Δημήτρης Φιλιππίδης: «Το χιούμορ είναι το πιο αποτελεσματικό κοινωνικό εργαλείο. Μιλάω και προσωπικά»

Ευφυής, θορυβώδης, ταλαντούχος. Τον θυμάμαι να παίζει στις μαθητικές παραστάσεις του σχολείου μας και να μονοπωλεί το ενδιαφέρον, και όχι επειδή ήταν ο γιος του Φιλιππίδη, αλλά επειδή είχε άστρο, κάτι λίγο παραπάνω από ταλέντο. Κάτι που αναγνώριζα ακόμη και εγώ- που δεν τον πολύ πήγαινα και που μετά κόπων και βασάνων κατάφερα να τον καταλάβω. Δεν έφταιγε εκείνος, ούτε εγώ. Μάλλον αυτή η μίξη μας δεν έβγαζε «συνταγή». Μία μίξη όμως που στην πορεία άλλαξε… πιάνοντας πολλές φορές τον εαυτό μου να τον θαυμάζει και μάλιστα πολύ.

Ο Δημήτρης Φιλιππίδης είναι σήμερα ηθοποιός και πρωταγωνιστεί στους «Ήρωες» στο θέατρο Ψυρρή- μία παράσταση βασισμένη στην επιθεώρηση, με φρέσκα πρόσωπα, κέφι και εξωστρέφεια που μας υπενθυμίζει ότι οι ήρωες σήμερα δεν είναι εκείνοι με τις μεγάλες κάπες και τα χρυσά στεφάνια, αλλά οι άλλοι: αυτοί που πέφτουν, σηκώνονται ή που χάμω γελούν. Ένας από αυτούς είναι και ο Δημήτρης. Βρεθήκαμε λοιπόν μετά από δέκα χρόνια για να μιλήσουμε, όπως φάνηκε, για όλα, για όσα γράφτηκαν ή δε γράφτηκαν εδώ (σ.σ. ότι κάποια στιγμή στη ζωή του θα του έπαιρναν συνέντευξη το ήξερα, ότι αυτή θα ήμουν εγώ, ποτέ).

Συνέντευξη με τον ηθοποιό Δημήτρη Φιλιππίδη 

Πότε ήταν η πρώτη σου επαφή με την υποκριτική;

Γενικά παρότι και στο σχολείο ήμουν ενεργός, άργησα να το πάρω χαμπάρι. Στο Λύκειο ξεκίνησα και περισσότερο για πλάκα, πήγα απλά να δοκιμάσω το δραματικό όμιλο. Μέχρι τότε εννοείται ότι είχα επαφή, αλλά δεν μου είχε προκύψει τόσο πολύ το ότι θα ήθελα να ασχοληθώ επαγγελματικά. Τώρα η επαφή με το αντικείμενο αυτό καθαυτό παγιώθηκε σαν επιλογή παρακολουθώντας ένα θερινό πρόγραμμα στο Κολούμπια της Νέας Υόρκης με τίτλο Theatrical Collaboration- είχε και τα τρία σκέλη, γραφή, σκηνοθεσία και υποκριτική. Εκεί κάπως είπα «ΟΚ,  αυτό είναι κάτι που θέλω να το κάνω σοβαρά ή τουλάχιστον πιο σοβαρά από ό,τι το έκανα μέχρι τότε». Άρχισα να είμαι πιο παρών στις θεατρικές παραστάσεις, αλλά το γράμμα το σφράγισα λίγο πιο μετά. Τελειώνοντας το σχολείο, αποφάσισα ότι θα το κάνω επαγγελματικά. Έδωσα εξετάσεις στο Εθνικό και μπήκα. 

Σήμερα, έχεις πρωταγωνιστικό ρόλο στους Ήρωες. Τι πραγματεύεται το έργο και γιατί να έρθει κάποιος να το δει;

Αυτό που ανεβάζουμε τώρα, είναι πολύ ιδιαίτερο. Είναι μια μουσικοθεατρική παράσταση. Έχει πολλά κοινά με την επιθεώρηση, αλλά δεν είναι και ακριβώς επιθεώρηση. Άλλωστε, τα τελευταία χρόνια δεν γίνεται με τους όρους με τους οποίους γινόταν παλιότερα. Εμείς, λοιπόν προσπαθούμε, όχι ακριβώς να αναβιώσουμε αυτό το ιδιαίτερο ελληνικό είδος, αλλά να δημιουργήσουμε μια νέα φόρμα. Οι Ήρωες έχουν στοιχεία σάτιρας, αλλά ο στόχος μας δεν είναι να σατιρίσουμε τα πρόσωπα αυτά καθαυτά, όσο τις συνθήκες που οδηγούν τα πρόσωπα είτε να παραμένουν στο περιθώριο, είτε να γίνονται αυτόχειρες. 

