ο Αισχύλος, ο Σέξπιρ και η Σάρα Κέιν δεν ήταν ούτε καν σπερματοζωάρια εις το πέος του πατρός των» και άλλα «πατριωτικά», οπισθοδρομικά, εσωστρεφή και αντι- κοσμοπολίτικα. Εδώ όμως έρχονται η μαεστρία, η ξεκάθαρη ματιά και η εκτελεστική δεινότητα του Κακάλα και των «Χώρος».

Λουπάροντας Τόκιο μάνγκα κόμικς με περιφερόμενα ανά τη Λαμία κατά το παρελθόν μπουλούκια, αποφορτίζοντας την «ιερότητα» των κειμένων και τα «βαθυστόχαστα νοήματα» με βέβηλο χιούμορ και ποπ κιτς αισθητική, βάζοντας τους ηθοποιούς του να αιωρούνται σαν ερμηνευτικά εκκρεμή μεταξύ μεταμοντέρνου σωματικού θεάτρου και καθημερινού τηλεοπτικού θεάματος, καταφέρνει να παρουσιάζει παραστάσεις όπου το εθνικά αληθές αναμειγνύεται με το εθνικά μπαχαλέξ, παράγοντας νοήματα και περιεχόμενο μεγατόνων! Είναι μέγας ντιτζέι ο Κακάλας με εύρος «δισκοθήκης», κάτι που το αποδεικνύει και στον «Ορέστη»! Μια παράσταση πάρτι στήνει άλλωστε.

Δίπλα στον τραγικό μύθο των Ατρειδών, τον κυνηγημένο από τύψεις Ορέστη και τα «συνεταιράκια» στο φόνο των Κλυταιμνήστρας και Αίγισθου, Πυλάδη και Ηλέκτρα, και καθώς ο λόγος του Ευριπίδη σε μετάφραση του Τσαρούχη ρέει επικεντρώνοντας στις τραγικές μοίρες, τα παιχνίδια των θεών και τα δεινά των ανθρώπων, ο Σίμος μπολιάζει εμβόλιμα σαν αποφορτιστικά samples τρελό «κακαλικό» χιούμορ. Ο θεατής, από το βουνό Όλυμπος, έδρα του ζαβολιάρη και ηθικού αυτουργού Απόλλωνα, προσγειώνεται στη θεσσαλονικιώτικη οδό Παπανδρέου, πρώην Ανθέων, που όμως «...θα μετονομαστεί σε οδό Ιωάνη Βαρουφάκη, έτσι έγραψαν κάποια μπλογκ, και αφού το έγραψαν τα μπλογκ, δεν μπορεί, πρέπει να είναι αλήθεια»!

Με ένα υπνωτιστικό ξεκίνημα, όπου οι ηθοποιοί σε μυούν στν μύθο, ταγκάροντας το στόρι με τα βασικά για τους αμύητους, είναι αδύνατον στα πρώτα είκοσι λεπτά να φανταστείς τι θα επακολουθήσει. Με το που προχωρά όμως η αφήγηση και οι ήρωες εναλλάσουν το πραγματικό τους πρόσωπο με τις απελευθερωτικές και έξοχα κατασκευασμένες Καμπούκι μάσκες, αυτά που ακολουθούν είναι μια κλασική «κακαλική» υπερπαραγωγή! Χαοτική, ακομπλεξάριστη, τρυφερά βάνδαλη και μεγαλειωδώς πιστή στο όραμα και την επιθυμία του σκηνοθέτη: να ανατινάξει, να ιντριγκάρει, να προγκάρει και να αμφισβητήσει κάθε είδους συμβατικό κώδικα, κάθε είδους στερεοτυπική αφήγηση. Από τις Μυκήνες, στα καφενεία του Ευόσμου, όπου οι κυρίες λένε το φλυτζάνι για τα μελλούμενα, από την απόφαση της Εκκλησίας του Δήμου, που συνεδριάζει στην Αγορά περί της τύχης των μητροκτόνων, στη σύνδεση με το κοινό της Ελένης Μενεγάκη, και από το φορτισμένο παίξιμο α λα Παξινού στις παντομίμες και τα εκφραστικά ευρήματα των κλόουν του τσίρκου, ο Κακάλας παραδίδει ένα απολαυστικό έργο.