Σε σχέση με τα πρόσωπα που αναφέρεις, βλέπουμε διαφορετικούς χαρακτήρες;  

Είναι άνθρωποι που ακροβατούν ανάμεσα στην γελοιότητα και την απόλυτη σοβαρότητα

Είμαστε 7 ηθοποιοί, εκ των οποίων οι 6 έχουν κείμενο και η μία, η Ιωάννα Καλιτσάντση, έχει αναλάβει περισσότερο το τραγουδιστικό κομμάτι. Ανάμεσα τους, είναι ένας γκέι Ηπειρώτης, τον οποίο υποδύομαι εγώ. Πρόκειται για ήρωες της καθημερινότητες, όπως προδίδει και ο τίτλος, που παλεύουν ή τα βρίσκουν με τους δαίμονες τους. Και βέβαια, έτσι τους αντιμετωπίζουμε κι εμείς, σαν ήρωες, όχι σαν απλά πρόσωπα. Δεν τους αντιμετωπίζουμε με όρους τραγικούς. Δηλαδή, δεν είναι οι ήρωες της αρχαίας τραγωδίας, δεν είναι πρότυπα. Είναι άνθρωποι που ακροβατούν ανάμεσα στην γελοιότητα και την απόλυτη σοβαρότητα- κάτι που συναντάμε πάρα πολύ στην καθημερινότητα μας. Και εσύ και εγώ και όλοι μας και γι’ αυτό με αφορά πολύ και προσωπικά. 

Έχεις δηλώσει σε συνέντευξη σου ότι «Όσοι δεν είναι πια ήρωες για μένα σήμερα, θυμάμαι με γλύκα ότι κάποτε τους έβλεπα έτσι». Αμέσως σκέφτηκα τον πατέρα σου, όπως φαντάζομαι και πολλοί. Εσύ όμως σε ποιους αναφερόσουν;

Όχι, δεν αναφερόμουν στον πατέρα μου. Προσπάθησαν να το νοηματοδοτήσουν έτσι. Αναφέρομαι σε πρόσωπα που θαύμαζα, π.χ. μουσικούς, μπασκετμπολίστες που πλέον δε βρίσκω ηρωικές φιγούρες. Έχω προχωρήσει και εγώ. Έχουν προχωρήσει και αυτοί. Δεν είναι ότι δεν τους θαυμάζω, αλλά δεν πιστεύω ότι οι ήρωες που έχουμε στην παιδική μας ηλικία είναι και οι ίδιοι που συναντάμε μεγαλώνοντας στην καθημερινότητας μας. Για εμένα σήμερα είναι η σύντροφός μου, οι φίλοι μου, πιθανότατα κάποιοι δασκάλοι μου. Άνθρωποι που παλεύουν να δημιουργήσουν κάποια πράγματα. Στο δικό μου το κεφάλι ένας φίλος μου που δουλεύει από το πρωί μέχρι το βράδυ στην εστίαση για να βοηθήσει τη μάνα του είναι πολύ περισσότερο ήρωας από έναν ροκστάρ.

Στο κείμενο, υπάρχουν πολλά χιουμοριστικά και σατιρικά στοιχεία. Είναι δύσκολο να προσέχεις τι σάτιρα θα κάνεις το 2024. Το political correctness μπορεί να είναι εμπόδιο σε ένα τέτοιο θεατρικό έργο;

Αυτό είναι ένα θέμα που με απασχολεί και εμένα πάρα πολύ. Θεωρώ ότι η βάση αυτής της συζήτησης είναι η ενσυναίσθηση και το να παλεύουμε να μην προσβάλλουμε κάποιον προσωπικά. Ωστόσο αυτό δεν πρέπει να μας αναιρεί την ελευθερία να σχολιάσουμε, να διακωμωδήσουμε και ενδεχομένως και πιο αιχμηρά κάποιες φορές. Δεν θεωρώ ότι κανένα άλλο κοινωνικό εργαλείο, είναι πιο αποτελεσματικό από το χιούμορ. Μιλάω και προσωπικά. Ό,τι αντιμετωπίζω, το κάνω κυρίως με χιούμορ. Και είμαι πολύ δεκτικός απέναντι στο χιούμορ, ακόμη και με πράγματα που μπορεί να με πληγώνουν. Πρέπει να είσαι δεκτικός στο να σατιρίζεις εσύ τον εαυτό σου, αλλά και στο να σε σατιρίζουν οι άλλοι. Σημαντική βέβαια είναι η πρόθεση και ο κώδικας. Αν υπάρχει συγκεκριμένος κώδικας, π.χ. μεταξύ φίλων δε θεωρώ ότι χωράει πολιτική ορθότητα. 

Κάτω από τη σκηνή όμως δεν έχεις φίλους. Εκεί μπαίνει όριο;

Στη σάτιρα όσον αφορά το θέατρο, το όριο το θέτει το κοινό. 

Στη ζωή; Όταν και εδώ δε μιλάμε για φίλους;

Στη ζωή, νομίζω ότι έχει να κάνει πάρα πολύ με τη δυναμική της σχέσης και του κώδικα, ακόμη και με αγνώστους. Εμένα πολλές φορές μου έχει τύχει να γνωρίζω ανθρώπους και να παλεύω να μετρήσω τα όρια, μερικές φορές ίσως και ξεπερνώντας τα. Το θέμα όμως είναι να είσαι ανοιχτός στο να κάνεις και να σου κάνουν χιούμορ. Δηλαδή, θέλει μια συνεννόηση, όπως τα πάντα, νομίζω. Αν εγώ ξεπεράσω ένα όριο, δεν χρειάζεται να μου επιτεθείς, μπορείς να πεις απλώς ότι «Κοίταξε να δεις φίλε, νομίζω ότι τώρα ξεπερνάς το όριο». Και εγώ πρέπει να είμαι σε θέση να το αναγνωρίσω και πιθανότατα να σου ζητήσω και συγγνώμη. Γιατί, επίσης, είναι κάτι που θεωρώ πολύ θαρραλέο το να αναγνωρίζεις ότι πιθανότατα το πήγες παραπέρα.

Όλα αυτό όμως είναι υπό δοκιμή. Δεν θεωρώ ότι μπορούμε να τα οριοθετήσουμε τόσο αυστηρά. Υπάρχουν όρια, απλά πρέπει να δοκιμάζονται. Επίσης, δεν υπάρχει κάτι πιο συμπεριληπτικό από το χιούμορ. Έχουμε υποχρέωση οι άνθρωποι να συμπεριλαμβάνουμε τους πάντες στο χιούμορ. Όταν λέω ότι μπορούμε να κάνουμε πλάκα με τα πάντα, εννοώ με τα πάντα. 

Έχω διαβάσει ότι η παράσταση έχει κέφι, έχει αρκετή εξωστρέφεια. Θεωρείς ότι είναι κάτι που λείπει στις μέρες μας;

Ναι. Και δυστυχώς αυτό που έχει πάρει τη θέση του είναι η σοβαροφάνεια. Σε πολλούς χώρους, αλλά ειδικά στον θεατρικό χώρο. Έχει κάνει ζημιά. Εμένα μου έλειπε πολύ αυτή η εξωστρέφεια, αυτή η χαρά. Γιατί εμείς είμαστε χαρούμενοι στην παράσταση. Δηλαδή περνάμε ωραία και εμείς οι ίδιοι και αυτό βγαίνεις προς τα έξω.