Με ρυθμό, μετρονομική κινησιολογία, καταπληκτικές ερμηνείες από τους Έλενα Μαυρίδου, Δημήτρη Λάλο, Δήμητρα Κούζα και Μιχάλη Βαλασόγλου, που ισορροπούν μεταξύ τραγικού και γκροτέσκο χωρίς να χάνουν ούτε στιγμή το ίσο. Και όταν ο με παγιέτες περιβεβλημένος σαν ντίσκο χορευτής Απόλλων αποφασίσει να παρέμβει, προσπαθώντας να βάλει σε μια τάξη το ενορχηστρωμένο τουρλουμπούκι, όπου θεοί και άνθρωποι, Μενέλαοι, Φρύγες αγγελιοφόροι και ωραίες Ελένες έχουν δημιουργήσει, τότε το «κακαλικό» σύμπαν εκτροχιάζεται! Ερμηνείες α λα αλήστου μνήμης σινεμά του Τζέιμς Πάρις, μελωδίες από “Star Wars” δίπλα στην «τραγικού» τέμπο μουσική της παράστασης, χνουδωτά αρκουδάκια και καμηλοπαρδάλεις που επιτείνουν τη συνήθη πλέον τάση του σκηνοθέτη να τα κάνει όλα “zoo” ρημάζοντας και αποδομώντας οτιδήποτε σοβαροφανές και «έμπλεο βαθέως στοχασμού» νόημα, συνομολογούν και συμπράττουν μια εξοντωτικής χαράς παράσταση. Σχεδόν σου το βροντοφωνάζει πως γαμιέται ο Δίας και αντιλαλούν οι ρεματιές με τις μαλακίες του πεπρωμένου και της μοίρας, βάζουν όμως και τα «παιδιά» το χεράκι τους. Ξεκαρδιστικά αναθεωρητές ο Σίμος Κακάλας και οι κομπανιέρος του «Χώρος» επαναφέρουν με τον «Ορέστη» κάτι που δείχνουν να ξεχνούν όσοι προσπαθούν να «επικαιροποιήσουν» τέτοιου είδους μεγάλα και κλασικά κείμενα. Πως, αν δεν παίξεις, δεν βεβηλώσεις, δεν μαγαρίσεις και δεν σπάσεις το «υψηλό», ομελέτα δεν κάνεις. Με ένα εξαιρετικό σκηνικό, με χρήση «φτηνών» αλλά πάντα επί τούτου ευρήματων -εφέ, από βελόνες πλεξίματος και κινέζικα πλαστικά ψαράκια που τραγουδούν έως βαλίτσες του μάγου και τη μελωδία του Μπένι Χιλ και με τον ίδιο τον Κακάλα με περιβολή που θυμίζει διασταύρωση συνοικιακού λεβεντομαλάκα, σφίχτη από το γυμναστήριο της διπλανής πόρτας με ολίγη από τον υπερήρωα μαχητή γιαπωνέζικων σχεδίων Narudo-, αυτός ας είναι ο επίλογος-προτροπή μου: Ορέστης και... θα συνέλθεις!

Ορέστης του Ευριπίδη

Έως 1/03, θέατρο Αυλαία (Τσιμισκή, πλατεία ΧΑΝΘ)

Σκηνοθεσία: Σίμος Κακάλας

Σκηνικό/κοστούμια/μάσκες: Μάρθα Φωκά

Μουσική: Mohamad

Φώτα/βίντεο: Περικλής Μαθιέλης

Βοηθός Σκηνοθέτη/Δραματολόγος: Δημήτρης Καλακίδης

Εκτέλεση παραγωγής: Εταιρεία Θεάτρου Χώρος