Πώς σου φαίνονται οι παραστάσεις έως τώρα; Ο κόσμος ανταποκρίνεται, όπως περιμένατε;

Το συγκεκριμένο πράγμα που κάνουμε, «ζητούσε» να μπει κόσμος, γιατί η κωμωδία τον έχει λίγο παραπάνω ανάγκη. Πρέπει να αναμετρηθούμε μαζί του. Βλέπουμε στις παραστάσεις ότι πράγματα που εμάς μας φαίνονται αστεία, επειδή έχουν γίνει εσωτερικά στις πρόβες, για το κοινό δεν είναι αστεία. Ατάκες που εμείς έχουμε συνηθίσει και έχουμε λίγο ξεπεράσει, βλέπουμε ότι ανταποκρίνονται και γελάνε πολύ. Επίσης, μέσα από τις παραστάσεις -αν σε ενδιαφέρει πραγματικά, γιατί υπάρχουν και κάποιοι που δεν τους ενδιαφέρει αυτή η μορφή τέχνης- είναι σπουδαίο να βλέπεις τους συναδέλφους σου να βελτιώνονται, να εξελίσσονται και να δοκιμάζουν καινούργια πράγματα. Να τους παρατηρείς και να τους θαυμάζεις από την αρχή κάθε ημέρα, γιατί παρότι υποδύονται τον ίδιο ρόλο, κάθε φορά το κάνουν πραγματικά διαφορετικά και ψυχωμένα. Παύει να είναι συνήθεια, είναι συγκινητικό. 

Υπάρχει κάποια παράσταση που θα ήθελες να παίξεις; Δηλαδή, έχεις πει «εγώ, θα με έβλεπα εκεί»;

Εγώ είμαι πεινασμένος αυτή τη στιγμή. Είμαι δηλαδή ένας νέος ηθοποιός που έχω πολλή όρεξη.

Νομίζω ότι όλοι οι ηθοποιοί κάπως το κουβαλάμε αυτό το σύνδρομο. Όχι πάντα με την κριτική του ότι εγώ αυτό θα το έκανα καλύτερα. Μου συμβαίνει συχνά όμως εντός εισαγωγικών και με την καλή έννοια να ζηλεύω, όχι να φθονώ. Να βλέπω έναν συνάδελφο να κάνει κάτι και να λέω πόσο πολύ θα ήθελα να το κάνω και εγώ με τον τρόπο που θα το έκανα εγώ. Όχι απαραίτητα καλύτερα, απλά με τον τρόπο μου.

Δεν υπάρχει κάποιος συγκεκριμένος ρόλος όμως. Όπου υπάρχει ψυχή, αίμα, κόπος, με βλέπω. Εγώ είμαι πεινασμένος αυτή τη στιγμή. Είμαι δηλαδή ένας νέος ηθοποιός που έχω πολλή όρεξη. Μιλάμε όμως για σπουδαία κείμενα, όχι για το οτιδήποτε.

Υπάρχει κάποιος ρόλος που θα σε δυσκόλευε;

Η αλήθεια είναι ότι επειδή είμαι εξωστρεφής αυτό που πιστεύω ότι θα με ενδιέφερε και θα με δυσκόλευε είναι οι πιο εσωστρεφείς ρόλοι και γενικότερα οτιδήποτε δεν είμαι εγώ στη ζωή μου. Π.χ. θα με ενδιέφερε να ασχοληθώ με έναν ρόλο που δεν είναι ντόμπρος, αλλά ύπουλος. Όπως και με ένα δειλό ρόλο, γιατί αντίθετα εγώ θεωρώ ότι στέκομαι με θάρρος στα πράγματα. 

Τηλεόραση;

Πολύ ευχαρίστως θα έκανα. Με μεγάλο ενθουσιασμό και μεγάλη χαρά. Εννοείται. θέλω να δοκιμαστώ στα πάντα. Δε θέλω να οριοθετώ τον εαυτό μου, ακόμη και αν αποτύχει κάτι. Απλώς με όρους πιο ευνοικούς, όχι μόνο για τον ηθοποιό, γενικότερα. Για να συμβεί, θα κοίταγα να έχει κάποιες προϋποθέσεις, όπως ικανούς συνεργάτες. Δε θέλω να έχω ανθρώπους δίπλα μου που έχουν μετατρέψει την τέχνη σε «δημοσιουπαλληλίκι». Σε καμία περίπτωση.

Σε φόβισε ποτέ η σύγκριση με τον πατέρα σου; 

Δεν μπορώ να σου πω ότι με φόβισε. Περισσότερο περιέργεια μου κινούσε, με την έννοια ότι είναι κάτι με το οποίο θέλω να αναμετρηθώ και εγώ. Επίσης και εμένα και άλλους συναδέλφους που τυγχάνουν να έχουν γονείς εντός του χώρου, κάπως είναι αναπόφευκτο το να μας συγκρίνουν με τους γονείς μας. Κακά τα ψέματα ο ανθρώπινος νους με αυτόν τον τρόπο λειτουργεί και πρέπει να το αποδεχόμαστε. Αλλά, είναι πολλά τα παραδείγματα που χαράσσουν τη δική τους πορεία: Ηρώ Μπέζου, Φωτεινή Αθερίδου, Μαριάννα Κιμούλη. Αυτό που βλέπω είναι ότι δεν τους φοβίζει, ούτε εμένα. 

Ο κόσμος θα σε συγκρίνει και θα σε κρίνει- και καλώς θα κάνει. Το θέμα είναι να αντιμετωπίζεις τα πράγματα στα ίσα και με ειλικρίνεια. Δε θα προσποιηθώ ποτέ ότι δεν είμαι ο γιος του πατέρα μου.

Έχει πολύ πλάκα να βλέπεις παιδιά ηθοποιών πόσο μπορούν να απέχουν από τους γονείς τους ή πόσα κοινά μπορεί να έχουν και πιθανότατα σε βελτιωμένες εκδοχές. Το θέμα είναι τι το κάνεις αυτό. Εγώ, έχω αυτόν τον πατέρα. Πώς προχωράω στον χώρο της υποκριτικής; Δεν είναι θέμα του κόσμου και εξωγενές, είναι περισσότερο δικό σου θέμα. Γιατί ο κόσμος, εννοείται ότι θα σε συγκρίνει και θα σε κρίνει- και καλώς θα κάνει. Το θέμα είναι να μπαίνεις στα πράγματα με θάρρος και αντιμετωπίζοντας τα στα ίσα και με ειλικρίνεια. Δε θα προσποιηθώ ποτέ ότι δεν είμαι ο γιος του πατέρα μου. Είμαι. 

Έχεις αντιμετωπίσει κάποιο θέμα στην καριέρα σου λόγω της κατάστασης που επικρατεί με τον Πέτρο Φιλιππίδη; Σε αντιμετωπίζουν διαφορετικά στον χώρο;

Κοίτα, αυτό, καλώς ή κακώς δεν μπορώ να το αντιμετωπίσω στα ίσα, γιατί ξέρεις ότι οι άνθρωποι τις αρνητικές τους πράξεις συνήθως τις κρύβουν. Οπότε δεν μου έχει τύχει να αντιμετωπίσω κάποια δυσκολία φανερά. Δεν μπορώ να ξέρω γιατί, κανείς δεν θα σου πει: «σου κλείνω την πόρτα, για αυτόν τον λόγο». Μπορεί κάποια πράγματα να μη φτάνουν σε εμένα. Μπορεί το όνομά μου να ακούγεται σαν πρόταση και αμέσως να απορρίπτεται. Μπορεί άνθρωποι που θα μου πρότειναν δουλειά πριν συμβούν όλα αυτά, τώρα να μη θέλουν να μου προτείνουν. Δε μπορώ να το γνωρίζω. Σίγουρα υπάρχει αρνητικός πόλος, αλλά υπάρχει και ο θετικός. Ίσως κάποιοι να με έχουν προσεγγίσει γνωρίζοντας ότι αντιμετωπίζω δυσκολίες και μη θέλοντας να μου στερήσουν την ευκαιρία.

Έτσι είναι η ζωή όμως. Ακόμη και αυτή την κατάσταση δεν την αντιμετωπίζω αρνητικά. Χωρίς να θέλω να γίνομαι τοξικά θετικός. It is, what it is. 

Πριν μου είπες ότι αντιμετωπίζεις τα πάντα με το χιούμορ. Εννοούσες και αυτή την κατάσταση;

Ναι, χρησιμοποιώ το χιούμορ για το ζήτημα με τον πατέρα μου και αντίστοιχα το δέχομαι- και όχι μόνο από φίλους. Έχει τύχει να δω stand-up comedy ενός Έλληνα που έθιγε αυτό το θέμα και επειδή το αστείο ήταν πετυχημένο, γέλασα. Έκρινα ότι η πρόθεση δεν ήταν κακή, ήταν απλώς να κάνει χιούμορ. Οπότε εφόσον μου άρεσε το αστείο, γέλασα. 

Τελικά, τι είναι για σένα το θέατρο;

Αρχικά είναι το επάγγελμά μου- δεν πρέπει να το ξεχνάμε αυτό όλοι οι επαγγελματίες ηθοποιοί. Κατά δεύτερον είναι και το χόμπι μου. Είναι ένα μέσο που οι όροι με τους οποίους θέλω να το κάνω εγώ, έχουν να κάνουν πάρα πολύ με το τι θέλω να προσελκύσω και ανθρώπους που δεν έχουν καμία σχέση με το θέατρο, να έρθουν σε αυτόν τον κόσμο. Αυτό είναι κάτι που με αφορά πάρα πολύ. Το λέω και το ξαναλέω, γιατί πραγματικά θεωρώ ότι είναι ένα πολύ σημαντικό ζήτημα, γιατί αν συνεχίσει έτσι η κατάσταση σε λίγα χρόνια μπορεί να μην υπάρχει το θέατρο. Δηλαδή θα υπάρχει, αλλά θα είναι κάτι που δεν θα αφορά πολύ κόσμο και εμένα δεν μου κάνει αυτό.

Δεν αναφέρομαι στο ότι νέοι δεν τολμούν να γίνουν ηθοποιοί λόγω της δυσκολίας του χώρου- πιστεύω ότι κάποιος που το θέλει πραγματικά το κάνει. Αναφέρομαι στην προσέλευση του κοινού. Οι άνθρωποι, ακόμη και οι φίλοι μου που δεν έχουν καμία σχέση με το θέατρο, που έχουν μεγαλώσει με πολύ διαφορετικό τρόπο από ό,τι ένας άνθρωπος που είναι φιλοθεάμων πρέπει να βρουν λόγους να έρθουν στο θέατρο. Το οποίο καλώς ή κακώς περνάει από το χέρι μου, γιατί πρέπει να αναφερθώ σ' αυτούς. 

Είναι για όλους; 

Για εμένα το θέατρο είναι ένα σημείο συνάντησης ανθρώπων που ενδεχομένως να μην έρχονταν ποτέ σε επαφή. Κάτι που με απασχολεί πάρα πολύ είναι το πώς θα μπορούσαμε να κάνουμε τα Ρωμά και άλλες μειονότητες να έρθουν στο θέατρο, όπως π.χ. τα νέα παιδιά που αναλώνονται στη βία. Τι θα τους ενδιέφερε να δουν; Γιατί εδώ υπάρχει ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο, όσον αφορά τις μειονότητες: το θέμα της ένταξης. Λέμε π.χ. ότι πρέπει να ενταχθούν στην κοινωνία. Δε βλέπω ότι εκείνοι έχουν το χρέος να ενταχθούν. Εμείς έχουμε το χρέος να τους αποδεχθούμε. Πρέπει να ενδιαφερθούν. Πώς; Αν ενδιαφερθούμε και εμείς. Να τους δώσουμε την αφορμή να πουν «Α, αυτό τι να είναι άραγε;. Για να πάμε να δούμε».

Τρεις λέξεις που περιγράφουν τον Δημήτρη.

Παλεύω τώρα να βρω λέξεις να μου λένε και εμένα κάτι. Είναι πρόκληση. Αγαπησιάρης, Ψύχραιμος, Ειλικρινής. 

Κλείσαμε και έπιασα τον εαυτό μου να χαμογελάει, (σχεδόν) να συγκινείται- η παρένθεση μόνο και μόνο για να μη φανεί υπερβολικό. Ίσως σήμερα να γνώρισα πραγματικά τον Δημήτρη. Ίσως ήταν η ευκαιρία μας να ακούσουμε ο ένας τον άλλον μέσα από το έργο μας- και με ειλικρίνεια. Ήταν η συνάντησή μας και όπως μου είπε «οι συναντήσεις, είναι ό,τι έχουμε». Εντός και εκτός θεάτρου.

Μου είπες ότι με περιμένεις στους «Ήρωες». Εγώ σε περιμένω να οργανώσουμε κάποιο «Πανηγύρι» πάλι μαζί. Σε ευχαριστώ, γιατί σε εκτιμώ.